Дайын  өнімді  және  оның  өткізілуінің  ұлғаю  резервтерін  және

 
138 
Өнімді  өндіру  және  өткізу  бойынша  жоспардың  орындалуы  мен 
динамикасын  зерттегеннен  кейін  өткізу  көлемінің  өзгеруінің  факторларын 
анықтау қажет. 
Өнімді өткізуді талдау әдістемесінің 2 түрі бар. 
Егер  кәсіпорынның  түсімі  тауар  өнімін  жөнелту  бойынша  анықталса, 
онда тауар өнімінің балансы келесі түрде болады: 
ДӨ
н
+ТӨ =ӨӨ+ДӨ
К                                      
 
 
 
 
  
(13) 
Бұдан, 
Ө=ДӨ
н
+ТӨ+ДӨ
К
    
 
 
 
 
 
 
 (14) 
Егер  түсім  жөнетілген  өнімді  төлегеннен  кейін  анықталса  онда  тауар 
балансын келесі түрде жазуға болады: 
ДӨ
Н
+ТӨ+ОТ
Н
=ӨӨ+ОТ
Н
+ДӨ
К   
 
 
 
 
 (15) 
Бұдан, 
ӨӨ=ДӨ
Н
+ТӨ+ӨӨ
Н
-ТӨ
К
-ДӨ
К
    
 
 
 
 
 (16) 
Мұндағы: 
ДӨ
Н 
,  ДӨ
К
  -  кезең  басындағы  және  кезең  соңындағы  қоймадағы  дайын 
өнімнің қалдықтары; 
ТӨ - есепті кезеңдегі өнімді шығару көлемі; 
ЖӨ
Н
,  ЖӨ
К
  -  кезең  басы  мен  кезең  соңындағы  жөнелтілген  өнім 
қалдықтары. 
Берілген  факторлардың  өнімді  шығару  көлеміне  әсерінің  есебін 
факторлардың көрсеткіштерінің нақты деңгейін жоспармен салыстыру және 
әрбірінің абсолютті және салыстырмалы өсімдерін есептеу арқылы жүргізуге 
болады. 
 
36-кесте 
2016 жылғы «Айша»ЖШС-нан және нан өнімдерін өткізу көлемінің 
өзгерісінің факторларын талдау 
Көрсеткіш 
Жоспарлы бағадағы өнімнің 
өзіндік құны, мың тенге 
Өнімді өткізу көлемінің 
өзгерісі 
мың тенге 
% 
мың тенге 
% 
Жыл басына 
дайын өнім 
қалдығы 
157,2 
97,1 
-71,2 
-24,9 
Бір жылда 
өнімнің шы-
ғарылуы 
6009 
5854 
-155 
-54,1 
Жыл соңына 
дайын өнім-
нің қалдығы 
125 
53,8 
-60,1 
-21 
Өнімді өткізу 
6075,6 
5789,3 
-286,3 
100 
 
Өнімді  шығару  мен  өткізу  көлемін  анықтайтын  факторлардың  әсерін 
зерттеуге ерекше көңіл бөлінеді. Оларды 3 топқа бөлуге болады: 

 
139 
1.Кәсіпорынның  еңбек  ресурстармен  қамтамасыз  етілуі  және  оларды 
пайдалану тиімділігі: 
ЖӨ=ТӨӨ*ЕӨ; ( 17 ); 
ӨӨ=ТӨӨ*ЕӨ*ЖӨ
ү
 ( 18 ), 
Мұндағы: 
ТӨӨ - кәсіпорынның  жұмысшыларының орташа сандық саны; 
ЕӨ - бір жұмысшының орташа жылдық еңбек өнімділігі; 
ЖӨ
ү
 - есепті кезеңдегі жалпы өнімнің үлесі. 
2.Кәсіпорынның  негізгі  өндірістік  қорлармен  қамтамасыз  етілуі  мен 
оларды пайдалану тиімділігі: 
ЖӨ=НӨҚ *ҚҚ
нөқ ;   
 
 
 
 
 
( 19 ) 
ӨӨ =НӨҚ*ҚҚ
нөқ
* ЖӨ
ү   
 
 
 
 
( 20 ) 
Мұндағы: 
НӨҚ - негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық сомасы; 
ҚҚ - негізгі өндірістік қорлардың қор қайтарылымы. 
3.Өндірісті  шикізаттар  мен  материалдармен  қамтамасыз  етілуі  мен 
оларды пайдалану тиімділігі: 
ӨК=МШ*МҚ;  
 
 
 
 
 
 
( 21 ) 
ӨК=МШ*МҚ*Д
В    
 
 
 
 
 
( 22 ) 
Мұндағы; 
МШ - өнім өндірісі үшін тұтынылған материалды ресурстардың сомасы; 
МҚ  -  материал  қайтарылмы  (1  тенге  материалды  шығындарға  өнім 
өндірісі). 
Осылардан  кейін  өнім  өндірісі  мен  өткізуді  ұлғайту  резервтері 
анықталады. 
Бірінші  топ  бойынша  резервтердің  шамасын  анықтау  келесі  түрде 
болады: 
ф
кр
ГВ
КР
Р
ВП
Р
*



; 
 
 
 
 
( 23 ) 
Ф
ФРВ
ЧВ
ФРВ
Р
ВП
Р
*



;  
 
 
 
( 24 ) 
В
ЧВ
ФРВ
ЧВ
Р
ВП
Р
*



,   
 
 
 
( 25 ) 
Мұндағы; 
Р

ЖӨ
кр
, Р

ЖӨ
ФРВ
, Р

ЖӨ
ЧВ
 - жұмыс орындарының санының ұлғаюы, 
жұмыс  уақытының  қорының  өсуі  мен  орташа  сағаттық  еңбек  өндірілімінің 
артуы есебінен сәйкесінше жалпы түсім өсімінің резерві; 
Ө

 ҰР - жұмыс орындарының санының ұлғаю резервтері; 
Ө 

ЖУҚ  -  кәсіпорынның  кесірінен  жұмыс  уақытының  жоғалуларын 
қысқарту есебінен жұмыс уақытының қорын ұлғайту резерві; 
Ө 

ТӨ  -  техникалық,  технологиялық,  өндірісті  және  жұмысшы  күшін 
ұйымдастыруды  жетілдіру  есебінен  орташа  сағаттық  өндірілімінің  өсу 
резерві; 
ЖУҚ  -  өсімнің  анықталған  резервтері  есебінен  жұмсалған  уақыттың 
мүмкін қоры. 

 
140 
Екінші  топ  бойынша  -  өнім  өндірісінің  ұлғаю  резервтері  құрал  - 
жабдықтардың  санының  ұлғаюы  (Ө

К);  оның  жұмыс  істеу  уақыты  (Ө

Т) 
және  1  машина  -  сағатқа  өнімді  шығару  (Ө

ЧВ)  есебінен  болады,  ол  мына 
формулалармен есептеледі: 
Ө

ЖӨ
К 
= Ө

К*ДЖ
ф
;   
 
 
 
 
( 26 ) 
Ө

ЖӨ
П
=Р

К*ТӨ
Ф
;  
 
 
 
 
 
( 27 ) 
Ө

ЖӨ
ЧВ
=Р

ТӨ*Т
В 
( 28 ) 
Үшінші топ бойынша өнімді шығаруды арттыру резервтері келесі түрде 
есептеледі: i - ші өнім бірлігіне кететін шығын номасына j - материалдардың 
қосымша санын бөліп, өнім бірлігінің жоспарлы бағасына көбейтіледі, сосын 
нәтижелері барлық өнім түрлері бойынша қосылады: 
Ө

ЖӨ=




iпл
jiпл
j
Ц
HP
М
Р
*
/
    
 
 
( 29 ) 
Талдаудың  қорытындысында  өнім  өндірісі  мен  өткізуді  ұлғайтудың 
анықталған резервтері жалпыланады. 

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: