Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы
жүктеу/скачать 434,65 Kb.
|
дәрістік кешен ФАП-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі әдебиеттер.
- Қосымша әдебиеттер. 1. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ том. Астана: «Фолиант», 2005. №39 Тақырып.
- Мақсаты
- Дәріс тезистері.
| Үлестірмелі материалдар. кестелер, слайдтар, муляждар, планшеттер.
Бақылау сұрақтары (кері байланысы): 1. Қан топтары қандай болады? 2. Қандай белгілеріне байланысты қанды топқа бөпеді? 3. Қандай жағдайда адамға қан құяды? 4. Резус-фактор дегеніміз не? Негізгі әдебиеттер. Қазақ тілінде: негізгі: 1. Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т.1. Сүйектер туралы ілім. – М.:ГЭОТАРМедиа,2014 2. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с. 3. Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап : оқу құралы . - Алматы : Эверо, 2016. - 248 бет. с. 4. Досаев Т.М. Адам анатомиясы.-Ақ-Нұр, 2013 5. Адам анатомиясы : оқулық - Алматы : ЖК "Ақнұр", 2013. Қосымша әдебиеттер. 1. Жұмабаев У., Әубәкіров Ә.Б., Досаев Т.М. ж.т.б. Адам анатомиясы, атлас. І,ІІ том. Астана: «Фолиант», 2005. №39 Тақырып. АВО жүйесі, резус –сәйкестік. Қан құю ережелері. Қан алмастырушы ерітінділер. Мақсаты: Оқушыларды қан топтарының түрлерімен ,ерекшеліктері және қан құю әдістері,резусфоктарлар туралы түсініктер беру. Дәріс жоспары: 1. AB0 жүйесі 2. Донор,рецепиент 3.Қан құю ережелері Дәріс тезистері. AB0 жүйесі бойынша белгілі бір қан тобына жататындығын анықтау. Қан тобы-табиғи жағдайларда өмір бойы өзгермейтін генетикалық зерттелетін белгі. Қанның топтық тиістілігін анықтау клиникалық практикада қан мен оның компоненттерін құю кезінде, жүктілікті жоспарлау және жүргізу кезінде гинекология мен акушерияда кеңінен қолданылады. AB0 қан топтарының жүйесі құйылатын қанның үйлесімділігін (немесе үйлесімсіздігін) анықтайтын негізгі жүйе болып табылады,өйткені бұл антигендердің ең иммуногендері. AB0 жүйесінің ерекшелігі-плазмада симмунды емес адамдарда эритроциттерде жоқ антигенге табиғи антиденелер бар. AB0 қан топтарының жүйесін екі топтық эритроциттік антиген — А және В агглютиногендері және A (анти — А) және B (анти-В) плазмасының екі тиісті антиденелер-агглютинині құрайды. Антигендер мен антиденелердің әртүрлі үйлесімі 4 қан тобын құрайды. 0 аb (I) тобы — эритроциттерде топтық агглютиногендер жоқ, плазмада а агглютининдер бар; және b тобы;Аb (II) тобы — эритроциттер тек А агглютиногендері бар, плазмада а агглютининбар;Ва (III) Тобы — эритроциттер тек В агглютиногендері бар, плазмада а агглютининбар;АВ (IV) Тобы — эритроциттерде А және В антигендері бар, плазмада а агглютинині бар; А (II) тобы-эритроциттерде А және В агглютининдер жоқ. Қан топтарын анықтау арнайы антигендерді және антиденелерді (Қос әдіс немесе айқаспалы реакция) сәйкестендіру жолымен жүргізіледі. Егер донордың (реципиенттің) қан эритроциттері агглютиногендерді (А немесе В) алып жүрсе, ал реципиенттің (донордың) қан плазмасында тиісті агглютининдер (А немесе В) болса, қанның сәйкессіздігі байқалады: бұл ретте агглютинация реакциясы жүреді. Эритроциттерді, плазманы, әсіресе донордан реципиентке тұтас қанды топтық үйлесімділікті қатаң сақтай отырып құю керек. Реципиентте анықталған топтағы қан, эритроциттер мен плазманы құю жақсы. Шұғыл жағдайларда 0 тобының эритроциттері (бірақ тұтас қан емес!) реципиенттерге басқа қан топтарымен құюға болады; А тобының эритроциттерін қан және АВ тобы бар реципиенттерге, ал В тобының донорынан алынған эритроциттерді В және АВ тобыныңреципиенттеріне құюға болады. Топтық агглютиногендерстромада және эритроциттердің қабығында болады. AB0 жүйесінің антигендері эритроциттерде ғана емес, басқа ұлпалардың жасушаларында да анықталады. Олар құрсақішілік дамудың ерте сатысында дамиды және жаңа туған нәрестеде айтарлықтай мөлшерде тұр. Жаңа туған нәрестелердің қаны жас ерекшелігіне ие — плазмада кейіннен пайда бола бастаған топтық агглютининдер әлі де қатыспауы мүмкін (10 айдан кейін үнемі анықталады) және бұл жағдайда қан тобын анықтау АВ0 жүйесінің антигендері болғанда ғана жүргізіледі. Қан құю қажеттілігіне байланысты жағдайлардан басқа, қан тобын, резус-факторды, сондай-ақ аллоиммунды (изоиммунды) антиэритроцитарлықантиденелердің болуын анықтау жаңа туған нәрестелердің гемолитикалық ауруына әкелуі мүмкін ана мен баланың иммунологиялық қақтығысының ықтималдығын анықтау үшін жоспарлау кезінде немесе жүктілік кезінде жүргізілуі тиіс. А антигенінеқатысты, опциялар бар: "күшті", А1 (80% — дан астам), әлсіз, А2 (20% — дан кем) жәнеодан да әлсіз (A3, А4, Ax-сирек). Бұлтеориялықұғымныңқанқұюүшінмаңызы бар және А2 (ІІ) донорын 0 (І) тобынанемесе а2в (IV) донорын В (ІІІ) тобынажатқызукезіндежазатайымоқиғалардытудыруымүмкін, себебі а антигенініңәлсізнысаныкейде АВ0 жүйесібойыншақантобынанықтаукезіндеқателіктертуғызады. А антигенініңәлсізнұсқаларыннақтыанықтауарнайыреагенттерменқайтазерттеудіталапетуімүмкін. А және b табиғиагглютинининдерініңтөмендеуінемесетолықболмауыкейдеиммундықтапшылықжағдайларда (жаңапайдаболғанжәнеқанаурулары бар емделушілерде — Ходжкинауруы, көптеген миелома, созылмалы лимфа лейкемиясы; туабіткенгипо - жәнеагаммаглобулинемиясы бар емделушілерде; ертежастағыбалалар мен қартадамдарда; ауыринфекцияларкезіндеиммуносупрессивті терапия жүргізукезінде) байқалады. Гемагглютинация реакциясыныңбәсеңдеуісалдарынанқантобынанықтаукезіндегіқиындықтар плазма алмастырғыштардыенгізгеннен, қанқұюдан, трансплантациядан, септицемияданжәне т. б. кейін де пайдаболады. Мұрагерлікқантоптары. АВ0 жүйесініңқантоптарыныңтұқымқуалаузаңдылықтарынегізіндекелесіұғымдаржатыр. АВ0 генініңлокусындаүшнұсқасы (Аллель) — 0, және В болуымүмкін, олараутосомнокодоминанттытүрбойыншаэкспрессияланады. Бұл А және В гендерінмұраеткенадамдарда осы гендердіңекеуінің де өнімдеріэкспрессияланатынынбілдіреді, бұл АВ фенотипініңпайдаболуынаәкеледі (IV қантобы). А фенотипі (II қантобы) ата-анасынанмұраалғанадамданемесеекі а генінің (АА генотипі) немесе А және 0 генінің (А0 генотипі) болуымүмкін. Тиісінше в фенотипі (қанның ІІІ тобы) — тұқымқуалағанкезденемесеекігеновВ (ВВ генотипі) немесе В және 0 (В0 генотипі). Фенотип 0 (і қантобы) екі ген тұқымқуалағанжағдайда (00 генотипі) көрінеді. Бұл, егерата-ананыңекеуі де II қантобы (А0 мүмкінгенотипі бар) болса, олардыңбалаларыныңбіреуібіріншітопқа (00 генотипі бар) иеболса, немесеегерата — аналардыңбіреуінде А(ІІ) (А0 мүмкінгенотипі бар) қантобы, ал дос-жараларында(ІІІ) (В0 мүмкінгенотипі бар) - балалар тек А(ІІ) және В(ІІІ) қантоптарығанаемес, соныменқатар 0(І) және АВ (IV) қантобы) жүктеу/скачать 434,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|