28. Сенсорлық жүйелер. Сенсорлық жүйе.
сенсорлық жүйелер - Бұл жүйке жүйесінің мамандандырылған бөліктері, оның ішінде перифериялык рецепторлар (сезу мүшелері немесе сезім мүшелері), олардан тарайтын жүйке талшықтары (жолдар) және орталық жүйке жүйесінің жасушалары, (топтастырылған орталықтар). Құрамында мидың барлық аймақтары бар сенсорлық орталық (ядро) және жүйке талшықтарының ауысуы жузеге асырылады, қалыптасады деңгейсенсорлық жүйе. Сезім мүшелерінде сыртқы тітіркендіргіштің энергиясы жүйке сигналына айналады - қабылдау.Жүйке сигналы (рецепторлык потенциал импульстік белсендiлiкке айналады немесе әрекет потенциалынейрондар (кодтау). Жолдар арқылы әрекет потенциалы сенсорлық ядроларға жетеді, олардың жасушаларында жүйке талшықтары ауысады және жүйке сигналы өзгереді (кодтау). Сезім жүйесінің барлық деңгейлерінде тiтiркендiргiштердi кодтаумен және талдаумен бір уақытта, декодтаусигналдар, яғни сенсор кодын оку. Декодтау сенсорлық ядролардың мидың қозғалтқышымен және ассоциативті бөліктерімен байланысы негiзiнде жузеге асырылады. Қозғалтқыш жүйелерiнiң жасушаларындағы сенсорлық нейрондардың аксондарынан болатын жүйке импульстері қозуды (немесе тежелудi) тудырады. Осы процестердің нәтижесі болып табылады қозғалыс- Қимыл немесе тоқтау қозғалысы - әрекетсiздiк.Ассоциативті функциялардың активтенуінің соңғы көрiнiсi де қозғалыс болып табылады.
сенсорлык жуйелердiң негiзгi функциялары:
1. сигнал қабылдау;
2. рецепторлық потенциалды жүйке жолдарының импульстік белсендiлiгiне айналдыру;
3. жүйке белсенділігін сенсорлық ядроларға беру;
4. әр деңгейде сенсорлык ядролардагы жуйке белсенділігінің өзгеруі;
5. сигнал қасиеттерін талдау;
6. сигнал қасиеттерін анықтау;
7. сигналдарды жіктеу және сәйкестендіру (шешім қабылдау).
29. Сенсорлық жүйелер. Соматосенсорлық жүйе
1. Соматосенсорлық талдағышы,
бөлімдері:
Соматосенсорлық талдағыш жүйесі
екі түрлі сезім жүйесін біріктіреді.
Оларға қозғалыс талдағышы мен
тері талдағыштары жатады.
Қозғалыс талдағышы тұлға
қалпының сақталуы қимылын
үйлестіріп, олардың дұрыс, әрі
дәлме-дәл орындалуын үздіксіз
бақылап отырады.
Бұлшықеттер сыртындағы дәнекер
қабықшаларда, сіңірлер мен буын
қалталарында орналасқан
проприорецепторлар бүкіл
қозғалыс аппаратының жиырылу
немесе босаңсу туралы және солар
арқылы тұлғаның кез келген
бөлігінің кеңістіктегі қалпын
білдіреді.
Тері талдағышы - теріде орналасқан
көптеген рецепторлар, олар
сыртқы ортадан келген
тітіркендіргіштер әсерін түйсінуге
мүмкіндік береді.
Достарыңызбен бөлісу: |