Санау жүйелері
|
Негізі
|
Алфавит
|
Екілік
|
|
|
Сегіздік
|
|
|
Ондық
|
|
|
Он алтылық
|
|
|
3-тапсырма. Кестені есептеп толтырыңыз:
2
|
8
|
10
|
16
|
20 =
|
80 =
|
100 =
|
160 =
|
21 =
|
81 =
|
101 =
|
161 =
|
22 =
|
82 =
|
102 =
|
162 =
|
23 =
|
83 =
|
103 =
|
163 =
|
24 =
|
84 =
|
104 =
|
164 =
|
25 =
|
85 =
|
105 =
|
165 =
|
26 =
|
86 =
|
106 =
|
166 =
|
27 =
|
87 =
|
107 =
|
167 =
|
28 =
|
88 =
|
108 =
|
168 =
|
29 =
|
89 =
|
109 =
|
169 =
|
210 =
|
810 =
|
1010 =
|
1610 =
|
211 =
|
811 =
|
1011 =
|
1611 =
|
212 =
|
812 =
|
1012 =
|
1612 =
|
213 =
|
813 =
|
1013 =
|
1613 =
|
214 =
|
814 =
|
1014 =
|
1614 =
|
215 =
|
815 =
|
1015 =
|
1615 =
|
4-тапсырма. Екiлiк санау жүйесiндегi сандарды ондық санау жүйесіне ауыстырып жазыңыздар:
1. 111110112=
2. 1111110012=
3. 1001110112=
4. 1011110112=
5. 1010101012=
6. 1000000012=
7. 1011000012=
8. 1111000012=
9. 1011111012=
10. 111111102=
11. 1011111,112=
12. 1111011,1012=
13. 11110101,1112=
14. 111101,10012=
15. 100110101,1012=
16. 11101111,1112=
17. 1000001,1112=
18. 1111111,10012=
19. 1111011,112=
20. 10101011,101=
1-мысал. 110100012=1* 27+1*26+0*25+1*24+0*23+0*22+0*21+1*20 = =128+64+16+1=20910.
Жауабы: 110100012 =20910.
2-мысал. 11101,1012=1*24+1*23+1*22+0*21+1*20+1*2-1+0*2-2+ +1*2-3=16+8+4+0+1+0,5+0+0,125=29,62510.
Жауабы: 11101,1012 =29,62510.
5-тапсырма. Санды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне алмастырыңзыдар:
1. 25610=
2. 51510=
3. 95610=
4. 78510=
5. 99910 =
6. 98810=
7. 75210=
8. 84510=
9. 95010=
10. 89710=
11. 952,3610 =
12. 741,7910 =
13. 852,5610 =
14. 951,3210 =
15. 753,2510 =
16. 963,4510 =
17. 852,3810 =
18. 987,5610 =
19. 986,8710 =
20. 759,8110=
3-мысал. 25 санын 2-ге бөлеміз, шыққан бөліндіні тағы 2-ге бөлеміз т.с.с бөлінді 2-ден кіші болғанда бөлуді тоқтатып, нәтижеде ақырғы бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң бiрiн жазамыз.
Жауабы: 12510=11111012.
4-мысал. 206,35 санын ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне ауыстыр.
206 санын әдеттегі тәсілмен екілік санау жүйесіне алмастырамыз:
0
1
1
1
0
0
1
1
206
|
2
|
|
|
|
|
|
|
206
|
103
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
102
|
51
|
2
|
|
|
|
|
|
|
50
|
25
|
2
|
|
|
|
|
|
|
24
|
12
|
2
|
|
|
|
|
|
|
112
|
6
|
2
|
|
|
|
|
|
|
6
|
3
|
2
|
|
|
|
|
|
|
32
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Бүтін бөлік 206 10=11001110 2 болды, үтірден кейінгі бөлшек бөлімін негіз 2-ге көбейтеміз:
0,35• 2 = 1,4 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,4 • 2 = 0,8 - бүтін бөлігі 0-ге тең;
0,8 • 2 = 1,6 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,6 • 2 = 1,2 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,2 • 2 = 0,4 - бүтін бөлігі 0-ге тең;
0,4 • 2 = 0,8 - бүтін бөлігі 0-ге тең.
Соңғы көбейтінді екінші рет қайталанып тұр, яғни ауыстыру аякталды.
Жауабы: 206,35 10 = 11001110,101100 2.
6-тапсырма. Ондық санау жүйесіндегі сандарды сегіздік санау жүйесіне алмастырыңыз:
1. 215610=
2. 121510=
3. 135610=
4. 178510=
5. 297410 =
6. 198810=
7. 275210=
8. 184510=
9. 195010=
10. 229710=
11. 159610 =
12. 256110 =
13. 123410 =
14. 134510 =
15. 156810 =
16. 234510 =
17. 299910 =
18. 288810 =
19. 272710 =
20. 252510 =
5-мысал. 815 ондық санын сегіздік санау жүйесіне алмастыру қажет.
Ондық жүйеде берiлген 815 бүтiн оң санды сегiздiк жүйеде жазу үшiн бұл санды 8-ге бөлемiз, келiп шыққан бөлiндiнi тағы 8-ге бөлемiз және т.с.с. бөлудi ақырында 8-ден кiшi болып қалғанға дейiн жалғастырамыз. Нәтижеде ақырғы бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң бiрiн жазамыз.
815
|
8
|
|
|
808
|
101
|
8
|
|
|
96
|
12
|
8
|
|
8
|
|
|
|
|
Жауабы: 815 10 = 1457 8
7-тапсырма. Сегіздік санау жүйесіндегі санды ондық санау жүйесіне ауыстырыңыздар:
1. 12538=
2. 24158 =
3. 16178 =
4. 17418 =
5. 17718 =
6. 21458 =
7. 41358 =
8. 14728 =
9. 12678 =
10. 41578 =
|
54128 =
45458 =
65568 =
74418 =
55668 =
66778 =
35628 =
66668 =
73258 =
55558 =
|
6-мысал. 1572 санын сегіздік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне ауыстыру керек. 1572 сегіздік санау жүйесіндегі санын ондық санау жүйесіне алмастыру үшін сегіздік жүйедегі санды цифрлік коэффициенттерімен 8-ң дәрежелерінің қосындысы түрінде жазып, осы қосындыны есептек керек.
1572 8 = 1* 8 3+5*8 2+7*8 1+2*8 0 = 512+320+56+2 = 890 10.
8-тапсырма. Ондық санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне ауыстырыңыздар:
1. 1589610=
2. 1442010 =
3. 1617510 =
4. 1452310 =
5. 1552310 =
6. 1589610 =
7. 1985610 =
8. 1896310=
9. 1578910 =
10. 1789610 =
11. 1442510 =
12. 1488810 =
13. 1933310 =
14. 1478110 =
15. 1788110 =
16. 1852810 =
17. 1977310 =
18. 1393910 =
19. 1977710 =
20. 2012510 =
7-мысал. 1598 ондық санын оналтылық санау жүйесіне ауыстыру қажет. Ондық жүйеде берiлген бүтiн оң санды оналтылық жуйеде жазу үшiн бул санды 16-ға бөлемiз, келiп шыққан бөлiндiнi тағы 16-ға бөлемiз және т.с.с. бөлудi ақырында 16-дан кiшi болып қалғанға дейiн жалғастырамыз. Нәтижеде ақырғы бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң бiрiн жазамыз.
Мұнда E=14 ескерсек, есептің жауабы 159810 = 63Е16.
9-тапсырма. Он алтылық санау жүйесінен ондық санау жүйесіне алмастырыңыздар:
1. A2B616=
2. F2BC16 =
3. CD3A16 =
4. 14AD16 =
6. 2FD616 =
7. 2E7C16 =
8. 3DEF16 =
9. 9ACD16 =
10. ADCF16 =
|
1. A3С616=
2. FАBC16 =
3. C53A16 =
4. 14AҒА16 =
6. 2F2А616 =
7. 2EҒ7А16 =
8. 3ҒDEF16 =
9. 9ЕC2D16 =
10. 1A2CЕ16 =
|
8-мысал. 2ACB он алтылық санын ондық санау жүйесіне алмастру қажет.
Мұнда A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 ескерсек:
2ACB16=2*163+10*162+12*161+11*160=2*4096+10*256+192+11=
=1095510.
Достарыңызбен бөлісу: |