В. И. Амельченко Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында

Ж-М факультетінің деканы

_____________ А.Б.Медешова

«___» __________20 ж.

050116 «География » мамандығы бойынша кредиттік оқу

жүйесінде оқитын студенттерге арналған

пәні бойынша

Пәннің оқу-әдістемелік кешені Типтік оқу бағдарламасы География мамандығы бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты негізінде құрастырылған.

География кафедрасының отырысында қарастырылды.

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында

қарастырылды.
« » __ _____ 20 ж. № _1 _ хаттама.
Факультеттің оқу-әдістемелік

кеңесінің төрағасы. _____ Темралиева С.Б.

( қолы ) ( аты, жөні)

1. Пәннің оқу-әдістемелік кешені Типтік оқу бағдарламасы География мамандығы бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарты негізінде құрастырылған.

Жармағанбетова Н.С.

География кафедрасы.

«Жаратылыстану-математика » бөлімі, БҚМУ.

Достық даңғылы, 121.

21-і бөлме.

«Географиялық орта химиясы»

Семестр 15 оқу аптасынан және 2 апта сессиядан тұрады. Аптасына 2 кредит

сағат, әрбір кредиттік-сағат бір кездесіу сағатынан (дәріс, лабораториялық сабақ) және екі сағат студенттердің өзіндік жұмысы оқытушының қатысуымен (ОЖСӨЖ) өтеді.

Кредиттердің апта бойынша бөлнуі:

Сабақ	Өтілу ұзақтығы	Өзіндік жұмыс сабақтары	Өтілу ұзақтығы
Кездесу сағаты (дәріс сағаты 1)	50 мин.	ОЖСӨЖ, СӨЖ	50 + 50 мин.
Кездесу сағаты (практикалық жұмыс 1)	50 мин.	ОЖСӨЖ, СӨЖ	50 + 50 мин.
	.

Кредиттер саны – 2. Өтілетін орны № 5 оқу ғимараты. № 19 аудитория.

Курстың негізгі мақсаты студенттерге «Географиялық орта химиясы» пәні бойынша негізгі түсінік қалыптастыру, географиялық ортаның негізгі химиялық элементтерімен таныстыру, олардың таралу заңдылығын анықтау.Сонымен бірге табиғи ресурстарды үнемді пайдалану арқылы табиғи орта мен өндіріс арасындағы тепе-теңдікті сақтау жолдарын ашып көрсету.

Біріншіден- географиялық ортада қалыптасқан химиялық заңдылықтармен және оған қатысты ұғымдармен таныстыру.

Екіншіден- экономикалық дамуындағы жаңа технологиялық процестердің дамуы географиялық ортаға қалай әсер етуін анықтау

Үшіншіден- курсты оқыта отырып, химиялық,технологиялық салалардың географиялық себеп-салдар байланысын ұғындыру.

Газ-мұнай технологиясы;

- Биогеохимия

- Химиялық элементтердің кестесін, диаграммасын түсіру, салыстыру

- Негізгі түсініктер мен терминдерді

- Табиғат жағдайлары мен ресурстарына шаруашылық баға беру

• 
  өндірістік экологиялық жағдайға баға беру;
  
• 
  Геохимиялық проблемалардың шығу себептерін айқын түсіну;
  
• 
  табиғатты тиімді пайдалануда экономикалық сараптама жүргізу;
  
• 
  экологиялық мониторинг, экологиялық бақылау жүргізе білу;
  

Оқыту негізінен дәріс, лабораториялық сабақ түрінде өтеді. Бұл сабақтарда негізгі оқу материалдарының мазмұны беріледі және алынған түсініктермен, практикалық дағдылармен бекітіледі. Студенттердің білімін бақылау үйге берілген тапсырмаларды орындау, тестілік сұрақтармен тексеру, ауызша сұрақтар бере отырып және жеке тапсырмалар беру, оларды қорғау түрінде өткізіледі.

1. 
   Курсты оқытудағы мақсат-міндеттері
   
2. 
   Зерттеу обьектісі, атқаратын рөлі.
   

Биогеохимияның ғылым ретіндегі даму тарихы.Оның басқа ғылымдармен байланысы

1.Химиялық элементтердің таралуы

2 Басты және ыдыраған химиялық элементтер

3. Жер қабатының геохимиялық теңсіздігі

1.Биосфера туралы геохимиялық аспектілер, тірі ағзаның рөлі, жердің геологиялық құрамы.

2. Биосфераның шекарасы

3. Бисфераның құрылымы

Геохимиялық ортаның дамуға әсері және өсімдіктердің химиялық құрамы

1.Дүниежүзілік мұхиттың кларктері

2.Өзен суларының құрамы

3. Өзен суларының өзен-теңіз байланысындағы құрамының өзгеруі

Биосфераның жалпы геохимиялық ұйымдастырылуы

1. 
   Жер қабатының химиялық құрамы- биосфера факторы
   
2. 
   Жер қабығындағы химиялық элементтердің құрамы
   
3. 
   Жер қабығындағы химиялық элементтердің қалыптасу формасы
   

Химиялық элементтердің рөлі және олардың жеке түрде қалыптасуы

1.Географиялық қабықтағы газ және будың масса айналымы.

2. Атмосфера- дисперсті жүйе ретіндегі және аэрозолдардың геохимиясы.

Әдебиеттер: №1. 49-64 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны. Биологиялық айналымның зоналылығы

Әдебиеттер.:№2 161-165 бет.

СӨЖ мазмұны: Синтетикалық каучук алу әдісі

Әдебиеттер:№2. 218-223 бет, 3. 90-92 бет.
Кредит сағат 8.

Тақырыбы.

Семинар сабағының мазмұны.

Ландшафт туралы түсінік

1. 
   Биосфера компоненттері
   
2. 
   Литосфера
   
3. 
   Гидросфера
   

1. Планетаның тірі ағзаларының химиялық құрамы

2 .Микроэлементтер

3. Химиялық элементтердің биологиялық айналымы

Әдебиеттер: 1.66-77 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны. Дала зонасындағы биологиялық айналымның ерекшеліктері

Әдебиеттер:№2 182-184 б

СӨЖ мазмұны: Орман-химия өндірісі

Әдебиеттер: 2. 300-301 бет, 3.132 бет.
Кредит сағат 10.

Тақырыбы: Тірі ағзалар

Семинар сабағының мазмұны.

1 Тірі ағзалардың құрамы

2. Микроэлементтер

Әдебиет: №3.32-43 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны.Тропиктік белдеудің биогеохимиясы

Әдебиеттер: №3. 323-331 бет.

СӨЖ мазмұны: Минералды тоқыма заттар

Әдебиеттер: 2. 258-262 бет.
Апта – 6.

Кредит сағат 11.

Тақырыбы: Тірі ағзалардың абиогендік өзгерісі

Дәрістің мазмұны.

1.Тірі ағзалардың абиогендік таратушылары

2. Биологиялық жұту қарқындылығы

Әдебиеттер: №1 76-84 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Аридті территорияның биоценоздарының биологиялық айналым ерекшеліктері

Әдебиеттер: №2 185-187 бет.

СӨЖ мазмұны:Титан өндірісі

Әдебиеттер: 2. 178-179 бет, 3.82 бет.
Кредит сағат 12.

Тақырыбы:

Семинар сабағының мазмұны:Химиялық элементтердің биологиялық айналымы

1. Химиялық элементтердің биологиялық айналымы

2. Ағзадағы химиялық элементтердің концентрациялануы

Әдебиет: №3 44-61 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Тропиктік белдеудегі биологиялық айналымдар

Әдебиеттер:№2 188-196 бет.

СӨЖ мазмұны:

Электрэнергиясын тасымалдау.

1.Географиялық қабықтағы геохимиялық эволюция

2.Ағзадағы геохимиялық нәтижелердің өзгерісі

Әдебиеттер: 1. 85-92 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Көміртегінің биогеохимиялық айналымы

Әдебиеттер: №2 203-206 бет.

СӨЖ мазмұны: Аграрлы-өндірістік кешен.

Әдебиеттер: 2.282-283 бет.
Кредит сағат 14.

Тақырыбы: Жердің газ қабығының биогеохимиясы

Семинар сабағының мазмұны:

1. Атмосфераның құрамының биогеохимиялық эволюциясы

2. Аэрозолдардың геохимиясы және биогеохимиясы

Әдебиеттер: №3 63-84 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Суда еритін химиялық элементтердің атмосферадағы масса ағындарының маңызы

Әдебиеттер: №3 84-92 бет.

СӨЖ мазмұны: Табиғи құрылыс материалдары

Әдебиеттер: 2. 251-253 бет.
Апта 8.

Кредит сағат 15.

Тақырыбы: Географиялық қабықтағы химиялық элементтердің таралуы

Дәрістің мазмұны:

1.В.И.Вернадскийдің биосфера концепциясы

2.Химиялық элементтердің массалық ағындардың басты миграциясы,таралуы

Әдебиеттер: №1 92-98 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Оттегінің биогеохимиялық айналымы

Әдебиеттер: №2  207-210 бет.

СӨЖ мазмұны: Цинк өндірісі

. Әдебиеттер: №2 165-166, 3. 76-77 бет.

1. Дүниежүзінің мұхиттың құрамы- ағзаның биогеохимиялық іс-әрекеті нәтижесі

2.Жер беті құрлық суларының геохимиялық ерекшеліктері

Әдебиеттер№3.101-110 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Өзен және мұхит суларының байланыс нәтижесінде табиғи ерітіндінің геохимиялық құрамының өзгеруі

Әдебиеттер: №3 111-114 бет.

СӨЖ мазмұны: Орман-химия өндірісі

Әдебиеттер: №2 245-247 бет.
Апта 9

Кредит сағат 17.

Тақырыбы: Географиялық қабықтағы натрий мен хлордың геохимиялық айналымдары, салыстырмалы сипаттама

Дәрістің мазмұны.

1.Натрий геохимиялық айналымы.

2. Хлордың геохимиялық айналымы

Әдебиеттер: №1 98-104 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны:Педосфераның биогеохимиясының ерекшкліктері

1.Биосферадағы көміртегі және оттегі массаларының айналымдарының реттеудегі топырақтың рөлі

2. Педосферадағы минералды заттардың биогеохимиялық өзгерісі

3. Педосферада ыдырайтын элементтер

1.Педосфераның геохимиясына сипаттама

2.Педосфераның планетарлық маңызы

3. Педосфераның органикалық заттары

1.Көміртегінің геохимиялық айналымы

2.Азоттың геохимиялық айналымы

Әдебиет: №1 104-123 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Көміртегінің ғаламдық айналымы

Әдебиеттер: 3. 177-190 бет

СӨЖ мазмұны: Педосфераның органикалық заттары

Әдебиеттер: 1.118-130бет
Кредит 20.

Тақырыбы: Басты биогеохимиялық айналымдар

Семинар сабағының мазмұны.

1.Биосферадағы химиялық элементтердің таралу көлемі

2.Натрийдің ғаламдық айналымы

3. Хлордың ғаламдық айналымы

1. Тірі ағзаның биосферадағы сутегі мен оттегінің геохимиясына әсері

2. Күкірттің ғаламдық айналымы

Әдебиеттер:№3 191-202, 2 221-224 бет

СӨЖ мазмұны. Хлордың ғаламдық айналымы

Әдебиеттер:№3 171-177 бет
Апта 11.

Кредит сағат 21.

Тақырыбы: Химиялық элементтердің тарлу ерекшеліктері

Дәрістің мазмұны.

1.Са-дың геохимиялық айналымы

2. К-дың геохимиялық айналымы

3. Кремнийдің геохимиялық айналымы

14. Фосфордың геохимиялық айналымы

Әдебиет: №1 126-134 бет

ОЖСӨЖ мазмұны: Химиялық элементтердің геохимиялық айналымы

1. Сутегінің биогеохимиялық айналымы

2. Темір, Ае, Мп-тің биогеохимиялық айналымы

Әдебиеттер: № 2 211-237 бет

СӨЖ мазмұны: Кремнийдің геохимиялық айналымы

Әдебиеттер: 1.130-134 бет
Кредит сағат 22.

Тақырыбы: Биосфераға жер қабығын мобилизациялау нәтижесінде түсетін элементтердің айналымы

Семинар сабағаның мазмұны:

1.Кальцийдің ғаламдық айналымы

2.Калийдің ғаламдық айналымы

Әдебиеттер: 3.215-219 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Химиялық элементтердің геохимиялық айналымы

1. Кремнийдің ғаламдық айналымы

2. Фосфордың ғаламдық айналымы

3. Сілтілі элементтердің таралуы

1. Ауыр металдардың геохимиялық айналым ерекшеліктері

2 Биосферадағы ауыр металдардың таралуының ерешеліктері

Әдебиеттер:№1 134-141 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Ауыр металдардың биогеохимиялық айналымы

1. Ауыр металдардың биогеохимиялық айналымы

2. Сынап

3. Қорғасын

Тақырыбы:Ауыр металдардың айналымы

1.Қорғасынның ғаламдық айналымы

2. Цинктің ғаламдық айналымы

3. Биосферадағы ауыр металдардың таралуының ерешеліктері

1. Цинк

3.Кадмий

1. Геохимиялық ландшафтану туралы түсінік

2. Географиялық қабықтың геохимиялық теңсіздігі, әртүрлі географиялық жағдайдағы мигациялық айналымның өзгеруі

Әдебиеттер:№1 143-158 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Элементарлы ландшафт-дүниежүзілік құрлық биосферасының негізгі бірлігі ретінде

1. Элементарлы ландшафт-дүниежүзілік құрлық биосферасының негізгі бірлігі ретінде

2.Типоморфты және индикаторлы элементтер

3. Элементарлы ландшафтының биогеохимиялық формуласы

1.Мұхит пен құрлықтың биогеохимиялық зоналылығы

2. Биосфера мен табиғи зоналардың геохимиясының теңсіздігі

Әдебиеттер:№3 255-260 бет

ОЖСӨЖ мазмұны: Мұхиттық аралдардың биогеохимиялық ерекшеліктері

1. Мұхиттық аралдардың биогеохимиялық ерекшеліктері

2. Аралдық экожүйеге ауыр металдардың атмосферадан түсуі

Әдебиет:№3 340-352 бет.

СӨЖ-ның мазмұны: Биосфера мен табиғи зоналардың геохимиясының теңсіздігі

Әдебиеттер: 3. 255-260 бет.
Апта 14.

Кредит сағат 27.

Тақырыбы: Теногенез геохимиясы және адам іс-әрекеті нәтижесінде туындайтын геохимиялық проблемалар

Дәрістің мазмұны.

1. Адамзат қоғамы – геохимиялық фактор ретінде

2. Адамдардың шаруашылық іс-әрекетінің геохимиялық айналым элементтеріне әсері

1.Тропиктен тыс орман белдеулеріндегі биогеохимиясы

Ормандық қауымдастықтың элементтердің биологиялық айналымы

2.Тропиктен тыс орман белдеулеріндегі топырақтың биогеохимиялық ерекшеліктері

1.Арктикалық ландшафтының биогеохимиясы

2. Тундраның биогеохимиясы

Әдебиеттер:№3 266-277, 2. 165-172 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Тропиктік белдеудің биогеохимиясы

Әдебиеттер:№3 323-331 бет

СӨЖ мазмұны: Географиялық қабықтағы жылдық геохимиялық айналым жүйесі

Әдебиеттер:№1 158-169 бет
Апта 15.

Кредит сағат 29.

Тақырыбы: Қоршаған ортаның металлдануы

Дәрістің мазмұны.

1.Қоршаған ортада кездесетін металлдар

2.Олардың таралуы

Әдебиеттер:№1 182-200 бет.

ОЖСӨЖ мазмұны: Табиғи зоналардың биогеохимиясы

1. Аридті ландшафтының топырағының биогеохимиялық ерекшеліктері

2. Аридті жағдайдағы элементтердің атмосферадағы, судағы миграциясы және оның биогеохимиялық процестерінің өзара байланысы

Әдебиеттер:№3 316-318 бет.

СӨЖ мазмұны: Тропиктік белдеудің геохимиясы