Тақырыбы: Бейметаллдар және оның қосылыстары. Көміртек, кремний және оның қосылыстары. Сабақтың мақсаты

Қандай ұқсастық көріптұрсың

• Көміртек

Қандай ұқсастық көріптұрсың

• Кремний

• +6С )2)4
• +14Si )2)8)4
• +32Ge )2)8)18)4
• +50Sn )2)8)18)18)4
• +82Pb )2)8)18)32)18)4

• сыртқы қабатының жалпы электрондық формуласы
• S2 P2

• Р – элементтер

топта қасиеттерінің өзгеруі

• С
• Si
• Ge
• Sn
• Pb

• Металлдық қасиеттері артады

• Көміртектің аллотропиялық модификациялары

• графит

• алмаз

• фуллерен

• А Л М А З

• Түссіз мөлдір кристаллдар, диэлектрик, зергерлік асыл тас (бриллиант), тығыздығы 3,515 г/см3.
• Кристаллдық тор атомдық (sp3-гибридтену).
• 1200 С жоғары графитке айналады
• Ауада қыздырғанда жанады

• Императордың үлкен тәжі

• Императордың кіші тәжі

• Г Р А Ф И Т

• Балқу t -3800 С, қайнау t -4000 С, тығыздығы 2,27 г/см3, электротоқты өткізеді, тұрақты.
• Тотықсыздандырғыш (сутек, оттегі, фтор , күкірт, металлдармен әрекеттеседі).
• Кристаллдық торы қабыршақты (sp2-гибридтену).

• Г Р А Ф И Т

• Графиттің құрылысына ұқсас:

• күйе

• Ағаш көмірі

• Кокс

• Типографиялық бояғыш, картридж, резеңке, косметикалық тушь

• отын

• Қатты отын, газдармен суйықтықтарды тазартатын адсорбент

• Табиғи кремний көбінесе (IV) кремний оксиді түрінде кездеседі. Жер қабатында кремнийдің 12%, тау жыныстары – 43%. Түрлі түсті боялған кремний оксиді, асыл және жартылай асыл тастарды түзеді, мысалы, аквамарин, изумруд, топаз и др.

• Кристаллдық торы атомды

Изумруд

• Топаз

• Аквамарин

• Көмірдің (әсіресе ағаш көмірінің ) адсорбциялық қабілеті жоғары. Адсорбция деп көмірдің немесе басқа қатты не сұйық заттардың өз бетінде газ, бу, т.б. еріген заттарды сіңіру қабілетін айтады. Беттерінде адсорбция жүретін заттарды адсорбенттер, ал сіңірілетін заттарды адсорбаттар деп атайды.

• Адсорбция

• Н.Д.Зелинский

• Газтұтқыш

• Көмір фильтрлері

• Тұрмыстық фильтрлер, өнеркәсіптік өндірісте, тазартқыш құралдарда – көмір улы заттарды сіңіреді

Сергіту кезеңі С дегенде – қолдарыңды алдына созасыңдар, О - дегенде жоғары қарай көтересіңдер, индексті атағанда – шапалақ соғамыз, Н- дегенде орнында жүгіреміз.

• Көміртетің химиялық қасиеттері

• Белсенді бейметаллдармен әрекеттесіп, тотығады:
• C+O2=CO2
• 2C+O2=2CO
• C+2S=CS2
• C+2F2=CF4
• Күрделі заттармен әрекеттескенде тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді:
• C+2CuO=2Cu+CО2
• C+2H2SO4(конц.)=CO2+2SO2+H2O
• 2C+BaSO4=BaS+2CO2
• Металлдармен және белсенділігі төмен бейметаллдармен әрекеттескенде тотығады:
• 2C+H2=C2H2
• C+Si=SiC
• 2C+Ca=CaC2
• 3C+4Al=Al4C3

Кремнийдің химиялық қасиеттері:

• Кремнийдің химиялық қасиеттері:
• 1.тотықсыздандырғыш
• а) галогендармен әрекеттеседі:
• Si +2F2 = SiF4
• Si + 2Cl2 = SiCl4
• Si + 2Br2 = SiBr4
• б) оттекпен (t° әсерінен)
• Si + O2 = SiO2

• 2. Күрделі заттармен әрекеттеседі:
• -қышқылдармен:
• 3Si+12HF+4HNO3 = 3SiF4+4NO +8H2O
• -сілтілермен:
• Si+2NaOH+H2O = Na2SiO3+2H2
• Тотықтырғыш қасиетті көрсетеді:
• а) металлдармен:
• Si+2Mg = Mg2Si

• Үй тапсырмасы

• § 6.4, 6.5 128-140 бет оқу

• Қосымша әдебиетті қолданылып 1. Алмаз, 2. Графит. Көміртектің аллотропиялық өзгерістері туралы қысқыша баяндама жасау.