1.3 Borland C++ Builder бағдарламалау ортасының қосымша элементтері
Курсор - компонент емес, қандай болмасын объектіні таңдау және жылдам жоюына арналған қарапайым пиктограмма.
TMainMenu – ол арқылы бас мәзір бағдарламаға қойылады. TmainMenu - ді формаға орналастырған кезде, ол жәй иконка ретінде бейнеленеді. Тап осы үлгідегі иконкаларды "көрінбейтін компонент" деп атайды, себебі олар бағдарлама орындалу уақытында көрінбейді. Мәзірді жасау кезеңі үш қадамнан тұрады: 1. TmainMenu - ді формаға орналастыру,
2. Инспектор объектісіндегі Items қасиеті арқылы мәзір дизайнерін шақыру,
3. Мәзір дизайнеріндегі мәзір пунктін анықтау.
TpopupMenu - жасанды мәзірді жасау үшін көмектеседі. Мына мәзірдің үлгісін тышқанның оң жақ батырмасын басу арқылы объектіге шақырамыз. Барлық көрінетін объектілерде PopupMenu қасиеті бар, сонда керек мәзір көрсетіледі. Бас мәзір негізінде PopupMenu жасалады.
Tlabel - мәтінді экранда көрсету үшін қызмет етеді. Сіз Инспектор объектісіндегі Font қасиетін екі рет шерту арқылы мәтіннің әрпін және таңбаның түсін өзгерте аласыз. Оны бағдарлама жұмысы кезінде тек кодтың бір бетін жазу арқылы ғана оңай істеуге болады.
TEdit – Windows – тың енгізуге арналған стандартты басқарушы элементі. Ол мәтіннің қысқа үзіндісін көрсетуге және бағдарламаның жұмысы кезінде пайдаланушыға мәтін енгізуге мүмкіндік береді.
Tmemo - TEdit – тің басқа түрі. Ол үлкен мәтіндермен жұмыс істейді. TMemo сөздердің орнын ауыстырады, мәтін үзінділері ClipBoard - та сақтап және қайта қалпына келтіреді және редактордың басқа негізгі функцияларын орындайды. TMemo мәтін көлеміне 32Кб шегі бар, ол 10 - 20 бетті құрайды.
Tbutton – Бағдарлама жұмысы уақытында батырманы басу арқылы іс - әрекеттерді орындайды. Delphi - де барлығы өте қарапайым істеледі. TButton формаға қойып, сіз екі есе шертумен оқиға өңдеушісі дайындауын жасай алады. Кейін кодпен дайындауды толтыру керек :
procedure TForm1.Button1Click(Sender : TObject);
begin
MessageDlg('Are you there?',mtConfirmation,mbYesNoCancel,0);
end;
TCheckBox - мәтін жолын қасында кішкентай тереземен суреттейді. Терезеде бірдеңе таңдалғанын білдіретін белгіні қоюға болады. Мысалы, егер құрастырушы күйге келтірулерінің диалог терезесі қарау (Options / Project мәзір пункті, Compiler беті ), онда ол CheckBox - тан құралатынын көруге болады.
TRadioButton - Опцияның бірнешеуінен, тек біреуін ғана таңдауға рұқсат етеді. Егер сіздер Options / Project диалогін тағы да ашып және Linker Options бетін таңдасаңыз, онда Map file және Link buffer file секциялары RadioButton терімдерінен құралатынын көре алаcыздар.
TlistBox - бұрылағыш тізімді көрсету үшін керек. Windows ортадағы ListBox - тың классикалық үлгісі – File / Open мәзір пункті тізімінен көптеген қосымшалардың файлын таңдау. Файлдардың аттары немесе директориялары ListBox - та орналасады.
TcomboBox – көбіне ListBox - қа ұқсайды, айырмашылығы ListBox - тың үстіңгі жағында кішкене енгізу аймағына хабарды енгізіп шығаруға болатынында. ComboBox бірнеше түрі бар, бірақ ең әйгілі бәсеңдеуші төмен (drop - down combo box), оны таңдау файлы терезе диалогінің төменгі жағынан көруге болады.
TScrollbar - айналдырмалы жолақ , редакциялау объектілерінде, ListBox - та автоматты түрде пайда болады, қажет кезінде мәтін бұрғылағышын қарауға арналған.
TgroupBox - визуалды мақсаттар үшін қолданылады және Windows нұсқауына арналған, формада компоненттерге орын ауыстыруы тәртібі осындай (TAB пернесін басқанда).
TradioGroup – TgroupBox - қа ұқсас қолданылады, TradioButton - ның объектілерін топтауға арналған.
Tpanel – TgroupBox - қа ұқсас басқарушы элемент, безендіру мақсаттарында қолданылады. TPanel қолдану үшін формаға қойып, содан соң оған басқа компоненттерді қойыңыздар. Енді TPanel орын ауыстырғанда сонымен бірге сол компоненттер жылжиды. Сонымен қатар, TPanel сызғыш және статус терезесін жасауға қолданылады.
TbitBtn - батырмасы TButton сияқты, бірақ онда суретті орналастыруға болады. TBitBtn бірнеше алдын ала анықталған үлгілері бар (bkClose, bkOK және т.б.), оларды таңдағанда батырма өзіне лайықты түр қабылдайды. Сонымен қатар, модальдік терезеде (Form 2. ShowModal) батырманы басуы лайықты модальдік нәтижемен терезе жабылуына ертіп әкеледі (Form 2. ModalResult).
TspeedButton - командаларға жылдам рұқсат панельдерін жасауға арналған (SpeedBar). Мысал – Delphi ортасында SpeedBar Палитра Компонентінің сол жағында орналасқан. Батырмада тек қана сурет орналаса алады.
TTabSet - горизонтальдық сала бастау (закладка). Әдетте ол TnoteBook - пен бірге көп бетті терезелерді құру үшін қолданылады. Беттердің атын Tabs қасиетінде беруге болады. Бірақ бағдарламада форманы жасау кезінде мынау тіпті оңай (OnCreate) : TabSet1.Tabs := Notebook1.Pages; Сала бастауды (закладка) таңдауы кезінде беттерді қарауға мүмкіндік болу үшін өңдеушіде OnClick оқиғасын TTabSet үшін жазу :
Notebook1. PageIndex : = TabSet1. TabIndex;
TnoteBook - көп бетті диалог жасау үшін қолданылады, әрбір бетте объектілердің өз терімі орналасады. TTabSet – пен бірге қолданылады.
TtabbedNotebook - көп бетті диалог қоса салынған сала бастаумен (закладка), бұл жағдайда - сала бастау (закладка) үстіңгі жағынан.
TMaskEdit - TEdit аналогі, бірақ форматталған енгізу мүмкіншілігімен Формат EditMask қасиетінде анықталады. Қасиеттер редакторында EditMask - қа арналған форматтардың дайындаулары бар : мерзімдер, валюталар және т.б. Маскаға арналған арнайы символдарды анықтамадан қарауға болады .
TOutline - байлаулы құжаттардың иерархиялық қатынастарын ұсыну үшін қолданылады. Мысалға, директория ағашы.
TStringGrid - мәтіндік құжаттарды кесте түрінде ұсыну үшін қызмет етеді. Кестенің әрбір элементіне Cell қасиеті арқылы рұқсат алады.
TDrawGrid - әртүрлі құжаттарды кесте түрінде ұсынуы үшін қызмет етеді. Кестенің әрбір элементіне CellRect қасиеті арқылы рұқсат алады.
Timage - формада графикалық бейнелеуді суреттейді. Форматтары BMP, ICO, WMF болатын бейнелеуді қабылдайды. Егер программаның әрлендіруі уақыты кезінде суретті қоссақ, ол EXE файлына өзгереді.
TShape - формада қарапайым графикалық объектілерді бейнелеу үшін қызмет етеді: шеңбер , квадрат және т.б.
TBevel - бедерлі интерфейс дайындау үшін арналған элемент.
Theader - кестелер үшін өзгеретін мөлшерлермен тақырыптар жасауға арналған безендіру элементі.
TscrollBox - формада мөлшерлері экраннан үлкен айналдырмалы облыс жасауға мүмкіндік береді. Мына облыстарға өз объектілеріңізді орналастыруға болады.
Ttimer - таймер, OnTimer оқиғасы уақыттардың арасы арқылы периодты шақырылады, Interval қасиетінде көрсетілген. Уақыт периоды 1- ден 65535 мс дейін құрауы мүмкін.
TpaintBox - сурет салуға арналған орын. Оқиғалардың өңдеушілері тышқанмен байланысты тышқанның салыстырмалы координаталары TPaintBox беріледі, ал салыстырмалы еместері формаға беріледі.
TFileListBox - мамандандырылған ListBox, қайсыда көрсетілген директориядан файлдар суреттеледі (Directory қасиеті). Файлдардың аттарына масканы салуға болады, ол үшін Mask қасиеті қызмет етеді. Сонымен қатар, FileEdit қасиетінде маска редакциялауына арналған TEdit объектісін көрсетуге болады.
TDirectoryListBox - мамандандырылған ListBox, ағымдағы дисктің директориясының құрылымы суреттеледі. FileList қасиетінде TfileListBox - ты көрсетуге болады, ол басқа директорияға көшуді автоматты түрде байқайды.
TdriveComboBox - мамандандырылған ComboBox ағымдағы дискті таңдауға арналған DirList қасиеті бар, қайсыда TDirectoryListBox көрсетуге болады, ол басқа дискке көшуді байқайды.
TfilterComboBox - мамандандырылған ComboBox файлдардың маскаларының атын таңдауға арналған. Filter қасиетінде маскалардың тізімі көрсетіледі. FileList қасиетінде маска орналастырылатын TFileListBox анықталады.
Соңғы төрт компоненттердің арқасында (TFileListBox, TDirectoryListBox, TDriveComboBox, TFilterComboBox) файл таңдау өзіне меншікті диалогін салуға болады, және де ол үшін бір жол код жазу керекте болмайды.
TMediaPlayer - мультимедиялық құрылғылармен басқаруы үшін қызмет етеді (CD - ROM, MIDI және т.б. сияқты). Play, Stop, Record және т.б. батырмаларымен басқару панельдері түрінде орындалған. Орындалуға арналған лайықты жабдықтау, дәл осылай программалық қамтамасыз ету керек бола алады. Құрылғылардың қосылуы және құрылуы ПҚ Windows ортасында орындалады. Мысалы, AVI форматында жазылған бейнені қосу үшін ПҚ MicroSoft Video орнату керек (Windows 3.0, 3.1, WFW 3.11).
TOLEContainer - контейнер, OLE объектілерді құраушы. OLE 2.02 сүйенеді.
TDDEClientConv, TDDEClientItem, TDDEServerConv, TDDEServerItem - DDE ұйымына арналған 4 объекті. Осы объектілер арқасында қосымша DDE – сервер, сол сияқты DDE - клиент салуға болады.
TBiSwitch - екі позициялы ауыстырып қосқыш.
TBiGauge - алға басу – индикатор.
TBiPict - TImage аналогі.
TChartFX - іскер графика [8].