Психология ғылымындағы күрделі міндеттердің бірі – заңдылықты
сипатқа ие байланыстар мен қатынастарды кӛре білу. Психикалық әрекеттің
даму барысындағы оның заңдылықтарын оқытып – үйрету психологияның
негізгі міндеті болып табылады. Соңғы жылдары психологиялық зертеулер
айтарлықтай ұлғайып, жаңа ғылыми бағыттар мен пәндер пайда болды.
Психология ғылымынында жаңа болжамдар мен тұжырымдамалар пайда
болып, психология жаңа тәжірибелік мәліметтермен толысуда.
Психология ғылымын зерттеу нәтижелері бұл пәннің барлық салалары
мен тармақтарын дамытып отырудың іргетасы болып есептеледі. Сондықтан
бұл пәнді оқып меңгеруде мынандай негізгі екі бӛлімін қарастырамыз:
1) психикалық процестер;
2) психикалық қасиетте;
3)психикалық қалып.
1)Психикалық процестер: түйсік, қабылдау, зейін, ойлау мен сӛйлеу,
қиял және елес, ес;
2)Психикалық қасиеттер: сезім және эмоция, ерік, темперамент, мінез,
қабілет.
3) Психикалық қалып: адамның түрлі кӛңіл күйінің (зерігу, үрейлену,
абыржу, ашулану, қуану)т.б. компоненттері.
Сонымен, психология – психикалық құбылыстардың, пайда болу,
қалыптасу заңдылықтарын және механизмдерін зерттейтін ғылым.
Психология алдында тұрған теориялық және тәжірибелік міндеттердің
кӛпшілігіне байланысты қазіргі уақыттағы психология ғылымы қарқынды даму
үстінде. Психикалық әрекеттің даму барысындағы оның заңдылықтарын
оқытып - үйрету психологияның негізгі міндеті болып табылады.
Психология зерттейтін құбылыстар аумағы ӛте кең. Ол күрделілік деңгейі
әр түрлі - сезім мүшелеріне әсер ететін объектінің жеке түрлерінің қарапайым
айырмашылығынан бастап тұлғаның мотивтік күресіне дейін болатын адамның
күйлері мен қасиеттерін, процестерді қамтиды. Зерттелетін құбылыстар мен
олардың байланыстарын жалпы және дерексіз сипаттау - теория болады деп
кӛпшілік санайтынын ерекше атап айтқан жӛн. Алайда мұнымен теориялық
жұмыс бітпейді, сондай-ақ бұған жиналған білімдерді салыстыру мен
интеграциялау да, оларды жүйелеу де және т.б. кіреді. Бұл жұмыстың негізгі
мақсаты болып зерттелетін құбылыстардың мағынасын ашу саналады. Осыған
байланысты әдіснамалық мәселелер пайда болады.
Психологияның тӛмендегідей негізгі дәрежелері бӛлініп айтылған:
бейнелеу дәрежесі, әрекет дәрежесі, тұлға дәрежесі, қарым-қатынас дәрежесі,
сондай-ақ жалпыламалық деңгейі бойынша дәрежеге теңелетін ұғымдар бұл
"әлеуметтік" және "биологиялық" ұғымдар. Адамның әлеуметтік және табиғи
касиеттерінің объективтік байланыстарын, әлеуметтік және биологиялық
детерминанттарының даму барысындағы қатынасын анықтау-ғылымның
күрделі міндеттерінің бірін білдіреді.
Алдыңғы онжылдықтардағы психология пәнінің теориясы басым болғаны
белгілі. Оның қазіргі уақыттағы қоғам ӛміріндегі ролі қарқынды түрде
ӛзгерген. Ол ӛнеркәсіптегі, мемлекеттік басқарудағы, медицинадағы,
мәдениеттегі, спорттағы, білім беру жүйесіндегі және т.б. ерекше кәсіби
практикалық әрекеттің аумағына айналуда. Психологиялық ғылымды
практикалық міндеттерді шешуге енгізу, оның теориясының даму жағдайларын
да маңызды ӛзгеріске ұшыратады.
Халық ағарту жүйесінің барлық салаларында (мектепке дейінгі білім
беру, орта, жалпы білім беру мектебі, арнайы орта білім беру, жоғары мектеп)
психологияға тиісті мәселелер туады. Психикалық құбылыстардың жүйесін
түгелдей дерлік - тұлғаның қарапайым сезінулерінен бастап, психикалық
қасиеттеріне дейін зерттеу олар бағынатын объективтік зандылықтарды ашуға
бағытталған. Бұл зерттеудің ғылыми негізін жасаудағы, қоғамдық мәселені
шешудегі, оқу және тәрбие ұйымдарын жетілдірудегі маңызы зор.
Достарыңызбен бөлісу: