29. Дағды: Сұхбатты басқару. "Сұхбатты басқару" дағдысы: ақпарат жинау, науқастың көзқарасын белсенді анықтаудан тұрады. Көзқарас типтеріне: пациенттің идеялары, күтуі, қорқынышы жатады. Ақпарат жинауда:ашық және жабық сұрақтар қолданылады. Ашық сұрақтар-пациенттің сұраққа жан-жақты жауап беруіне және сұраққа әртүрлі, өзіне ыңғайлы тәсілменен өзінің жағдайын айтуға ыңғайлы. Мысалы: Қалай? Неге? Қалайша? Қандай жағдайда? Жабық сұрақтар-көбіне көп нақты бір жауап айтуға негізделген сұрақтар түрі. Жабық сұрақтар қойғанда дәрігерде дайын гипотезалар болады: Сіз учетта тұрасыз ба? Қандай дәрілер іштіңіз? Сіз күнделікті қысымыңызды өлшеп отырасыз ба? Маңызды кеңес:интервьюді ашық сұрақтардан бастаған жөн және «Сосын?,Тағы да?» деген сұрақтарды қойып отырған жөн. Науқастың көзқарасын белсенді анықтау:
Проблемалар - пациент дәрігерге келуінің негізгі мақсатын айтады.
Идеялар - өзінің диагнозының себептерін,өз жағдайын жақсы түсінеді.
Күтілетін іс-әрекет:мен дәрігерден не күтемін?
Қауіптену: Пациент өзінің жағдайының асқынған жағдайынан қорқуы\қауіптенуі
Әсер ету: Бұл жағдай менің өміріме қалай әсер етеді, менің өмірімде не өзгереді?-деген сұрақтың болуы.
30. Дағды: Белсенді тыңдау (қорытындылау, мадақтау). Белсенді немесе эмпатикалық тыңдау - бұл американдық психотерапевт, гуманистік психологияның құрушысы Карл Роджерс психотерапияға әкелетін әдіс. Белсенді тыңдау - сөйлескен адамның сезімін, эмоцияларын естуге, түсінуге, әңгімелесуді тереңдетуге және адамның аман қалуына және оның жағдайын өзгертуге көмектесетін құрал. Белсенді тыңдау түрлері ерлер мен әйелдерге шартты түрде бөлінеді. Әр түрдің ерекшеліктері:
• Ерлердің белсенді тыңдауы - ойлануды білдіреді және іскери топтарда, бизнестегі келіссөздерде қолданылады. Әңгімелесушіден алынған ақпарат әртүрлі жағынан мұқият талданып, ерлердің нәтижеге бағытталғаны сияқты, көптеген анықталған сұрақтар қойылады. Мұнда орынды және ақылға қонымдысын.
• Әйелдердің белсенді тыңдауы. Табиғи эмоционалдылық пен сезімнің көп болуына байланысты - әйелдер ашық, әрі үлкен эмпатияға ие: өзімен бірге сөйлескен адамдармен бірге болу. Эмпатияны жасыруға болмайды - ол басқа адамның сезімін тудырады және өзін танытуға сенеді. Әйелдер есту парафражы әдістері пайдаланылады, айқын сезім мен эмоцияларға ерекше назар аударылады.
Белсенді тыңдау - бұл сөйлеу кезінде барлық нәзіктіктер мен нюанстар ескерілгенде: дауыс, интонация, бет-әлпет, қаңылтыр мен кенеттен үзілістерді бақылау әдісі және сонымен бірге басқа адамға барынша шоғырлану процесі.
Белсенді тыңдаудың негізгі компоненттері: • Бейтараптық. Бағалаудан, сыннан, соттаудан аулақ болыңыз. Адамды қабылдау және құрметтеу.
• Ізгі ниет. Сезімтал күйі мен әңгімелесушімен қарым-қатынасы, өзі туралы айтуды жалғастыруға ынталандыратын, проблема - релаксацияға және сенімге ықпал етеді
• Шынайы қызығушылық. Белсенді тыңдау техникасына әсер етудің маңызды құралдарының бірі адамға барынша толық ашуға және проблемалық жағдайды нақтылауға көмектеседі
Дәрігердің тәжірибесінде қажет белсенді тыңдау әдістері:
Пауза (үзіліс);
Нақтылау (науқастың айтқан шағымдарын нақтылап сұрап отыру керек);
Түйіндеу: Науқастың проблемалары туралы түсінік қалыптастыру, алдын-ала диагноз жасау ("ішкі жинақтау")
Науқасқа оның мәселесін тыңдар отырғаныңызды көрсетіңіз
Сіз бәрін дұрыс тыңдап, түсінгеніңізге көз жеткізіңіз
Пациентке өз тарапыңыздан проблемасын естуге мүмкіндік беру
Науқасқа ұмытып кетсе, бірдеңе қосуға мүмкіндік беріңіз және егер сіз оны қате түсінсеңіз, түзетіңіз
Қорытындысы - медицина қызметкері мен пациент арасындағы сенім мен тиімді диагностика
Соңғы мақсат - дұрыс диагноз қою және пациенттің ұсыныстарына деген дұрыс ниеті