ҚанықПАҒан көмірсутектердің реакцияға түсу қабілеттілігі

Марковников ережесі

• Галогенсутектің сутек атомы сутегі көп көміртек атомына, ал галоген сутегі аз көміртек атомына қосылады.
• H2C=CH-CH3+H-Br H3C-CHBr-CH3

Алкендердің алынуы

• 1)Катализдік дегидрлеу әдісі:
• CH3-CH3 CH2=CH2+H2
• 2)Спирттерді дегидратациялау:
• H3C-CH2-OH H2C=CH2+H2O
• 3)Дегидрогалогендеу:
• H3C-CH-CH2 H3C-CH=CH2
• CI H
• 4)Дегалогендеу:
• H3C-CH-CH2+Zn H3C-CH=CH2+ZnBr2
• Br Br

• Алкендердің
• қолданылуы

• О

• СН2

• Н2С

• Оксид этилена

• Сірке қышқылы

• Ацетальдегид

• Этанол

• Бутадиен-1,3

• Этилен

• Синтетикалық каучук

• Стирол

• 1,2-дихлорэтан

• Хлорвинил

• Полистирол

• Поливинилхлорид

• Полиэтилен

• Антифриз

• Этиленгликоль

Алкиндердің реакцияға түсу қабілеттілігі

• Қосылу реакциясы
• 1) Гидрлеу катализаторы (Ni, Pd немесе Pt), бірақ бұл реакция алкендерден баяуырақ жүреді.
• CH3–C≡CH + H2  ––t°,Pd→ CH3–CH=CH2   
• CH3–CH=CH2 + H2 ––t°,Pd→  CH3–CH2–CH3

2) Галогендеу Алкиндер бром суын түссіздендіреді ( үш еселі байланыстың сапалық реакциясы).Реакция алкендермен салыстырғанда баяуырақ жүреді.

• 2) Галогендеу Алкиндер бром суын түссіздендіреді ( үш еселі байланыстың сапалық реакциясы).Реакция алкендермен салыстырғанда баяуырақ жүреді.
• HC≡CH + Br2 → CHBr=CHBr
• CHBr=CHBr + Br2 → CHBr2–CHBr2
• 3) Гидрогалогендеу. Түзілетін өнім Марковников ережесімен анықталады.
• CH3–C≡CH + HBr → CH3–CBr=CH2  
• CH3–CBr=CH2 + HBr → CH3–CBr2–CH3

• 4) Гидраттау (Кучеров реакциясы). Суды қосып алу реакциясы сынап сульфаты қатысында жүреді. Бұл реакцияны 1881 жылы М.Г.Кучеров ашқан. Судың алкинге қосылуы Марковников ережесіне сәйкес жүреді, аралық тұрақсыз спирт(енол) тұрақты карбонильді қосылысқа – кетонға айналады. HgSO4
• CH3–C≡CH + H2O  →  CH3 – C – CH3
• H2SO4 ||
• O

• 5) Полимерлену.
• Ацетиленнің тримерленуі :
• kat HC≡CH + HC≡CH  →CH2=CH–C≡CH  
• kat
• CH2=CH–C≡CH + HC≡CH →CH2=CH–C≡C–CH=CH2
• Cакт.,t
• 3СH≡CH → С6Н6 (бензол)

Алкиндердің қышқылдық қасиеттері.

• Алкиндердің қышқылдық қасиеттері.
• Ацетилендегі сутек атомдары ның орнын металл атомдары баса алады. Бұл кезде ацетиленидтер түзіледі. Металл натрий или натрий ацетиленидін түзеді.
• HC≡CH + 2Na →  NaC≡CNa + H2
• Күміс пен мыс ацетиленидтерін күміс оксиді мен мыс хлоридінің аммиактағы ерітінділерінен алады. HC≡CH + Ag2O → AgC≡CAg↓+ H2O
• (аммиакты ер-ді)
• HC≡CH + CuCl2 → CuC≡CCu↓+ 2HCl
• (аммиакты ер-ді)
• (үш еселі байланысқа сапалық реакция)

Тотығу реакциясы

• Тотығу реакциясы
• Калий перманганаты әсерінен ацетилен қымыздық қышқылына дейін тотығып, KMnO4 ерітіндісін түссіздендіреді ( үш еселі байланысқа сапалық реакция).
• 3C2H2 + 8KMnO4 + 4H2O → 3HOOC-COOH + +8MnO2 + 8KOH

• Ароматты көмірсутектердің реакцияға түсу қабілеттілігі

• C6H 6+ HONO2 →
• C6H 6 + Br2 →
• C6H 6+HOSO2OH→

• Ароматты көмірсутектердегі орын басу реакциялары

Қосылу реакциясы

• жарық

• C6H6 +3Cl2 →

Бензолдың қолданылуы

• ҮЙГЕ ТАПСЫРМА:
• 1.Ә.Темірболатова, Н.Нұрахметов, Р.Жұмаділов, С.Әлімжанова Химия: -Алматы: Мектеп, 2011ж. §§ 3.1-4.6 қайталау
• 2. Ә. Темірболатова , Н.Сағымбекова Химия. Тапсырмалар жинағы 11 сынып.
• Есептер № 3-147 – 3-148,121 бет. 36-40 есептер 125 бет.
• 3.С.Габрилян, Г.Г. Лысова. Химия. Методическое пособие. 11 класс. Профильный уровень, М., Дрофа, 2007.
• 4.А. В. Артёмов, С. С. Дерябина. Школьные олимпиады по химии 8 – 11 класс. М., «Айрис-пресс», 2009

• Назарларыңызға рахмет !

жүктеу/скачать 4,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: