Сабақтың тақырыбы: «Фонетика». Сабақтың мақсаты: Ғылымы мақсат

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   

б) оқу құралдарын түгелдеу, реттеу;

в) топ журналына нәтижелерді қою;

II. Өткен сабақты қайталау.

Сынып оқушыларын екі топқа бөліп отырғызу , екі топқа ат қойып, ұран дайындату және топ басшыларын сайлау, ұпай санын есептеп тұру. «Алғырлар» және «Тапқырлар» деп атау беру;

1.Әлеуметтік-тұрмыстық қарым-қатынастығы тілдесуі не?

2.Адамзат баласының болашағын қалай елестетеді?

3.Әдеби тіл неге қалыптасады?

4.Стильдердің қандай түрлерін білесіз?

­­­­– Сәлеметсіздер ме, балалар бүгінгі біздің сабағымыз ұлттық ойындар мен бірге, фонетикадан өткенді қайталау сабағы болмақ.

Мен осы сабақ бойынша сіздерге үйге берілген тапсырма бойынша сұрақтар қоямын. Өткен сабақта қазақтың ұлттық ойындары болған

« Бәйге» және «Аударыспақ» ойыны туралы мәлімет жинап, біліп келіңіздер деп берілген еді және фонетика саласы бойынша дайындалып, қайталап келу берілген еді.

СӨЖ тапсырмасы бойынша фонетикадан өткен тақырыптарға сұрақтар қойылады.Тапсырма түсінікті болса, сабағымызды бастайық.

1. 
   Қазақ тіл білімінің зерттейтін саласы.
   
2. 
   Фонетика дегеніміз не? Қай тілнен шыққан, мағынасы не?
   
3. 
   Дауысты дыбыстар деп неге айтамыз? Олар қанша?
   
4. 
   Дауыссыз дыбыстар деп неге айтамыз? Олар қанша?
   
5. 
   Буын деп неге айтамыз?Түрлерін атаңыз?
   
6. 
   Тасымал дегеніміз не?
   
7. 
   Үндестік заңы дегеніміз не?
   
8. 
   Орфография, орфоэпия дегеніміз не?
   

1.Қанатбек – аралас буынды сөз.

Қа-нат-бек сөзінде 3 буын бар.

Қа-ашық буын, нат,бек-бітеу буын.

Бұл сөз екі жағдайда тасымалданады.

Қа-натбек

Қанат-бек

Екпін «бек» буыннындағы «е» дыбысына түседі.

Сөзде буын үндестігі жоқ.

Сөзде дыбыс үндестігі бар.

Қанатбек-Қанатпек Ілгірінді ықпал бар.

Қ-дауыссыз, қатаң

А-дауысты,жуан,ашық,езулік

Н-дауыссыз,үнді

А-дауысты,жуан,ашық,езулік

Т-дауыссыз, қатаң

Б-дауыссыз, ұяң

Е-дауысты,жіңішке,қысаң,езулік

К-дауыссыз, қатаң

2.Тұрғанбек – аралас буынды сөз.

Тұр-ған-бек сөзінде 3 буын бар. 3 де бітеу буын.

Екі жағдайда тасымалданады.Тұр-ғанбек, Тұрған-бек

Екпін «бек» буынындағы «е» дыбысына түседі.

Сөзде буын үндестігі жоқ, дыбыс үндестігі бар.

Тұрғанбек-Тұрғамбек Кейінді ықпал бар.

Т-дауыссыз,қатаң

Ұ-дауысты,жуан,қысаң,еріндік

Р-дауыссыз,үнді

Ғ-дауыссыз,ұяң

А-дауысты,жуан,езулік,ашық

Н-дауыссыз,үнді

Б-дауыссыз, ұяң

Е-дауысты, жіңішке,қысаң,езулік

К-дауыссыз,қатаң.

Осы барысында тест беріледі.

Тақырып жаздырылып, тест жұмыс дәптерге орындалады.

Қазақ тілінің фонетика саласы бойынша жаңылдырғыш сұрақтар:

1. 
   Қолда буын көп пе, аяқта буын көп пе?
   
2. 
   Сөз құрамында дыбыс көп бала ма, буын көп бола ма?
   
3. 
   Қай буында дыбыс көп болады?
   
4. 
   Бота мен Қозы ұқсас дейді. Олар қалай ұқсас болады?
   
5. 
   Қай буында дыбыс көп болады?(ашық,тұйық,бітеуде ме?)
   
6. 
   Ерінде еріндік барма? Езуде езулік нешеу?
   

5 балл Мақалды жалғастыр: Отан-қуат ... (Отбасы – шуат)

10 балл Отан не? Отан дегеніміз – адамның туып-өскен жері, туған- туысқандарымен, жақындарымен бірге туратын атамекен.

15 балл. Қазақстан қашан егемендік алған? (1991 жыл 16 желтоқсан)

5 балл Мақалды жалғастыр: Тіл жүйрек емес, ....(Шын жүйрек).

10 балл Мақалды жалғастыр: Көп сөйлеген білімді емес, ... (Дөп сөйлеген білімді)

15 балл Қазақ тілі – ұлт тілі дегенде нені түсінесіз? Қазақ халқының тілі – қазақ тілі. Тіл – әр ұлттың ұлт ретінде сақталуының кепелі.

5 балл Қазақтың бірінші презіденті. Нұрсұлтан Назарбаев.

10 балл Қазақстан қашан егемендік алған? 1991 жыл 16 желтоқсан

15 балл 2050 стратегия қашан қабылданды? 2014 жыл 17 қаңтар

1) Дәмі де жоқ, түсі жоқ,

Пайдаланбас кісі жоқ (су)

2) Өзі таудың бөктерінде өседі, жаңа жылда

Үй төріне көшеді (шырша)

3) Қанаты бар ұшпайды, су астында қыстайды (балық)

4) Үлкеналтын табақтан

Әлемге нұр таратқан (күн)

5) Сылдыр сұйық су емес,

Ішсең сусын қанады.

Ақ болсада қар емес,

Шешуін кім табады (сүт)

6) Қыс бойына жатады,

Тәтті ұйқыға батады (аю)

Фонетика бойынша қорытындылайтын болсам, фонетика грек тілінен алынған болып, fone-дыбыс деген мағынаны білдіреді. Қазақ тілінде 38 дыбыс бар. Дыбыстар екіге бөлінеді: Дауысты дыбыс және дауыссыз дыбыс.

1. 
   Дыбыс деп неге айтамыз?
   
2. 
   Фонетикалық талдау не?
   
3. 
   Буын деп неге айтамыз?
   
4. 
   Әріп не?