Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев



Pdf көрінісі
бет426/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   422   423   424   425   426   427   428   429   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

ОНТОГЕНЕз
(грек. 
опtos – 
тіршілік 
және 
genesis – 
шығу тегі, пайда бо-
лу) – жеке ағзаның туылғаннан бас-
тап тіршілігін жойғанға дейінгі даму 
үрдісі. Бұл терминді 1866 ж. неміс 
биологі Э.Геккель ұсынды. Ол онто-
генезді филогенезге – кейбір жүйелік 
топтың, мысалы, биологиялық түрдің 
қалыптасу үрдісіне қарсы қойды. Ол
жеке даму биогенетикалық заңға сәй-
кес өтеді, яғни О. филогенездің қысқа 
мерзімде жаңғыртылуы болып табы-
лады деп есептеді. Қазіргі заманғы био-
логияда ағзаның О. барысында өзгеруі 
ортаның ықпалынан болады, алайда 
ол тектік тұрғыда бағдарламаланған 
ақпарат негізінде жүзеге асады деп 
түсіндіріледі. Биологиялық теориялар
мен терминологияның психология-
лық-педагогикалық ғылымдардың қа-
лып-тасуы үшін маңызы зор болды. О. 
термині психология мен педагогикаға 
енгізіліп, XIX ғ. соңынан бастап пси-
хиканың жеке даму үрдісін білдірді.
XX ғасырда отандық ғылымда онто-
генездің негізгі мазмұны баланың 
пәндік әрекеті мен қорытындылауы 
(ең алдымен, үлкендермен бірлескен
әрекеті және қарым-қатынасы) деген
түсінік орнықты. Онтогенезді зерттеу 
балалар психологиясының негізгі
міндеті болды. Интериоризация ба-
рысында бала осы әрекет пен қарым-
қатынастың әлеуметтік, белгілік-сим-
волдық құрылымы мен құралдарын 
меңгереді, осылардың негізінде оның
санасы мен жеке тұлғасы қалыптаса-
ды. Сөйтіп адам онтогенезінің не-
гізгі мәні ағзаның кемелденуі емес,
әлеуметтенудің әр алуан институтта-
ры тарапынан әсерықпал жағдайын-
да психиканың, сананың және тұлға-
ның әлеуметтік тұрғыда қалыптасуы 
болып табылады.
ОҢТАЙЛЫЛЫҚ
– берілген жағдай-
да қатысушылардың уақыты мен кү-
шін мейлінше аз жұмсау арқылы ең 
жоғарғы нәтижеге жету. Оқу-тәрбие
процесінің оңтайлылығы проблема-
лары отандық дидактикада үнемі на-
зарға алынып келе жатқан проблема-
лар болып табылады. О.- берілген жағ-
дайда қатысушылардың уақыты мен 
күшін мейлінше аз жұмсау арқылы
ең жоғары нәтижеге жетуді қамтама-
сыз ететін тиімді жағдайлар жиын-
тығы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   422   423   424   425   426   427   428   429   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет