1 семинар Халықаралық қатынастардың жаһандық тарихы
жүктеу/скачать 16,82 Mb.
|
1 СОӨЖ Халықаралық қатынастардың жаһандық тарихы
|
Юлий Цезарьдың Галлиядағы дипломатиясы (б.з. д 58 - 51 жж.). Мамутова Жансая тарих-география 4 курс 6в02209 ГАЙ ЮЛИЙ ЦЕЗАРЬ( лат. Гаіұс Ыұліұс Цаесар) — Ежелгі Римнің саяси қайраткері, қолбасшы, жазушы. Цезарь — патрицийлік Юлийлер әулетінің өкілі. Билеуші Сулланың тұсында Римді тастап, Кіші Азияға кетуге мәжбүр болды. Сулла қайтыс болғаннан кейін (б.з.б. 78 ж.) Римге қайта оралып, саяси күреске араласты. ГАЙ ЮЛИЙ ЦЕЗАРЬ ГАЛЛИЯ СОҒЫСЫ ( лат. Bellum Gallicum ) — Рим Республикасы мен Галл тайпалық одақтары арасындағы біздің эрамызға дейінгі 58 жылдан бері жалғасқан әскери қақтығыс . б.з.б. 50 жылға дейін д., және Галияның Ежелгі Рим мемлекетіне толық кіруімен аяқталды . ГАЛЛИЯ СОҒЫСЫ ЖЕРГІЛІКТІ ТАЙПАЛАРДЫҢ ШАҚЫРУЫМЕН ГАЛЛИЯҒА КІРГЕН Гай Юлий Цезарь олардың барлық жерлерін бірте-бірте өзіне бағындырып, бірқатар азаттық көтерілістерді, соның ішінде б.з.б. e. Сонымен қатар, ол Германия мен Ұлыбританияға екі рет жазалау, агрессивті және демонстрациялық мақсатпен сапарлар жасады. Үнемі галлдықтардың басым күштерімен бетпе-бет келіп, қолбасшы бірнеше рет тактикалық айла -амалдарды қолданды, күрделі инженерлік құрылымдарды қолданды және соғыстың шарықтау шегінде - Алезия қоршауында - бір мезгілде қала қорғаушылары мен келген қосымша күштерді талқандады. олардың көмегіне. Соғыстан кейін Рим Республикасынабірнеше миллион адам тұратын 500 мың шаршы шақырым аумақ қосылды. Жеңістерінің арқасында Цезарь Римде танымалдыққа қол жеткізді және орасан зор байлық жинай алды, бұл оған біздің эрамызға дейінгі 49 жылы азаматтық соғысты сәтті бастауға мүмкіндік берді. ӘСКЕРИ ӘРЕКЕТТЕРДІ ЦЕЗАРЬ ӨЗІНІҢ ЕГЖЕЙ-ТЕГЖЕЙЛІ « ГАЛИЯ СОҒЫСЫ ТУРАЛЫ ЖАЗБАЛАРЫНДА » сипаттайды . 19 ғасырда ұлтшылдықтың күшеюімен Францияда соғыс ұлттық тарихтағы ең маңызды оқиғалардың бірі ретінде түсіндіріліп, Римге қарсы көтеріліс жасаған галлдардың көсемі Версингеторикс ең ұлы соғыстардың бірі ретінде қарастырыла бастады. 59 ЖЖ. E. КОНСУЛ ГАЙ ЮЛИЙ ЦЕЗАРЬ ДӘСТҮРЛІ БІР ЖЫЛДЫҢ ОРНЫНА КЕЛЕСІ БЕС ЖЫЛ БОЙЫ ҮШ ПРОВИНЦИЯНЫ - НАРБОНЕЗ ГАЛЛИЯНЫ , ЦИЗАЛП ГАЛЛИЯНЫ ЖӘНЕ ИЛЛИРИКУМДЫ - ГУБЕРНАТОР РЕТІНДЕ БАСҚАРУ ҚҰҚЫҒЫН АЛДЫ . БАСТАПҚЫДА ЦЕЗАРЬ ТЕК ЦИЗАЛЬП ГАЛЛИЯ МЕН ИЛЛИРИКТІ АЛУЫ КЕРЕК ЕДІ, БІРАҚ ОНЫҢ КОНСУЛДЫҒЫ ЖҰМЫС ІСТЕГЕН ЖЫЛЫ НАРБОН ГАЛЛИЯ ГУБЕРНАТОРЫ БОЛЫП ТАҒАЙЫНДАЛҒАН КВИНТ ЦЕСИЛИЙ МЕТЕЛЛ СЕЛЕР КҮТПЕГЕН ЖЕРДЕН ҚАЙТЫС БОЛДЫ, АЛ СЕНАТ ОНЫҢ ПРОВИНЦИЯСЫН ГАЙҒА БЕРДІ. 58 ЖЫЛЫ 1 ҚАҢТАРДА ҚЫЗМЕТІНЕ КІРІСКЕН проконсул . д., үш провинцияда барлық билікке ие болды және төрт легионға ие болды (VII, VIII, IX және X сандары). Сонымен қатар, ол көмекші бөлімшелерге қолбасшылық етті: бұлар балеар итергіштері , нумидия және крит садақшылары және испан атты әскерлері болса керек . Әр легионға әскери инженерлер ( латынша fabri ) және жүргізушілері бар 500-600 ат пен қашырдан тұратын колонна бекітілген. Әрбір легионның басшылығын трибуналар жүзеге асырды (әр легионға алты адам), бірақ командир жеке операцияларда бір немесе бірнеше легиондарды басқару үшін легатты тағайындай алады. Барлық көмекші әскерлермен Цезарь әскерінің бастапқы күші 20 мың адамға жетті. ЦЕЗАРЬ КӨБІНЕСЕ БОЛАШАҚ ОҚИҒАЛАРҒА НЕГІЗДЕЛГЕН ЖОСПАРЛАРМЕН ЕСЕПТЕЛЕДІ (ГАЛИЯНЫҢ ТОЛЫҚ БАҒЫНУЫ, ПОМПЕЙМЕН СОҒЫС ЖӘНЕ РИМДЕГІ БИЛІКТІ БАСЫП АЛУ). ОСЫЛАЙША, УИЛЬЯМ ДРУМАННЫҢ АЙТУЫНША , ЦЕЗАРЬ БҮКІЛ ГАЛЛИЯ СОҒЫСЫН АЛДАҒЫ АЗАМАТТЫҚ СОҒЫСҚА ЖӘНЕ РИМДЕ МОНАРХИЯ ОРНАТУҒА ДАЙЫНДАЛУ ҮШІН ЖОСПАРЛАҒАН , ОНЫ ЖАС КЕЗІНЕН БАСТАП ЖОСПАРЛАҒАН. ЭДУАРД МЕЙЕР ЦЕЗАРЬҒА ЕСКЕНДІР ЗҰЛҚАРНАЙЫННЫҢ ЕРЛІКТЕРІН ҚАЙТАЛАУҒА ДЕГЕН ҰМТЫЛЫСТЫ ЖАТҚЫЗДЫ. ДЕГЕНМЕН, ЦЕЗАРЬДЫҢ НИЕТІНІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫНА ҚАРСЫ ДӘЛЕЛДЕР БАР, ӨЙТКЕНІ ЦЕЗАРЬ ӨМІРІНДЕГІ МҰНДАЙ МАҢЫЗДЫ ОҚИҒАНЫҢ ДАЙЫНДАЛУЫН ЕШТЕҢЕ АЛДЫН АЛА КӨРСЕТПЕДІ. БІРІНШІДЕН, ЖОРЫҚ БАСЫНДА ГАЙ ГАЛЛИЯДАҒЫ ОҚИҒАЛАРДАН, ОНЫҢ ГЕОГРАФИЯСЫ МЕН ЭТНОГРАФИЯСЫНАН ЖАҚСЫ ХАБАРДАР БОЛМАДЫ [24], ЖӘНЕ ҰЗАҚ УАҚЫТ БОЙЫ ОЛ ТЕК РИМДІК КӨПЕСТЕР МЕН ГАЛЛ ДВОРЯНДАРЫНЫҢ КУӘЛІГІНЕ СҮЙЕНДІ. ЕКІНШІДЕН, ОНЫҢ ӘСКЕРЛЕРДІ БАСҚАРУ ТӘЖІРИБЕСІ ІС ЖҮЗІНДЕ БОЛМАҒАН. ДӘСТҮР БОЙЫНША, РИМ ДВОРЯНДАРЫ АЛДЫМЕН ПРОВИНЦИЯ ГУБЕРНАТОРЛАРЫНЫҢ НЕМЕСЕ ЖЕКЕЛЕГЕН ГЕНЕРАЛДАРДЫҢ МІНДЕТІН АТҚАРУШЫЛАРДЫҢ БАСШЫЛЫҒЫМЕН ӘСКЕРИ ЖОРЫҚТАРҒА ҚАТЫСТЫ ЖӘНЕ ТЕК ПРЕТОРЛЫҚ НЕМЕСЕ КОНСУЛДЫҚ ТӘУЕЛСІЗ ТАҒАЙЫНДАУ АЛҒАН СОҢ ҒАНА (ЦЕЗАРЬДЫҢ ЗАМАНДАСЫ ЖӘНЕ ОДАҚТАСЫ ГНЕЙ ПОМПЕЙ ЕҢ ТАНЫМАЛ ЕРЕКШЕЛІК БОЛДЫ). Гайдың бүкіл әскери мансабы б.з.б. 58 ж. e. Рим стандарттары бойынша өте қысқа болды: б.з.б. 70-жылдардың басында. e. ол Митилинаға шабуылға жеке қатысты, онжылдықтың ортасында оны басып алған қарақшыларға шабуыл жасады және Митридат VI авангардын қуып шығу үшін біраз шаралар қабылдады.Азия провинциясынан және оның одан әрі Испаниядағы жорығы туралы мәліметтер дереккөздерде дерлік қамтылмаған, тек жеңіске жету құқығын алудың сәтсіз әрекетін қоспағанда. Гай Саллюст Криспус өзінің « Катилиннің қастандығы туралы » эссесінде Цезарьды сипаттай отырып, оның әскери жетістіктерін айтпайды, бірақ осы бағыттағы үлкен жоспарлар туралы жазады. Алайда Юлий генералдардың соғыстағы міндеттерімен контубернал кезінде таныс болды Маркус Минуциус Термада . Бұған қоса, ол грек және римдік әскери трактаттарды оқыған шығар. Осылайша, б.з.б. 58 ж. e. Цезарь қолбасшы ретінде беделге ие болмады және ол өзінің прокурорлығына үлкен амбициясы болса да, ең алдымен қоғамдық саясаткер ретінде танымал болды. БӘЛКІМ, ЦЕЗАРЬ ҮЛКЕН ҮМІТ КҮТКЕН ЖАУЛАП АЛУЛАРЫНЫҢ БАСТАПҚЫ МАҚСАТЫ ГАЛЛИЯ ЕМЕС, ИЛЛИРИК БОЛДЫ: ОНЫҢ ӘСКЕРЛЕРІНІҢ НЕГІЗГІ БӨЛІГІНІҢ ИЛЛИРИКТІҢ ВАРВАРЛАР ӘЛЕМІМЕН ШЕКАРАСЫНАН АЛЫС ЕМЕС ЖЕРДЕ ОРНАЛАСҚАН АКВИЛЕЯДА ОРНАЛАСУЫ КЕЗДЕЙСОҚТЫҚ ЕМЕС ЕДІ. БҰЛ ЖАҒДАЙДА ГЕЛЬВЕТТЕРДІҢ ЖАППАЙ ЭМИГРАЦИЯСЫНЫҢ БАСТАЛУЫ ЦЕЗАРЬДЫҢ БАЛҚАН ТҮБЕГІН БАСЫП АЛУ ЖӨНІНДЕГІ БАСТАПҚЫ ЖОСПАРЛАРЫН ӨЗГЕРТУІНЕ СЕБЕП БОЛДЫ. БАЛҚАНҒА ШАБУЫЛДЫ ЦЕЗАРЬ БҰДАН ДА ЕРТЕРЕК ОЙЛАСТЫРУЫ МҮМКІН ЕДІ, ӘСІРЕСЕ Б.З.Б. E. ТЫНЫШ БОЛДЫ. АЛАЙДА, ЖАҒДАЙ АРИОВИСТТІҢ ГАЛЛИЯҒА КЕЛУІМЕН ЖӘНЕ ОНЫҢ АМБИЦИЯЛАРЫНЫҢ КЕҢЕЮІМЕН ӨЗГЕРДІ. ТОМАС РАЙС-ХОЛМСТЫҢ ПІКІРІНШЕ, ЦЕЗАРЬ НЕМІСТЕРДІ ӨЗІНІҢ БАСТЫ ҚАРСЫЛАСЫ САНАҒАН. ЦЕЗАРЬ ГЕЛЬВЕТТЕРДІҢ ЭМИГРАЦИЯ ЖОСПАРЛАРЫ ТУРАЛЫ БІЛГЕН ШЫҒАР. ГАЛЛИК ТАЙПАСЫ ҚОНЫС АУДАРУҒА ДАЙЫНДАЛА БАСТАҒАННАН КЕЙІН КӨП ҰЗАМАЙ РИМДІКТЕРМЕН ОДАҚТАС АЕДУЙ ТАЙПАСЫНЫҢ ЕЛШІСІ ДИВИТИАК РИМ СЕНАТЫНА КЕЛЕ ЖАТҚАН ЭМИГРАЦИЯ ТОЛҚЫНЫ ТУРАЛЫ ХАБАРЛАДЫ. СОНЫМЕН БІРГЕ ОЛ ӘСКЕРИ ІСТЕРГЕ ДАҒДЫЛАНҒАН ГЕЛЬВЕТТЕРДІҢ ЖАҚЫН АРАДА БҮКІЛ ГАЛЛИЯНЫ РИМГЕ ҚАРСЫ БІРІКТІРЕТІНІН БОЛЖАДЫ. ЦЕЗАРЬ БҰЛ ТУРАЛЫ БІЗДІҢ ЭРАМЫЗҒА ДЕЙІНГІ 58 ЖЫЛҒА ДЕЙІН БІЛЕ АЛМАДЫ. E. [ТҮСІНІКТЕМЕ. 5] , БІРАҚ ҚАНДАЙ ДА БІР СЕБЕПТЕРМЕН ГЕЛЬВЕТИЯЛЫҚ КӨШУДІҢ БАСЫНДА АКВИЛЕЯДАН НАРБОНЕН ГАЛЛИЯҒА ҮШ ЛЕГИОНДЫ ЖЫЛЖЫТПАДЫ, БҰЛ ӨЗІН КҮТПЕГЕН ЖЕРДЕН АЛУҒА МҮМКІНДІК БЕРДІ. НАЗАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ! жүктеу/скачать 16,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|