Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты

ПАВЛОДАР

УДК 004:378(075.8) ББК 74.263.2я7

Қ 59

Пікір жазғандар:

ISBN 978-601-267-196-4

Бұл құралда информатиканы оқытудың жалпы және нақты әдістемелері қамтылған. Информатиканы оқытудың жалпы әдістемесі І-бөлімде: информатиканы оқыту әдістемесі пәнінің қалыптасуы, информатиканы оқыту жүйесі, формалары мен әдістері, қазіргі сабағы, оның ерекшеліктері, құрылымы, қойылатын талаптары анықталып, пән бойынша білімді бақылау, тексеру және бағалау әдістемесі және сыныптан тыс жұмыстың дидактикалық негіздері баяндалған. Оған қоса: информатика кабинетінің жұмысын ұйымдастырудың әдістемелік шарттары, санитариялық-гигиеналық талаптар, информатиканы оқыту құралдары, жас маманға әдістемелік нұсқаулар қарастырылған. ІІ-бөлімде информатика базалық курсының дәстүрлі мазмұндық сызықтары бойынша оқытудың нақты әдістемелері толық сипатталған. Пропедевтикалық курстың оқыту әдістемесінің мәселелері анықталған.

Оқу құралы педагогикалық жоғарғы оқу орындарының «Информатика» мамандығында оқитын студенттерге, информатика мұғалімдеріне, әдіскерлерге және білімді ақпараттандыру мәселелерімен айналысатын мамандарға арналған.

ББК 74.263.2я7

ISBN 978-601-267-196-4

© Қойбағарова Т.Қ., Ельтинова Р.А. 2013. © Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, 2013.

МАЗМҰНЫ

1-БӨЛІМ. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ЖАЛПЫ

ӘДІСТЕМЕСІ ........................................................................................... 8

1-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ПӘНІ ......... 8

1.1. ИНФОРМАТИКА ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ОРТА МЕКТЕПТЕГІ ОҚУ ПӘНІ РЕТІНДЕ 8

1.2. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМ

РЕТІНДЕ ................................................................................................. 12

1.3. ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ОРТА МЕКТЕПКЕ ЕНГІЗУ КЕЗЕҢДЕРІ .............. 14

1.4. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҮЙЕСІ ........................... 17

1.5. МЕКТЕПКЕ ИНФОРМАТИКА ПӘНІН ЕНГІЗУДІҢ МАҚСАТТАРЫ МЕН

МІНДЕТТЕРІ ........................................................................................... 18

1.5.1. Жалпы және нақты мақсаттар туралы .................................. 18

1.5.2. «Информатика және есептеуіш техника негіздері» пәнінің бастапқы мақсаттары мен міндеттері ............................................. 20

1.5.3. Оқушылардың компьютерлік сауаттылығы және ақпараттық мәдениеті .......................................................................................... 24

1.5.4. Оқушылардың ақпараттық мәдениеті ұғымының қалыптасуы ...................................................................................... 26

1.6. ИНФОРМАТИКА НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУҒА ҚАЖЕТТІ ҚҰЖАТТАР ............. 28

1.7. МЕКТЕПТЕГІ ИНФОРМАТИКА ПӘНІ ТАРАУЛАРЫНЫҢ МАЗМҰНЫ МЕН

ҚҰРЫЛЫМЫ ........................................................................................... 31

1.8. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДА МҰҒАЛІМНІҢ РӨЛІ ............................. 33

1.9. СЕМИНАР САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУГЕ ҰСЫНЫСТАР .............................. 35

2-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ..... 37

2.1 ӘДІСТЕМЕ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ ........................................ 37

2.2. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ФОРМАЛАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ ................... 43

2.3. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША ҮЙ ЖҰМЫСЫ ................................ 50

2.3.1. Үй жұмысын ұйымдастыру әдістемесі ................................. 53

2.4. ИНФОРМАТИКАНЫҢ ҚАЗІРГ_{І САБАҒЫ} .............................................. 56

2.4.1. Инфоматика сабағының ерекшеліктері ................................ 56 2.4.2. Информатика сабағының құрылымы .................................... 58

2.4.3. Қазіргі сабақтың формалары мен құрылымдары ................. 60 2.4.4. Сабақтың үшбірлік мақсаты .................................................. 64

2.4.5. Сабаққа қойылатын талаптар ................................................ 66

2.5. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫ ЖОБАЛАУ ......................................... 69

2.5.1. Тақырыптық жоспарлау ........................................................ 69

2.5.2. Сабақты жоспарлау ................................................................ 74

2.6. ИНФОРМАТИКА САБАҒЫН ТАЛДАУ ӘДІСТЕМЕСІ .............................. 79

2.7. СЕМИНАР/ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУГЕ ҰСЫНЫСТАР ...... 83

3-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША БІЛІМДІ БАҚЫЛАУ,

ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ЖҮЙЕСІ ................................................ 86

3.1. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША БІЛІМДІ ТЕКСЕРУ .......................... 86

3.1.1. Бақылау әдістерінің сипаттамасы ......................................... 87

3.1.2. Бақылаудың функциялары және түрлері .............................. 93

3.1.3. Бақылаудың негізгі түрлері ................................................... 93

3.1.4. Үздіксіз бақылау моделі ........................................................ 94

3.2. Қ_{ОРЫТЫНДЫ БАҚЫЛАУ} .................................................................. 96

3.2.1. Қорытынды бақылаудың негізгі нысандары ........................ 96

3.2.2. Қорытынды аттестациялаудың ауызша емтихан ұйымдастыру бойынша нұсқаулар ................................................. 98

3.2.3 Жобалар мен рефераттарды ұйымдастыруға арналған нұсқаулар ......................................................................................... 99

3.3. К_{ЕШЕНДІ БАҚЫЛАУ} ...................................................................... 103

3.3.1. Кешенді бақылау жүйесінің ерекшеліктері ........................ 104

3.4. Б_{АҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ} ...................................................................... 105

3.5. З_{ЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР} ........................................................... 107 3.6. ОҚУШЫ БІЛІМДЕРІН ТЕСТ АРҚЫЛЫ ТЕКСЕРУ ................................. 108

3.6.1. Білімді тест арқылы тексеру жүйесінің дамуы .................. 108

3.6.2. Тесттік тапсырмалар түрлері .............................................. 110

3.6.3. Тесттік тапсырмалар жүйесінің тиімділігі және беретін нәтижесі ......................................................................................... 111

3.7. ӨЗДІК ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ................................................ 113

3.7.1. Өздік жұмыстарды ұйымдастыру талаптары ..................... 113

3.8. ИНФОРМАТИКАДА БІЛІМДІ БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙІ ........................... 117 3.9. СЕМИНАР/ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУГЕ ҰСЫНЫСТАР .... 119

4-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКА БОЙЫНША СЫНЫПТАН ТЫС

ЖҰМЫС ............................................................................................... 121

4.1. СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ............. 121

4.1.1. Информатиканы оқуды ізгілендіру және қоғамдандыру ... 121

4.1.2. Сыныптан тыс жұмыстың мақсаты және міндеттері ......... 125

4.1.3. Сыныптан тыс жұмыстың функциялары ............................ 126

4.2. СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ ПРИНЦИПТЕРІ ................................. 127

4.2.1. Сыныптан тыс жұмыстың мазмұны ................................... 131

4.3. СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ ФОРМАЛАРЫ .................................. 134 4.3.1. Сыныптан тыс шаралардың кейбір формалары ................. 136

4.4. ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ

ӘДІСТЕМЕСІ ......................................................................................... 139

4.4.1. Сыныптан тыс сабақтарды өткізу кезеңдері ...................... 139

4.5. СЕМИНАР/ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУГЕ ҰСЫНЫСТАР .... 146 5-ТАРАУ. ИНФОРМАТИКА КАБИНЕТІ .......................................... 148

5.1. ИНФОРМАТИКА КАБИНЕТІНІҢ ҮЙЫМДАСТЫРУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ЖҰМЫС

ІСТЕУ ШАРТТАРЫ ................................................................................. 148

5.1.1. Информатика кабинетінің қызметі ..................................... 148

5.1.2. Информатика кабинетініне қойылатын талаптар .............. 150

5.1.3. Информатика кабинетінің жұмысын ұйымдастыру .......... 153 5.1.4. Информатика кабинетінде жұмыс істеу ұзақтығы ............ 155 5.1.5. Есептеуіш техника кабинетіндегі қауіпсіздік ережесі ....... 156

5.2. ИНФОРМАТИКА КАБИНЕТІНЕ ҚОЙЫЛАТЫН САНИТАРИЯЛЫҚ-

ГИГИЕНАЛЫҚ ТАЛАПТАР ..................................................................... 158

5.2.1. Оқушылардың жұмыс орындарын орналастыру ............... 158

5.2.2. Информатика кабинетін жарықтандыру............................. 160

5.3. ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ Қ_{ҰРАЛДАРЫ} ........................................ 161

5.3.1. Информатиканы оқыту құралдарының құрамы ................. 161 5.3.2. Информатиканы оқыту құралдарының жүйесі .................. 162 5.3.3. Информатика курсын бағдарламалық қамсыздандыру ..... 164 5.4. СЕМИНАР/ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚТАРЫН ӨТКІЗУГЕ ҰСЫНЫСТАР .... 165

6-ТАРАУ. ЖАС МАМАНҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР .......... 168

6.1 ЖАС МАМАННЫҢ САБАҚТЫ ДАЙЫНДАУЫНА ҰСЫНЫСТАР ............. 168

6.2. САБАҚТЫ ДАЙЫНДАУ ӘДІСТЕМЕСІ ................................................ 169 6.2.1. Жас мұғалімге ескертпе ...................................................... 171

6.3. ҮЙ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАРЫ .. 172

6.3.1. Үй жұмысының формалары ................................................ 172

6.3.2. Үй тапсырмасын беру әдістері ............................................ 173 6.3.3. Үй жұмысын тексеру әдістері ............................................. 174 6.3.4. Жас мұғалімнің өз сабағын өзі талдау үлгісі ..................... 174

6.3.5. Тақырыптық жоспар құруға арналған ескертпе ................. 176

6.4. САБАҚТЫҢ ҒЫЛЫМИ ДӘЙЕК_{ТЕЛГЕН ТАЛДАУЫ} .............................. 176

6.4.1. Сабақты жалпы талдау нұсқалары ...................................... 177

6.4.2. Сабақ барысын және тиімділігін бағалауға арналған нұсқаулар ....................................................................................... 182

6.5. ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖАТТЫҚТЫРУ ТАПСЫРМАЛАРЫ ............................ 184

1-ҚОСЫМША ...................................................................................... 187

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ........................................................ 191