2 Фразаның техникалық қолданылуы

Процедуралық білім (сонымен бірге ноу-хау, кейде деп аталады практикалық білім, императивті білім, немесе орындаушылық білім)[1] дегеніміз - қандай да бір тапсырманы орындау кезінде қолданылатын білім. Айырмашылығы жоқ сипаттама білімі («декларативті білім» немесе «пропозициялық білім» немесе «біліп-білу» деп те аталады)), нақты фактілерді немесе ұсыныстарды білумен байланысты (мысалы, «мен қардың ақ екенін білемін»), процедуралық білім адамның қабілеттілігін білдіреді істеу бірдеңе (мысалы: «Мен дөңгелектің жарылуы қалай өзгеретінін білемін»). Адамға өзінің процедуралық білімін білім ретінде санау үшін ауызша түрде айтудың қажеті жоқ, өйткені процедуралық білім тек іс-әрекетті қалай дұрыс орындау керектігін немесе шеберлікті жүзеге асыруды білуді талап етеді.[2][3]

«Процедуралық білім» терминінің екеуінде де тар, бірақ өзара байланысты техникалық қолданыстары бар когнитивті психология және зияткерлік меншік құқығы.

Мазмұны

2 Фразаның техникалық қолданылуы

2.1 Жасанды интеллект

2.2 Когнитивті психология

2.3 Білім беру салдары

2.4 Зияткерлік меншік құқығы

3 Сондай-ақ қараңыз

4 Әдебиеттер тізімі

Шолу

Процедуралық білім (яғни, білім-хау) өзгеше сипаттама білімі (яғни білім-бұл), оны тапсырмаға тікелей қолдануға болатындығында.[2][4] Мысалы, мәселелерді шешу үшін қолданатын процедуралық білімнің декларативті білімнен алатын айырмашылығы бар Мәселені шешу өйткені бұл білім жасау арқылы қалыптасады.[5]

Процедуралық білімдер есептерді шешу кезінде қолданылатын әрекеттер тізбегін сипаттайды. Ол, мысалы, ЭЕМ-ге арналған программалар, сөз бойынша арналған алгоритмдер, бір затты құрау инструкциясы. Ресми түрдегі білімдер – барлық процедуралық емес программалар, мысалы, сөздіктегі және энциклопедиялардағы мақалалар, физика, химия және де басқа ғылымдардағы заңдар түсініктемелері және процедуралық білімдерден басқа “Х – ты қалай жасау керек?” деген сұрақтарға жауап береді. Ол “Х деген не?” немесе “Х және У арасында қандай байланыстар бар?”, “Неге Х?” деген сұрақтарға жауап қайтарады. Интеллектуалды жүйелер - өз құрамына міндетті түрде ЭЕМ-ді қосатын аппараттық программалық комплекстер. Пәндік облыс жайлы ақпаратты ЭЕМ-ге енгізу үшін ол ақпаратты машинаға түсінікті формада енгізу қажет. Басқа сөзбен айтқанда білімді ЭЕМ-ге түсінікті тілде, мысалы, программалау тілдеріндегідей етіп енгізу қажет.

Ол үшін білімді көрсететін арнайы тілдер бар. Оларды олардың негізінде жатқан ұсынудың формальды моделдері типтері бойынша жіктеуге болады. Ондай 4 модель бар: логикалық, желілік, фреймдік және өнімдік.

Білімнің логикалық моделі

Логикалық модель өзімен кейбір логикалық есептеудің формальды жүйесін көрсетеді. Пәндік облыс жайлы білімдердің барлығы осы есептеудің формуласы түрінде немесе шығару ережесі ретінде сипатталады. Формула түрінде сипатталғандар ресми білімді, ал шығару ережелері – процедуралық білімдерді көрсетуге мүмкіндік береді. Мысал ретінде “пештегі температура 120 градусқа жетеді және және пеш қосылғаннан бері 30 минуттан аз уақыт болса, қысым қиын – қыстау режимнен аспайды. Егер пеш қосқаннан бері 30 минуттан асса, №2 вентилін ашу керек.” Осы білім жайлы түсініктің логикалық моделі мына түрде болады.

P(p=120) T (t<30)  (D

P(p=120) T(t>30)  F(№2);

Бұл жазуда келесі белгілер қолданылады:

P(p=120) – температура 120 градусқа жеткенде ақиқат болатын предикат.

T (t<30) – процесс басталғаннан бастап 30 минут ішінде ақиқат болатын предикат.

T(t>30) - процесс басталғаннан бастап 30 минут өткен соң ақиқат болатын предикат.

(D

F(№2) - №2 вентилін ашу командасы.

Сонымен қатар мұнда типтік логикалық байланыстар коньюнкция, импликация және логикалық жалғасу қолданылды. Жазудағы бірінші жол – ресми білімді, ал екіншісі – процедуралық білімді көрсетеді. Логикалық типтегі білімдерді көрсету тілдері интеллектуалды жүйелердің алғашқы даму кездерінде қолданылған, бірақ кейіннен басқа тип тілдерімен ауыстырылды.

Классикалық логикалық есептеулерге сүйенетін жазулардың абайсыздығымен түсіндіріледі. Осындай жазуларды құру барысында қате жіберу оңай, ал оларды іздеу өте қиын. Көрінудің жоқтығы, оқудың қиындығы осы типтегі тілдердің таралуын қиындатты.

Білімдер түсінігінің желілік моделі

Көрнекті тілдерге білім түсінігінің желілік моделіне сүйенетін тілдер табылады. Бұл моделдің негізінде кез-келген білімді объектілер (түсініктер) және олардың арасындағы байланыстар (қатынастар) жиыны түрінде көрсетуге болады. Кейбір ресми білімдері бар мәтінді қарастырайық: “Станоктың сол жағында қабылдағыш бункер орналасқан. Оған дейінгі қашықтық 2 метр. Станоктың оң жағында дайын өнім бункері орналасқан. Ол станоктың тура жанында орналасқан. Робот станокқа және бункерлерге параллель 1 метр қашықтықта қозғалады.”

Кез-елген белгілі нақты оқиғаны шын өмірде сипаттайтын мәтінді өзара байланысты түсініктер жиыны ретінде түсіндіруге болады. Және базалық қатынастар саны ақырсыз бола алмайды (300-ден аспайды), ал басқа қатынастар олардың комбинациялары түрінде өрнекетеледі. Осы гипотеза семантикалық желілер интеллектуалдық желілерде білімді түсіндірудің әмбебап құралы екенін айтатын негізіг бекітпе болып табылады.

Семантикалық желілер білімді түсіндірудің ең қуатты құралы болып табылады.

Алайда оларға білім түсінігінің біркелкілігі және байланыстардың бірмағыналығы тән емес.

Білімді қолдану және түсіндіру процесінің автоматизациялануы кезінде біркелкілік және бірмағыналықтың болмауы интеллектуалды жүйелердегі процесті қиындатады. Білімдерді түсіндіру формасын бір ізге салуға, максимальды біркелкі қылуға қызығушылқ тууы әбден ықтимал.

Жасанды интеллектегі осындай есептерді шешудің бір тәсілі болып, желідегі арнайы түсініктер төбесіне және төбелердің (фреймдердің) арасындағы байланысты бір ізге салуға өтуші болып табылады.

Білімдер түсінігінің фреймдік моделі

Фреймдар жасанды интеллект жүйелерінде білімді түсіндірудің кең таралған формасы ретінде белгілі.

Фрейм – кез-келген құбылыстың, оқиғаның, жағдайдың, үрдіс немесе объектінің мәнінің минимальды мүмкін сипаты.

Фреймнің бірмәнді құрылымы бар және слоттар деп аталатын стандартты бірліктерден тұрады. Слоттың өз мәні және аты бар. Фрейм тізбек түрінде көрсетіледі:

he метатану Бұл біздің ойлау тәсіліміз бен танымдық стратегиямыз туралы білу. Оны «біздің ойлау туралы ойлау» деп анықтауға болады. Сонымен қатар, бұл біз білген кезде өзіндік таным процест

Метатану: сипаттамалары, мысалдары және стратегиялары

Мазмұны:

Метатанудың анықтамасы

Метатанудың сипаттамалары

Метатанымдық білім

Метакогнитивті реттеу

Метатану тәжірибесі

Метатанудың мысалдары

Метатанудың артықшылықтары

Метатануды дамыту стратегиялары

Бір әрекетті орындаудың бірнеше әдісін қолданып көріңіз

Әр тақырыптан кейін өзін-өзі бағалау жаттығуларын жасаңыз

Танымдық тапсырмалардың кезеңдерін бөліп қарау

Өзіндік сауалнамалар дайындау

Тұжырымдамалық карталар жасаңыз

Мұғалімнің орнына оқушыларға сұрақтар қойсын

Әдебиеттер тізімі

The метатану Бұл біздің ойлау тәсіліміз бен танымдық стратегиямыз туралы білу. Оны «біздің ойлау туралы ойлау» деп анықтауға болады. Сонымен қатар, бұл біз білген кезде өзіндік таным процестерін бақылау мен қадағалауды қамтиды.

Бұл қабілетті дамытуға болады және ол интеллектпен және академиялық жетістіктермен байланысты. Сондықтан бұл негізінен білім беру психологиясынан келіп жұмыс жасайтын тақырып.

Метатанудың мысалы - бізге бір мәтінді екінші мәтінге қарағанда үйрену қиынырақ екенін түсіну. Сондай-ақ біз метатануды тәжірибе жасаймыз, егер біз ақыл-ой стратегиясын өзгерткенде, оның алдыңғысы біз үшін жұмыс істемегенін көргенде.

Метатанудың анықтамасы

Метатануды анықтау оңай мәселе емес. Термин көбірек қолданылып келе жатқанымен, оны тұжырымдау туралы үлкен пікірталастар жүруде.

Бұл бір құбылысты сипаттау үшін әр түрлі терминдер қолданылғандығынан көрінеді. Мысалы, метатану кейде әдебиетте «атқарушы бақылау» немесе «өзін-өзі реттеу» түрінде кездеседі.

Жалпы алғанда, бұл адамдардың өзінің танымдық тәжірибелерін ой елегінен өткізіп, реттей алу қабілетіне қатысты. Бұл процесс біздің танымдық процестерді қадағалау мен реттеуге байланысты мүмкіндіктер болып табылатын біздің атқарушы функцияларымыздың шеңберінде сияқты.

Яғни зейінді модуляциялау, жұмыс істейтін жадыны жоспарлау, мінез-құлықты тежеу, эмоцияны бақылау және т.б.

Метатану термині көбінесе Джон Флавеллмен байланысты, өйткені бұл салада жүргізген ауқымды зерттеулері үшін. Бұл американдық даму психологы тұжырымдаманы 1979 жылы алғаш рет қолданған. Флавелл метатану таным мен білімді басқаруды білдіреді деп түсіндірді.

Сонымен, «метатануды» танымға бағыт беретін барлық процестер ретінде концептуалдауға болады. Өз ойлауыңыздың аспектілерін қалай анықтауға болады, өз ойыңыз туралы ойланыңыз және бақылау мен реттеу арқылы оған жауап беріңіз.

Яғни, бұл жақсартуды көздейтін оқу мінез-құлқымызды жоспарлау, реттеу, бағалау және өзгерту кезінде пайда болады.

Метатанудың сипаттамалары

Метатану үш сипаттамалық элементтерден тұрады:

Метатанымдық білім

Бұл ақпаратты қалай өңдейтініміз туралы өзіміз және басқалар туралы білетініміз. Оған студенттер немесе ойшылдар ретінде өзіміз туралы білімдер, сондай-ақ біздің жұмысымызға әсер ететін факторлар кіреді. Мұны «декларативті білім» деп атайды.

Ол «процедуралық білімді» де қамтиды. Яғни, біз әртүрлі тапсырмаларды орындау стратегиялары мен процедуралары туралы білеміз.

Ақырында, оған декларативті және процедуралық білімді қашан және не үшін пайдалану керектігін білуге ​​арналған «шартты білім» кіреді.

Метакогнитивті реттеу

Біздің танымдық және оқу тәжірибемізді реттеу нені білдіреді? Ол үш дағды арқылы жүзеге асырылады: жоспарлау және стратегияларды адекватты таңдау, өз жұмысын бақылау және алынған нәтижені бағалау.

Соңғысында тапсырма тиімділігі туралы ойлауға болады. Ол қолданылған стратегияларды қайта бағалауды қамтуы мүмкін.

Метатану тәжірибесі

Бұл біз таным күші кезінде орындайтын метатанымдық жаттығудың өзіне қатысты.

Метатанудың мысалдары

Метатанудың көптеген мысалдары бар, бірақ олардың кейбіреулері аталған. Метатануды практикамен айналысамыз деп айтуға болады:

- Біз өзіміздің оқу процесімізден хабардармыз. Яғни, оны сырттан бақылап, талдай аламыз.

- Біз әр сәтте қолданатын психикалық процестер туралы білеміз.

- біз оқудың тәсілі туралы ойланамыз.

- Біз әр жағдайда ең қолайлы оқыту стратегияларының қолданылуын бақылаймыз.

- Біз мотивацияны тапсырма аяқталғанға дейін ұзақ уақыт сақтаймыз.

- Біз назарымызды аударатын ішкі немесе сыртқы нәрселер туралы білеміз және оларды елемеуге және қойылған мақсаттарға жетуге тырысамыз.

- Когнитивті жазықтық тұрғысынан біздің әлсіз және әлсіз жақтарымызды біліп отырыңыз. Мысалы: «Мен күндерді еске түсіре алмай қиналамын, дегенмен менде суреттер мен басқа да визуалды элементтерді есте сақтау қабілеті өте жақсы».

- Белгілі бір тапсырманы түсіну қиын болатынын біліңіз.

- қандай стратегияны қолдану керектігін және егер ол өткізілетін іс-әрекетке сәйкес келсе, біліңіз. Мысалы: «егер мен осы мәтіндегі негізгі ұғымдарды жазып алсам, оларды жақсы жаттаймын». Немесе «Мүмкін, мен бәрін жылдам оқып шығсам, тақырыпты оңай түсінермін».

- Біз белгілі бір стратегияның сәтсіз болып жатқанын түсінеміз және басқасын жүзеге асыруға тырысамыз. Сондай-ақ, біз бұдан да жақсы немесе ыңғайлы әрі тиімді стратегия бар екенін түсінуіміз мүмкін.

- Белгілі бір іс-әрекетті жасамас бұрын, біз өзімізге мақсат не, қандай стратегияларды қолданамыз және олардың қайсысы бізге қызмет ете алады деген сұрақтар қою арқылы өзімізді жоспарлаймыз.

- Біз аяқтаған тапсырманың барысы туралы ойланамыз. Егер біз басқа стратегияны қолданар едік немесе нәтиже күткендей болған болса.

Метатанудың артықшылықтары

Метатану білімде маңызды, өйткені ол табысты оқыту үшін маңызды екендігі көрсетілген.

Өздерінің метатанымдық дағдыларын қолданатын оқушылар тест тапсырмаларында көбінесе жақсы нәтиже көрсетіп, тапсырмаларды тиімдірек орындайды. Бұл студенттер тапсырманы орындау үшін қандай стратегияларды қолданатындығын тез анықтайды және олардың мақсаттарына жету үшін оларды алмастыруға немесе өзгертуге икемді.

Шын мәнінде, метакогнитивті білім IQ мен алдын-ала білімнің болмауын өтей алатыны байқалды.

Сонымен қатар, Розен, Лим, Carrier & Cheever (2011) зерттеулері көрсеткендей, метакогнитивті қабілеттері жоғары колледж студенттері сабақ кезінде ұялы телефонды аз пайдаланады.

Метатанудың басқа артықшылықтары:

- Студенттерге өз үлгерімін бақылай отырып, дербес және тәуелсіз оқушы болуға көмектеседі.

- Бұл кең ауқымда пайдалы. Мысалы, бастауыш сыныптан бастап.

- Метатану дағдылары үйренгенді басқа жағдайларға және әртүрлі тапсырмаларға кеңейтуге көмектеседі.

- Метатану дағдыларын мектепте оқыту қымбат емес және инфрақұрылымды өзгертуді қажет етпейді.

Метатануды дамыту стратегиялары

Метатануды дамытудың және оны мектепте оқытудың бірнеше әдістері бар. Тұтастай алғанда, біз өзімізді және өз жұмысымызды нақты сезінуіміз маңызды.

Әрбір жеке адам өзінің метакогнитивті стратегияларын жасайтыны рас, сондықтан бір стратегия бәріне бірдей қолайлы бола бермейді. Сондықтан жаттығулар оқыту стратегияларын оқытудан гөрі оқушылардың өз ойлары мен мықты жақтарын білуіне негізделген.

Метатану қабілеттерін дамыту ұстауға үйренуге көмектеседі. Бұл дегеніміз, өзіндік оқу процесін тану қабілеті дамиды, осылайша оның тиімділігі, өнімділігі және оған бақылау күшейеді.

Мақсаты - оқуды жоспарлау, бақылау және бағалау мүмкіндігі. Қалай жақсы үйренуге болатындығын білуден басқа, не білетінін және оны қалай үйренетінін білуге ​​болады.

Метатануды жоғарылату үшін орындалуы мүмкін кейбір тапсырмалар:

Бір әрекетті орындаудың бірнеше әдісін қолданып көріңіз

Мысалы, мектепте әр түрлі стратегиялармен сөз үйренуге болады.