1. Кәсіби-қолданбалы дене дайындығы (арнайы физикалық дайындық)

Кәсіби – қолданбалы дене дайындығы бойынша студенттердің өздік жұмыс тапсырмалары (БӨЖ) және оны орындаудағы әдістемелік нұсқаулар.

КҚДД (ППФП) – дене тәрбиесі жүйесіндегі басты бағыттардың бірі; физикалық және арнайы сапаларын, икемділікті және дағдыны ұйымдастыруға тартылған, табысты кәсіби әрекетке адамның объективті дайындығына әсер етеді.

КҚДД жан – жақты дене дайындығы негізінде өткізіледі, дене тәрбиесі бойынша сабақтарында, спорттық секцияларында жаттығу түрінде өткізу нәтижесінде жетеді. КҚДД нақты әрекетті орындауға физикалық және психологиялық дайындығын қамтамасыз етеді.

Жұмыс әрекетті кезіндегі адамның кәсіби маңызды сапалары өздігінен дамып жетіледі. Алайда бұл үрдістің көрсеткіші – егер қажетті сапаларды мақсатты түрде дамытса, ол үшін кәсіптік оқытуды өтуі немесе дене дайындығының амалдары мен әдістерін қолдану онымен бір-бір уақыт аралығының кезеңнінің келсе – айтарлықтай жоғары көтеріледі.

Әскери іс, мысалы, мақсатты түрде жаяу әскер машинасының операторларының нәзік қозғалыс координациясың дамыту үшін дене дайындығы табысты қолданылады. Дене жаттығулардың курсынан кейін автокөлік жүргізушісінде сезіну реакциясы едәуір төмендейді, жолда шаршағыштық азаяды, қозғалыс қауіпсіздігіннің жоғарлауына септігі тиеді.

Кейбір мамандықтарда бастапқы дене дайындығынсыз мүлде болмайды. Ғарышкерлер, мысалы, ғарыштық ұшу кезінде салмақсыздық жағдайда әрекет ету дағдысын тәрбиелеу алдын ала арнайы тренажерларда қарқынды жаттығуда, бассейнде су астындағы қалыпта, арнайы ұшақ кабиналарында толықтай еркіндік жағдайын талап етеді, белгіленген уақыт аралығында доға бойынша шұғыл бұрылыстың төмендеуін орындайды. Бұл жаттығулардың көмегімен жасанды салмақсыздық жасалады.

КҚДД негіз құрайтын дене тәрбиесі және спорт амалдарымен және әдістерімен адамның кәсіби жұмысқа қабілеттілігін жоғарлату мүмкіндігін жоғарыда келтірілген мысалдардан көруге болады. КҚДД үрдісінде қол жеткізген маңызды кәсіби сапалардың жоғарғы деңгейін, жұмыс уақыттында ұзақ уақыт бойын адамның және техникалық құрылғылардың оңтайлы келісімділігін ұстап тұру мүмкіндік береді. Бұны адамның мүмкіншілігінің жоғарлауымен және оның құрылымдарының өтейтін қорының шынығуымен түсіндіруге болады.

КҚДД маңызды орынды жұмыс алдында, ортасында және жұмыстың соңында дене жаттығуларын жасау алады. Осы жаттығулардың көмегімен адам таңертең бірқалыпты қарқында жұмысқа кіріседі және жұмыс аусымы кезінде қажетті жұмысқа қабілеттілікті ұстап тұрады, ал жұмыс аяқталғанан кейін – физикалық тұрғыдан шаршанқылықты және эмоциональдік қажығандықты алып тастайды.

Өндірістік гимнастиканың кешендерінің топтамасы:

Отырып жұмыс істейтіндер үшін:

Бастапқы қалыптан – орындықта отырып және оған қолдарымен сүйеніп аяқтың ұшына тұру, созылып, қолдар жан-жақтарға және жоғары – дем алу, түсіру – дем шығару. (3 – 4р.)