Ерте палеолиттегі өнер мен діни түсініктердің қалыптасуы

Діни көзқарастың қалыптасуы. Ертедегі адамдар табиғаттан бөлініп шыққаннан кейін, коршаған табиғаттан өздерінің кандай айырмашылықтары бар екенін түсінбеді. Олар өсімдік пен жануар лардың түрлерін, iздерi мен қылықтарын ай ыра алғанымен, көптеген нәрсені түсіндіре алмады. Дауыл қайықты аударып, балык шылар мерт болғанда, найзағай баспанаға түсіп, үйлер өртенгенде, адамдар оның себебін білмей ан-тан болған. Әрине, бұл құбылыстардың бәрінің табиғи себептерi бол ғанымен, адамдар онын себептерін білмеген.

Діни түсініктердің пайда болуын бiз не андертальдықтардың жерлеу ғұрпынан бай каймыз. Олар өлген адамын белгiлi бiр ғұ рыппен жерлеген. Адамды ұйыктап жатқан сиякты бiр кырынан жаткызып, бiр колын басының астына салған. Олар елімді мәңгі ұйқыға кету деп түсінген. Содан соң жерленген адам манайына киiктiн мүйізін айналдыра кой ған. Өте ерте заманғы жерлеу ғұрпында өлген адам үстіне кызыл минерал бояу сепкен. Кызыл түс қанның түсi. Ал кан жанмен байланысты екенiн ертедегі адамдар білген. Мұндай сенiмдi анимизм дейді.Ең көне сенiмге тотемизм де жатады. Адамдар өздерін белгілі бір жануардан таралдык деп есепте ген. Мысалы, киiк, бұғы, жолбарыс т.б. Сол андар ды ататегiмiз деп сиынған.Адамдар табиғаттын дүлей құбылыстарынан өз дерін сақтау үшін әр түрлі тылсым әрекеттер де жа саған. Мысалы, құлшылық етіп сиынған, құрбандық шалған, билеген, жалбарынған, қорғайды деп тұмар таккан. Осының бәрін магиялык әрекеттер дейді.Адамдардын түсiнiгi бойынша, жер мен судың, орман мен таудын иелері болған. Сондықтан оларға құрбандык әкеліп тұруға тырысқан.

Табиғаттан тыс күштер әлемді билеп тұрады, олар үрлесе, дауыл тұра ды, каласа, андар баска жакка ауып кетеді деп сен ген. Адамдар оларды аруактар (рухтар), ал орасан зор күш иесiн құдайлар деп атаған.Адамдардын наным-сенiмi кәсiптiң түрiне тәу елді болды. Егіншілер егiннiң, малшылар табыннын өз құдайлары болады деп есептеді.

Ежелгі суретшілер жануарларды айнытпай салды. Археологтар Жер-анаға табыну, аналык рудың белгiсi ретінде сүйек пен мүйiзден жасалған әйелдердің мүсіндерін көп тапкан. Олжалардың ішінде еңбек құралдарын ойып әшекейлеу жиi кездеседі.

Қаратаудағы Қараүңгір мекенiнен табылған қыш ыдыстардын дөңгелек түптерi кызыл бояумен боял ган. Ыдыстардың біразына шұңқыр мен штрихтар түріндегі өрнектер салынған. Қарағанды облысынан табылған орындалуы бірегей кыш ыдыс толкын тэ рiздi және геометриялык өрнектермен әшекейленген.

Адамдар үйлерiн, ыдыс-аяғын және баска кун делiктi тұрмыска кажеттi бұйымдарын безендіріп отырған. Ыдыс әдетте, шұңқыр, штрих, аркан таң басы сиякты өрнектермен безендірілген. Ағаш бұйымдары мен үй заттарына турлi өрнек салынып, түсті бояумен боялган.