Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогиалық университеті Конденсацияланған ароматты көмірсутектер. Конденсацияланған ароматты көмірсутектер. Екі немесе бірнеше ароматтық сақиналардың екі көміртек атомы болған жағдайда конденсацияланған деп атайды. Конденсацияланған көп ядролы ароматтық қосылыстарға екі немесе бірнеше ароматтық сақиналар өздерінің қабырғаларымен жалғасып түзілген көмірсутектер жəне олардың функционалды туындылары жатады. Нафталин Нафталинді 1819ж. Гарден ашқан, құрамын анықтаған А.А. Воскресенский (1838ж), ал құрылысын 1869ж. Эрленмейер жəне Гребе химиялық реакция арқылы анықтаған. Номенклатурасы жəне изомериясы Нафталинді екі конденсацияланған бензолдық ядро түрінде бейнелеуге болады. 1, 4, 5, 8-қалыптарды α, ал 2, 3, 6, 7 — β деп белгілейді Осыған сай нафталин үшін α- және β- деп аталатын екі бір орын алмасқан туындылардың болуы мүмкін. Екі орын алмасқан нафталиндерден 10 изомер бола алады. Олардың барлығының да аттары бар, бірақ кейінгі кездерде олардың кейбіреулері ғана пайдаланылады, бензолға тəн белгілеу, нафталингеде қолдануға болады. Мысалы реттік саны 1,2 немесе 2,3-көміртек атомымен байланысқан орынбасарлар – орто-, егер 1,4-орны болса-пара, 1,3-орны болса мета- изомерлері деп аталады. Бензолдан айырмашылығы, нафталиннің 1,8-орны-пери, 2,6-орны-амфи-деп аталады. Алу жолдары Нафталиннің табиғи көзі – тас көмір смоласы. Тас көмір смоласынан тек нафталинді ғана емес, антрацен, фенантрендіде алуға болады, бірақ өте аз мөлшерде. Ең көбі нафталин, тас көмір смоласында 5%-тен аспайды. Нафталин негізінен жасанды жолдармен алынады.
1.Бензол мен ацетилен қоспасынан алу: Қызған түтіктер арқылы бензол мен ацетиленнің буын өткізгенде.
2. Ацетиленнен алу. Ацетиленнен нафталин алу (гидрлеу және циклизация реакциялары). Ацетиленді 700–800°С дейін қыздырылған түтіктерден өткізгенде бензолмен бірге нафталин де түзіледі.
