Бөлшектерді беттік беріктендіру әдістері
Жұмыс процесі кезінде машина бөлшектері ең көп құмсалмақты өздерінің беттік қабаттарымен қабылдайтыны белгілі. Бөлшектердің өмір ұзақтығына әсер ететін қожалу құбылысы бөлшектердің беттестірілген жерлерінен басталады. Құмсалмақ бөлшектің жұмыс бетінің жоғарғы қабаттарылуы созуға, сығуға, бұрауға, июге ішкі кернеу тудырады. Бұлар жекемет немесе бірге жер етіп пайдалану кезінде шаршау сипатындағы сынуларға әкеледі.
Кернеудің ең көп шоғырғануы металдық жоғарғы қабаттарынд болатындықтан бөлшектің жаршауға берікті осы қабаттардың күйіне және механикалық қасиеттеріне тәуелді. Бөлшектік беттік қабаттарының физика-химиялық қасиеттері мен микрогеометриясы оның тозуға, коррозияға төзімділігін және шаршауға беріктігін анықтайтыны белгілі болған. Осыған байланысты машины бөлшектерін беттік беріктендірудің әртүрлі әдістері кең тарау алды.
Беріктендіру деп материалдың немесе дайындаманың бұзылу мен қалдық деформацияға қарсылығын арттыруды айтады. Беріктендіру әдістерін машинаның жаңа бөлшектерін жасауда да, және оларды жөндеуде де қолданады.
Тазалап өңдегенмен және беріктендіргеннен кейін бөлшектердің беттік қабаттарының қасиеттері металдың тереңдігі қабаттарынан маңызды ерекшеленетіні белгілі. Беріктендірудің арқасында қымбат қоспаланған болаттың орнына арзан көміртектілерін қолдануға болады.
Қосылған бөлшектердің үйкенелетін беттердің аңтайлы микрорельефін жасайтын таза және өте таза механикалық өңдеу түрері, қайрау, фрцерлеу, жөну, тегістеу, созғылау, хоншигтеу (егеу), үйкелеу, жалтыруту және т.б. кең тараған.
Мысалы, тегістеу мен жалтыратуда беттегі кедір-бұзылардың тегістелуінен бөлшектің шаршауға беріктігі артады. Бірақ бұлар айтарлықтай динамикалық және айнымалы таңбалы күмсалмақпен жұмыс істейтін бөлшектер үшін жарамсыз. Бұндай өңдеулер кернеу технологиялық кернеу шоғырланған беттер-бұранда, шығынқы беттер үшін де жеткіліксіз. Бұндай бөлшектердің беттері қосымша беріктендіру өңдеуінің тиімді.
Әдістерімен жылулық, химия жылулық, электр-ұшқындық, пластикалық деформция және тозуға төзімді материалдар жабумен іске асырылады.
Беріктендіру өңдеудің атқаратын қызметі машинаның жұмыс істеу шарты мен оның технологиялық ерекшеліктеріне (материалына, сыртқы түріне, габариттерім және т.б.) тәуелді.
Тек беріктендіру әдістерінің әрбірінің мүмкіндіктерін, техника-экономикалық тиімділіктерді және ілгеріде айтылған факторларды ескеріп әрбір нақты жағдайда оңтайлы шешім табылдауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |