Оттегінің максимальды пайдалану (ОМП) мөлшері, негізі- нен, тыныс алу мен қан айналу жүйелерінің дамуына байланыс- ты. Дене еңбегі кезіндегі энергия көзі оттегінің қатысуымен жү- ретін үдеріс болғандықтан оттегін максимальды пайдалану дең- гейі бойынша адамның физикалық еңбек қабілеті жөнінде қоры- тынды жасауға болады. Адамның еңбек қабілеттілігінің объек- тивті көрсеткіштеріне ОМП деңгейі жатады (ОМП/кг). Оны анықтау үшін экспериментте алынған массаны зерттелушінің дене массасына бөледі (кг).
Эксперимент мәліметтері мен ОМП деңгейі негізінде зерт- теушілер адамның жұмыс қабілетін бағалайтын критерийлер жа- сады (3-кесте). Соңғы жылдары жұмыс қуатының деңгейіне жә- не жүрек соғысының жылдамдығына байланысты оттегін макси- мальды пайдалану мөлшерін жанама әдіспен есептеу тәсілдері жасалды. Бұл екі көрсеткіш физикалық жүктеме кезінде степ- тест (биіктігі 30-40 см болатын баспалдақпен көтеріліп, түсу)
деп аталатын құралдың көмегімен анықталады. Бұл жұмысты орындағанда жүрек соғысының жылдамдығы артады. Тұрақты жағдай қалыптасу үшін жұмысты 5 минут бойы орындау ұсыны- лады. Бесінші минутта бір минуттағы циклінің санын санайды, жүктемеден кейін алғашқы 10 секунд бойындағы пульс жылдам- дығын анықтайды.
кесте
Оттегіні максимальды пайдалану (ОМП/кг) көрсеткіштері бойыншаадамдардыңеңбекқабілеттілігінбағалау
Оттегін максимальды пайдалану деңгейін анықтау степ-тес- тегі жұмыс күшін (кгм/мин), бесінші минуттағы пульстің тұрақ- тылығы мен зерттелушінің жасын ескертетін Добельн формула- сы бойынша есептелінеді:
N
ОМП = 1,29 K,
H – 60
мұндағы N – жұмыс күші (кгм/мин), H – 5-минуттағы пульс (мин/соғу), К – жасқа байланысты коэффициент (4-кесте).
