1.Әлеуметтану:ғылымға кіріспе және басты ұғымдарды тұжырымдау
Әлеуметтену және бірегейлік теориялары
жүктеу/скачать 46,09 Kb.
|
1.?ëåóìåòòàíó ?ûëûì?à ê³ð³ñïå æ?íå áàñòû ??ûìäàðäû ò?æûðûìäàó
| 11. Әлеуметтену және бірегейлік теориялары
Әлеуметтену — жеке адамдарға қоғам мен оның құрылымдары тарапынан үнемі әсер ету процесі. Соның нәтижесінде адамдар белгілі бір білімдерді, құндылықтар мен нормаларды игеріп, нақты қоғамда, әлеуметтік топтар мен ұйымдарда өмір сүру тәжірибесін жинақтайды әрі тұлғаға сол қоғамның тең құқылы мүшесіне айналады. Әрбір жеке адам (индивид), әр жаңа ұрпақ өздері туып, өмір сүріп жатқан әлеуметтік жүйенің мәдени мұрасын игерудің өзіне тән ерекше жолынан жүріп өтеді. Осынау маңызды процесті ғылымда "жеке адамның әлеуметтенуі " деп атайды. Әлеуметтену және бірегейлік теориялары. Социологияда әлеуметтену мен сәйкестендіру процестерін түсіндіретін екі теория бар. Бұл құрылымдық функционализм (Талькотт Парсонс) және символикалық интеракционизм (Джой Герберт Мид) ұсынатын рөлдік теория. Рөлдік теорияға сәйкес қоғам - бұл тұтастай алғанда қоғамның тұрақтылығын сақтау үшін жұмыс істейтін әр түрлі функционалды бөліктердің күрделі жүйесі. Символдық интеракционизм - бұл қажеттілікті ғана емес, сонымен қатар жеке тұлғаның әлеуметтену механизмін түсіндіру әрекетті, яғни әлеуметтік нормаларды игеру. Бұл теорияға сәйкес әлеуметтік өзара әрекеттесудің маңызды аспектісі - вербалды және вербалды емес белгілердің (сөздер , мимика) алмасуы. Бұл айырбас кезінде адамдар өз әсерінің басқа адамдарға әсерін елестете алады. Басқа адамдармен өзара әрекеттесу барысында олардың реакциясын болжай отырып, біз өз мінез - құлқымызды саналы түрде бақылау мүмкіндігіне ие боламыз. Басқалардың реакциясын күту Нәтижесінде адам өзінше әлеуметтік немесе «айнадағы өзін» дамытады (К. Кулидің терминологиясында). Фунционализм тарихының маңызды кезеңіне американдық нұсқауы (П. Парсонс , Р.Мертон және т.б.) айналды, олар әдістемені дамытып, әлеуметтанудың барлық бөлімдеріне таратты. Американ социологы Роберт Мертон (Т.Ж. 1910) құрылымдық функционализм теориясы мен әдістемесінің құрастыруына елеулі үлес қосты. Құрылымдық тәсіл негізінде күрделі объект (қоғам және оның жағдайы, әлеуметтік институт немесе үрдіс) оның құрамына кіретін бірліктердің аналитикалық есептеуін жүргізеді. Шығарылған статистикалық жағдай әлеуметтік өзгеріс үрдісінің анализі үшін бастама бол алады. Қоғамды көптеген элементтерден тұратын күрделі, статистикалық жүйе ретінде қарастыратын құрылымдық тәсілден ерекше функциональді тәсілді біртұтас және тәсіл тұлғалардың функциональді тәртіптері, әр түрлі деңгейдегі ұйымдар мен жүйелер жөніндегі көріністерге негізделеді. жүктеу/скачать 46,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|