С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы

1-бөліктен тұратын қоспадан шығару кезінде пайда болады. Кесудің басталған жерін қажетті 
температураға дейін қыздырғаннан кейін, оттегі кесу ағыны беріледі. 
1.4. 
Кесумен өңдеу 
Жалпы ақпарат. Барлық дерлік сызбамен тапсырылған машина бөлшектері жəне 
аспаптары соңғы өлшемдері мен пішіндерін механикалық өңдеуден өткен сон, яғни кесумен 
өңдегеннен кейн алынады. Өңдеудің алдында бөлшек дайындама деп аталады; өңдеу кезінде 
дайындамадан артық металдарды алып тастау керек, оны өңдеу əдібі деп атайды.
Дайындамадан əдіпті кесу немесе өңделген қабаттың куйінің өзгеру қозғалысы негізгі 
немесе кесу қозғалысы деп аталады. Негізгі қозғалыс екеу: басты қозғалыс жəне беру 
қозғалысы. Басты қозғалыс жоңқаның бөліну жылдамдығын анықтайды. Оның жылдамдығы 
беру қозғалыс жылдамдығынан тезірек. Беру қозғалысы жаңа метал қабатын кесу құралының 
тоқтамай кірекесумен жəне барлық өңделетін қабаттан жоңқалардың алынуын қамтамасыз 
етеді.
Кесумен өңдеудің мынандай түрлері бар: 
•
жонумен өңдеу (жону), конустық жəне цилиндрлік беттерді жону үшін ,
бұрандалардың ішін жəне сыртын кесу, шет жақтарын тілу жəне т.б. үшін арналған.
Жонумен өңдеуде дайындама айналмалы қозғалыс, ал кесу құралы (кескі, бұрғы) – ілгермелі, 
параллельді (1.22, а сурет
)

перпендикулярлы немесе дайындама айналма осіне бұрышпен 
қозғалады; 
•
фрезерлі өңдеу (фрезерлеу), тегіс, үлгі жəне бұрандалы беттерін алу үшін көпжүзді 
кесу құралдарымен – фрездермен, дайындаманы беру жəне айналу қозғалысымен (1.22, б 
сурет) жасап алады; 
•
бұрғымен өңдеу (бұрғылау), тесіктерді бұрғы, үңгі, қашау жəне енші көмегімен алу 
жəне өңдеу үшін, айналмалы жəне беру қозғалысын (1.22, в сурет) жасайды; 
•
сүргімен өңдеу (сүргілеу), тегіс жəне үлгі беттерді, жырашықтарды, ойықтарды жəне 
шұңқырларды алуға болады. Сүргімен өңдеу үрдісінің ерекшелігі болып өңделетін 
дайындаманың немесе құралдың (кескі) айналмалы-беру қозғалысы, жұмыс жəне бос жүрісті 
(1.22, г сурет) кезегімен орындайды. Фрезерлеуге қарағанда сүргілеудің өнімділігі төмен; 
•
тегістеу, механикалық өңдеудің таза (аяқтаушы) операциясына жатады,жоғарғы 
дəлдікті жəне өңделген беттердің бұдырлығын төмендетуге болады. Тегістеуде
33 

жүктеу/скачать 8,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: