Газдардағы электр тогы. Өздік емес және өздік газ разрядтары. Қалыпты жағдайда металдар мен электролитке қарағанда газдар бейтарап атомдар мен молекулалардан тұрады. Демек, қалыпты жағдайда электр тогын өткізбейді. Егер газды иондасақ, онда токты өткізеді. Газды рентген, ультракулгін, радиоактивті және космос сәулесімен жарықтандырып иондауға болады, нәтижесінде оң және теріс иондар және де бос электрондар пайда болады. Ионжалған газға электр өрісімен әсер ететін болсақ, онда иондар, бос электрондар қозғалып тізбекте ток пайда болады. Гере иондаушының әсерін тоқтатсақ, онда токта тоқтайды. Иондаушының әсерімен пайда болатын токты өздік емес разряд деп атайды. Егер электр өрісін арттыратын болсақ, онда иондардың жылдамдығы артып өздігінен қосымша иондар пайда болады, иондаушының әсерінсіз ток жүреді. Осындай токты өздік разряд деп атайды.
Бақылау және қайталау сұрақтары.
Ток күші, ток тығыздығы, кедергі, меншікті кедергі дегеніміз не?
Ток көзінің ЭҚК-і деген не? Тізбектің бөлігі үшін және толық тізбек үшін Ом заңын жазыңыз.
Тұрақты ток тізбегіндегі жұмыс пен қуатты айтып беріңіз.
Джоуль-Ленц заңын түсіндіріңіз.
Электролиттегі электр тогының табиғаты не? Фарадей заңдарын түсіндіріңіз.
Газдағы электр тогын, өздік және өздік емес разрядтарды айтып беріңіз.
11. МАГНИТ ӨРІСІ
Магниттік индукция және магнит өрісінің кернеулігі. Тәжірибе көрсеткендей, электр токтары өзара әсерлеседі: параллель токтар – тартылады, ал антипаралелль токтар тебіледі. Олардың әсерлесуі магнит өрісі арқылы жүреді. Магнит өрісі деп қозғалыстағы электр зарядтардың (токтардың) әсерлесуін туғызатын материяның түрі. Магнит өрісін ток (немесе қозғалыстағы зарядтар) туғызады. Егер заряд тыныштықта тұрса, магнит өрісі тумайды. Магнит өрісінің бар екендігін, магнит стрелкасына (магниттелген денеге), токқа, зарядталған бөлшектерге әсерінен байқауға болады. Тогы бар рамкаға әсер ететін, айналдырушы күш моменті мынаған тең:
 , (11.1)
Векторлық көбейтіндінің анықтамасы бойынша  (11.2), мұнда  -  және  векторларының арасындағы бұрыш. Егер  болса, онда  (11.3).
Тоғы бар жазық тұйық контурдың магнит моменті:
Достарыңызбен бөлісу: |
