1 тақырып. Экономикалық теорияның қоғам дамуындағы орны мен ролі
Макроэкономикалық тепе-теңдік және оның орындалуы
жүктеу/скачать 2,84 Mb.
|
ЭТН о у- дістемелік жиынты
| 10.2. Макроэкономикалық тепе-теңдік және оның орындалуы
Екіншіден, барлық құрал жабдықтар жиынтығы және өндірістік қызмет ғылыми технологияны зерттейді және оны жетілдіреді, өндірістік ақпаратпен қамтамасыз етеді. Қоғамдық сұранысты құндық жағдайда көрсету тауар мен қызметтің соңғы шығыны экономикада жасалынғанын ол қамтып көрсетеді. Жиынтық өнімді өндірілген және экономикалық агенттердің ұсынуы: халықтың, кәсіпорынның, мемлекеттің және экономикадағы баға деңгейі жиынтық сұраныстарының құрылымын бөлуге болады: - тұтыну С – тұтыну тааурлары мен қызметке ұсыну - инвестиция 1 – инвестициялық тауарларға ұсыныс - мемлекеттік сатып алу С – мемлекет тарапынан тауар мен қызметке ұсыныс. Қазақстан үшін әлемдік экономикаға ықпалдасу – ең бір өзекті мәселелердің бірі. Оны мына екі фактімен дәлелдеуге болады. Мысалы, еліміздегі экспорт көлемі жылдық жалпы ішкі өнімнің мөлшерінен 40 пайызға артық. Яғни, біз жылына 25 млрд.доллар көлемінде өнім өндіретін болсақ, оның 11-12 млрд. долларын сыртқа шығарамыз. Сондықтан да бұдан былай осы өнімдерімізді дүние жүзілік нарықта лайықты қорғай білуіміз керек. Біз көмірсутегі шикізаты мен қара және түсті металдар нарығында берік орнықтық, – деді Елбасы өз Жолдауында. Сонымен бірге біз република экономикасының жоғарғы қосымша құнды өнімдерімен халықаралық еңбек бөлінісінде де лайықты орын алуы үшін ұмтылатын боламыз. Елімізде индустриялық-инновациялық даму стратегиясы жасалып, бекітілді және іске қосылды. Оның басты мақсаты экономиканың салаларын дифференциялау, оны неғұрлым жоғары өнімділік пен жаңа технологияларды қолдануға бағдарлау арқылы тұрақты экономикалық өсімге қол жеткізу болып табылады. Осы орайда, индустриялық-инновациялық саясатты жүзеге асыруда қол жеткізген алғашқы бес даму институттары құрылды. Аталмыш институттар болашақта игерілетін барлық инновациялық жобалардың қаржыландырушысы болып, ал мемлекет өз тарапынан тек қолдау көрсетеді. Қазақстанда инновациялық дамудың ұлттық жүйесі біртіндеп қалыптасып келеді, сондықтан осы жолдан өтіп, бүгінде айтарлықтай экономикалық, ғылыми-техникалық және әлеуметтік тиімділіктерге қол жеткізіп отырған елдердің тәжірибесі өте қызғылықты. Осыған орай, өнеркәсіп саласын дамыту барысында кластерлер желілерінің құрылуына көп қолдау көрсетілмек. Кластерлер таяу орналасқан кәсіпорындарды бір орталыққа шоғырландыра отырып, тізбектелген технология бойынша түпкі өнім шығаруға қол жеткізуің бірегей тәжірибесі мен инженерлік, технологиялық трансфертті ғылыми қор құру жайында шешім қабылданды. Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасына сәйкес біз экономиканың шикізаттық бағытынан арылып, Қазақстанның индустрияландырылуын тереңдетуге, машина жасау мен өнеркәсіп жабдықтарын шығаруды жолға қоюға тиіспіз. Яғни, инновация – негізгі қозғаушы күш болмақ. Индустриялық-иновациялық саясатты жүзеге асыру жөніндегі атқарылуға тиісті міндеттер: - елдегі индустриялық-инновацилық күштерді қалыптастыру және нығайту. Бұл саладағы іс-шаралар Қазақстанның даму банкі мен Қазақстандық инвестициялық және инновациялық қор мемлекет тарапынан жоспарланған жұмыстарды қаржыландыратын болады; - мемлекеттік мекемелердің қызметін индустриялық-инновациялық дамудың мақсаттарына сәйкес қайта құру. Бұл білім, ғылым, қаржы, фискальдық және тарифтік саясатты жетілдіруді қажет етеді. Мұндағы көзге көрініп тұрған жаңа бағыт – экономиканың индустриясы мен инновациясын дамытуға жағдай жасау саясаты. Жиынтық сұраныс тең өнімнің сұраныс сомасына C+I+G+Х Жиынтық сұраныстың бар элементі тұрақты, кейбіреуі ақырын өзгереді, мысалы тұтыну шығыны. Басқасы тым динамикалық жағдайда, мысалы инвестиция туғызатын шығындар, оның өзгеруі экономикалық ынталық туғызуға әсер етеді. Жиынтық сұраныстың көлбеуі АД көрсетеді. Тұтынушы тауарлар мен қызметтің мөлшерін баға деңгейіне байланысты сатып алады. Бұл жақсы комбинация жасайды, экономикадағы жалпы өнім өндіру мен жалпы тауар өндіру көлемі және экономиканың жалпы деңгейі, бұл жағдайда тауар және ақша нарығы тепе-тең болады. АД көлбеуі бойында қозғалу, жиынтық сұраныс өзгеруі жалпы баға динамикасының өзгеруіне байланысты. Осындай байланысты, ақша операциясының сандық теңдеуінен алуға болады. МХV = РХQ одан Р = МV ; Q = МV ; АD = МV Q Р Р Бұнда: Р – экономикадағы баға деңгейі, бұл жағдайда баға индексі; Q - өнімнің нақты көлемі, сұранысқа талап етілген; V – ақша айналысының жылдамдығы; АD – жағымсыз көлбеу қисығы кейбір жағдаймен түсіндіріледі, егер Б баға деңгейі Р жоғары болса, ақша қаржының нақты мөлшері аздау, М/Р (АD көлбеуі жасалынады, ақша ұсынымының М және айналыс жылдамдығына қарап V) сондықтан тауар мен қызметтің көлемінен кем жасалынған сұранысқа V. Кері тәуелділікті жиынтық сұраныс деңгейімен және баға деңгейімен түсіндіруге болады. Пайыздық мөлшер тиімділігі, байлық тиімділігі, импорттық сатып алу тиімділігі т.с.с. Тауар нарығы кезінде тепе-теңдік жағдайда болады, егер күнделікті қолданатын баға деңгейінің мөлшеріне байланысты шығарылатын тауардың көлемі жиынтық өнімге тең болса, не жоспарланған шығынға тең болса, осы жағдайларға талдау жасау макроэкономиканың басты міндеті болып саналады. Түйін 1. Жиынтық сұраныс және жиынтық ұсыныстың экономикалық маңызы, оның талдау әдістерін білу 2. Тепе-теңдікті жете түсіну және оны динамикалық жүйе ретінде қабылдау, өзінің құрамында және бейімделген тәртібінде өзгеріп отыратын фактор. Есеп Ресурстардың шектеулі еместігі және тұтынудың шексіздігі туралы шындық. Ресурстар шынында шексіз, себебі жаңа ресурс орындарын ашу шексіз. Тұтыну, шындығында, шектеулі, себебі оны қанағат етудің табиғи тежеуі бар. Сіз осы айтылғанның қайсысын жақтайсыз, әлде жақтамайсыз ба? жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|