Прокариоттардың көбею жолы.Прокариоттар мен эукариоттардың ерекшеліктері.
Орындаған: Копжасарова Г.
Прокариоттардың құрылысы:
Прокариоттарға микроорганизмдер мен көк-жасыл балдырлар жатады.Прокариоттардың клеткалары ұсақ болады және митохондриялар, хлоропласттар,Гольджи аппараты, лизосомалар сияқты айқын байқалатын мембранамен шектелген органеллалар мен ядро мембранасы болмайды. Прокариоттардың ядросында митоздық аппарат пен ядрошығы да жоқ.Прокариондық клеткалар аминқышқылдары мен көмірсуларынан тұратын клеткалық қабырғамен қоршалған. Олардың плазмалық мембрансы мезосомалар деп аталатын цитоплазмаға қарап ойындылар құрайды.Прокариондық клеткалар бірі бірінен клеткалық қабырғаларының қалыңдығы мен құрылысының, плазмалық мембранасының өсінділерінің саны мен құрылысының өзгешілігімен және басқа белгілерімен ажырауы мүмкін,бірақ жалпы құрылысы тұрақты болып келеді.
Прокариоттардың көбеюі:
Прокариоттар негізінен бинарлық және екілік бөлу болып бөлінеді.
Бинарлық бөліну деп аталатын процесс арқылы біртіндеп прокариоттар бөлінеді.
Ал екілік бөліну кезінде бір ДНҚ молекуласы қайталанады және түпнұсқа ұяшық екі бірдей ұяшыққа бөлінеді.
Екілік бөлінудің қадамдары:
Екілік бөлінудің қадамдары:
Ең алдымен бинарлық бөлу ДНҚ молекуласының ДНҚның репликациясымен басталады. ДНҚ ның екі көшірмесі де жасушалық мембранаға бекітіледі.
Келесі екі ДНҚ молекуласы арасында жасушалық мембрана өседі. Бактерияның бастапқы мөлшерін екі есе көбейтіп алған соң, жасуша мембранасы ішке қарай қысылады.
Содан кейін жасуша қабырғасы түпнұсқалық жасушаны екі бірдей қызыл жасушаға бөлетін екі ДНҚ молекуласы арасында пайда болады.
Содан кейін жасуша қабырғасы түпнұсқалық жасушаны екі бірдей қызыл жасушаға бөлетін екі ДНҚ молекуласы арасында пайда болады.
Осы прокариоттық организмдердегі генетикалық өзгерістер рекомбинация арқылы жүзеге асыралады.
Ауыстыру кезінде бактериялар қоршаған ортадан ДНҚ алады. ДНҚ батериялары жасушалық мембрана арқылы тасымалданады және бактериялық жасушаның ДНҚ сына енгізіледі.
Келесі бізде біріктіру кезінде бактериялар пилус деп аталатын ақуыз түтігі құрылымымен бір бірімен тасымалданады.
Прокариоттар мен эукариоттардың айырмашылығы
Прокариоттардың эукариоттардан айырмашылығы:
1.Олардың айқындалған органоидтері, яғни эндоплазмалық торы,Гольджи жиынтығы, митохондриялары болмайды.
2.Онда қалыптасқан ядросы және хромосомалары болмайды.
3.Прокариот ДНҚ-сының эукариотДНҚ-сынан айырмашылығы — мұнда ДНҚ-ның сыртын нәруыздар қаптап тұрмайды және пішіні сақина тәріздес болып келеді. Бір сақиналы ДНҚ молекуласы тікелей цитоплазмада болады және эукариот жасушасындағы сияқты ядро екі мембрана арқылы бөлінбейді.
