3 деңгейлі смж құжаты поәК поәК 042-18-10. 1

Сахароза глюкоза фруктоза

Сахароза ақ түсті, дәмі тәтті, суда жақсы еритін кристалды зат. Сахарозада бос жартылай ацетальды гидроксил топтары болмағандықтан, оның тотықсыздандырғыш қасиеті жоқ. Сахароза тотықсыздандырылмайтын дисахаридке жатады.

Сахорозаның химиялық қасиеттері оның құрамындағы функционалдық топтарға байланысты. Сахарозаның құрамында гидроксотоптарының болуына байланысты ол глюкоза сияқты мыс гидроксидімен әрекеттесіп, көк түсті мыс сахаратын түзеді. Ал қышқылдарымен әрекеттесіп, күрделі эфирлер түзіледі. Сахарозада альдегид тобы болмағандықтан ол күміс (І) оксидімен әрекеттеспейді.

Лактозаны сүт сарысуын кристалдау арқылы алады. Лактозаның тәттілігі қанттан 6 есе төмен, суда жақсы еритін, өте нәрлі зат. Лактоза гидролизденген глюкоза мен галактозаға ыдырайды.

Лактозаның молекуласындағы альдегид тобын тотықтырып, лактобион қышқылын алуға болады. Қыздырғанда лактоза күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен күміс айна реакциясына түседі, ал Фелинг сұйығымен әрекеттескенде реакцияның нәтижесінде мыс (І) оксиді бөлініп шығады. Сондықтан ол тотықсыздандырылатын дисахаридке жатады.

Полисахаридтер деп гидролизденгенде n - молекула моносахаридтерге ыдырайтын жоғары молекулалық көмірсуларды атайды. Полисахаридтердің маңызды өкілдеріне крахмал, гликоген, клетчатка жатады. Жалпы формуласы (С₆Н₁₀О₅)_n. Полисахаридтер үлкен молекулалы қосылыстар, суда ерімейді.

Крахмал (С₆Н₁₀О₅)_n - табиғатта ең көп тараған көмірсу, адамдар мен жануарлар үшін негізгі қоректік зат. Крахмал суда ерімейтін ақ ұнтақ, ыстық суда ісініп, клейстер түзеді, йодпен әрекеттескенде көк түс пайда болады. Крахмал түйіршіктері екі полисахаридтен: амилозадан (10-20%) және амилопектиннен (80-90%) тұрады.

Амилаза – сызықты мономер, 200-350 мономер буындарынан тұрады, D-глюкопиранозды қалдықтары α – 1,4-глюкозидті байланыспен байланысқан:

Крахмал гидролизденгенде аралық заттар, ерімтал крахмал декстриндерге, содан кейін мальтозаға ыдырайды.

Клетчатка тек қана Швейцар реактивінде (сұйытылған Сu(OH)₂, концентрлі NH₃ және концентрлі H₂SO₄) ериді. Таза клетчатка молекулалық массасы 100 000 және одан да астам, түссіз, иіссіз, талшықты, ақ түсті зат. Целлюлозаның әр буынында 3 гидроксил тобы болады, олар минералды қышқылдармен, органикалық қышқылдармен күрделі эфир түзуге қатысады:

Сірке қышқылымен әрекеттесіп, ацето-, диацето-, триацетоцеллюлоза түзеді. Целлюлоза толық тотығу реакциясына түссе, көмір қышқыл газы және су түзіледі:

1. Көмірсулардың жіктелуі.

2. Көмірсулардың химиялық қасиеттері.

Мына көмірсулардың структуралық формулаларын жазу керек: альдогексоза, кетогексоза, моносахарид, полисахарид, дисахарид, мальтоза.

3. 3,6 грамм альдоза ( жалпы формуласы C_nH_2nO_n) мыс (II) гидроксидімен әрекеттескенде, 2,86 грамм Cu₂O түзілген болса, альдозаның формуласы қандай болады? Жауабы: C₆H₁₂O₆.

4. Мына жауаптардың қайсысы глюкозаға тән: а. Феллинг ерітіндісімен тотығады; б.оптикалық активті; в. Қант тобына жатады, қанның құрамына кіреді.

5. 38 грамм 90% сахарозаны қышқыл катализатор қатысында гидролизге ұшыратса, неше грамм глюкоза түзіледі? Жауабы: 18грамм.

№ 15 Зертханалық сабақтың тақырыбы

Фелинг сұйықтығын мыс (ІІ) сульфаты ерітіндісі мен сегнет тұзының сілтілік ерітіндісін бірдей көлемде әрекеттестіріп алады. Фелинг сұйықтығының түсі қара – көк, келесі реакциялар жүреді:

А) СuSO₄ + 2 NаOH → Cu(ОН)₂ + Nа₂SО₄ Фелинг сұйықтығы – шарап қышқылының калий-натрий тұзы (сегнет тұзы) мен мыс гидроксидінің қоспасы, ол альдегидпен әрекеттескенде, альдегид карбон қышқылына айналып, ал мыс(ІІ) оксидіне дейін тотықсызданады.

Жұмыстың барысы: Алынған Фелинг сұйығына 1 мл глюкоза ерітіндісін құйып, қоспаны су моншасында қыздырады. Глюкозаның глюкон қышқылына дейін тотығуынан, Фелинг сұйықтығы мыс ( І ) оксидіне дейін тотықсызданады.

Реакция нәтижесінде қызыл түсті мыс ( І ) оксидінің тұнбасы түседі. (Реакция теңдеуін жаз)

3 – тәжірибе. Тотықсызданатын және тотықсызданбайтын дисахаридтер

Жұмыс барысы: Үш пробиркаға 1 мл 1% - тік сахароза, мальтоза, лактоза ерітінділерін құйып, әрқайсысына 1 мл Фелинг сұйықтығынан тамызып, үшеуін де қайнағанға дейін қыздырады. Сахароза бар пробиркада мыс тотықсызданбайды, ал қалған екеуінде де қызыл түсті мыс ( І ) оксиді тұнбаға түседі.

1. 
   Сахароза, мальтоза, лактозаның структуралық формуласын жазып, дисахаридтердің Сu (ОН) ₂ әрекеттесу ерекшелігін түсіндіріңіздер.
   
2. 
   Мальтоза мен лактозаның тотығу реакциясының теңдеуін жазыңыздар.
   

Пробиркаға 2 мл күкірт қышқылын құйып спирт шамында қыздырады. 4 – 5 минуттан кейін қоспадан 1 – 2 мл бөліп алып, суытады да оған йод ерітіндісін тамызады. Бұл әдісті әрбір минут сайын қайталаса, сынауға алынған қоспаның түсі көк түстен күлгін түске дейін біртіндеп өзгереді, ең соңында йод әсері байқалмайды. Йодтың түсінің өзгермейтін себебі, крахмал біртіндеп гидролизденіп, реакция соңында глюкозаға айналады.

1. Моносахаридтердің химиялық қасиеттерін айтыңыздар.

2. Сахарозаның гидролиздену реакциясының теңдеуін жазыңыздар.

3. Глюкоза спиртті ашығанда 0,23 кг этанол түзілген болса, қанша көмір қышқыл газы түзілді?(Жауабы:112л.).

4. 1 тонна 90-пайыздық шығыммен тринитроцеллюлоза алу үшін 98-пайызды (тығыздығы 1,5г/мл) азот қышқылынан қанша көлем алу керек? (Жауабы:0,48м³ ).

5. Сахароза гидролизі әсерінен түзілген өнім күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісімен әрекеттескенде 21,1г күміс бөлінген. Сонда қанша сахароза гидролизге ұшыраған? (Жауабы: 34,2г.).

1. 
   Изомерия және номенклатура
   

1.2. Глюкозаның альдегидті және циклді формулаларын жазу керек. Олардың айырмашылығын көрсету керек.

1.3. Глюкозаның альдоспиртке жататынын қалай анықтаған?

1.4. Глюкозаның циклді молекуласы түзілгенде, оның α- және β-формалары пайда болады. Екі формаға да мысал келтіру қажет.

1.5. Глюкозаның изомерлерін жазып, олардың глюкозадан айырмашылығын көрсету керек.

1.6. Құрамы С₅Н₁₀О₅ (моносахарид) альдозаның карбонильді және циклді формасын көрсету керек.

1.7. Крахмалдың молекуласының формуласы, оның бір құрылымдық буынының структуралық формуласын жазу қажет.

1.8. Целлюлозаның молекуласы қалай құрылған? Бір құрылымдық буынының структуралық формуласын жазу керек.

1.9. Егер мақта талшығының молекулалық массасы 1 620 000 болса, қанша құрылымдық буын С₆Н₁₀О₅ болады?

1.10. Целлюлоза мен крахмалдың құрылымдың буындарының формуласын жазып, айырмашылығын көрсету керек.

1.11. Полисахаридтердің жалпы формуласы (С₆Н₁₀О₅)_n. Егер лен талшығы клетчаткасының молекулалық массасы 5 850 000 болса, ал мақта талшығы клетчаткасының молекулалық массасы 1 750 000 болса, «n» мәндері қанша болады?
2. Химиялық қасиеттері

2. 1. Глюкозаның сірке қышқылының 5 молекуласымен реакция теңдеуін жазу керек және алынған өнімді гидролизге ұшырату керек. Реакция теңдеуін жазу керек.

2. 2. Глюкозаның мыс (II) гидроксидімен әрекеттесуінің теңдеуін жазу керек.

2. 3. Глицеринді тотықтырып триоз алу керек.

2. 4. Глюкозаның күміс (I) оксидінің аммиактағы ерітіндісімен әрекеттесуінің теңдеуін жазу керек. Бұл реакция қалай аталады? Бұл реакция қандай функционалды топқа тән? 11,6 г Аg₂O бар бұл ерітінді қанша глюкозаны тотықтырады?

2. 5. Глюкозаның тотықсыздану реакциясының теңдеуін жазу керек. Алынған заттың аты.

2. 6. Глюкозаның биологиялық мәні.

2.7. Глюкозаның ашу реакцияларының (3) теңдеулерін жазу керек. 360 г глюкоза ашығанда қанша көмір қышқыл газы бөлінеді? 1 кг глюкозасы бар 10 кг ерітінді ашығанда қанша СО₂ бөлінеді және алынған спирттің пайызды концентрациясын есептеу керек.

2.8. 18 г глюкозаны ашытқанда түзілген көмір қышқыл газын 7,4 г Са(ОН)₂ бар мөлдір ерітіндіден өткізгенде, ол ерітінді мөлдір болып қала ма әлде онда тұнба пайда бола ма?

2.9. Крахмалдың толық гидролизі нәтижесінде түзілген өнім күміс (I) оксидінің аммиактағы ерітіндісінен күмісті тотықсыздандырады, ал сірке қышқылымен күрделі эфир түзеді. Сонда крахмал толық гидролизге ұшырағанда қандай зат түзілген? Барлық реакциялардың теңдеулерін жазу керек.

2.10. Глюкоза тағам өндірісінің қандай тармақтарында қолданылады?

2.11. 1 кг сахарозадан гидролиз арқылы қанша фруктоза алынады?

2.12. 12% сахарозасы бар 5 т қызылшаны диффузорға салып 1000 л ыстық су жіберіледі. Егер қызылшадан сахорозаның экстракциясы 90%-ке жүретін болса, диффузордан шыққан ерітіндідегі сахорозаның проценттік концентрациясы қанша.

2.13. Мына өзгерістердің жүру реакцияларының теңдеулерін жазу керек:

С₁₂Н₂₂О₁₁ → С₆Н₁₂О₆ → С₂Н₅ОН → С₂Н₄ → С₂Н₅СI

2.14. Этил спиртін мына кесте бойынша алады: картоп→ крахмал → глюкоза → этил спирті. 15% крахмалы бар картоптан қанша сусыз спирт алынады?

2.15. 1 тонна ағаштан алынған целлюлозаны толық этерификациялау үшін қанша көлем 80%-ті сірке қышқылы (ρ =1600 кг/м³) қажет? Ағаштағы целлюлоза 50%- массасы бойынша. Есепті целлюлозанің бір элементар буынына есептеу керек.

2.16. Глюкозаның сүт қышқылын түзіп ашу процесіне 45 кг глюкоза алынған, түзілген сүт қышқылының массасы 40 кг болса, өнімнің шығымын есептеу керек.

2.17. 1 т тринитроцеллюлоза алу үшін (шығымы 90%) қанша көлем 98%-ті (ρ =1500 кг/м³) азот қышқылы қажет?

2.18. Ағаш қалдықтарынан (жоққа, үгінді) бутадиен каучугін алу жағдайларын көрсетіңдер. 1т ағаштан, егер целлюлоза 50% болса, қанша каучук алуға болады? Барлық реакциялар теңдеулерін жазу керек.

2.19. 143,75 л 96%- этанол (ρ =800 кг/м³) алу үшін қанша масса жүгері дәні қажет екенін есептеу керек, егер оның шығымы 80% болса және жүгері дәніндегі крахмалдың массалық үлесі 0,7 болса.

3. Алу жолдары

3.1. Крахмалдың фотосинтез реакциясының теңдеулерін жазу керек.

3.2. Картоптың крахмал алу сатыларының теңдеулерін жазу керек.

3.3. Глюкозаны өндірісте алу әдістерін көрсету керек.

3.4. Целюлозаны алудың негізгі көздері.

3.5. 95% целлюлозасы бар 0,4 кг мақтадан 0,19 кг глюкоза алынған. Глюкозаның шығымын есептеу керек. Есептерді целлюлозаның бір элементер буынына есептеу керек.

3.6. Егер картоптағы крахмал 20% болса, глюкозаның шығымы 80% болса, 11 25 кг картоптан қанша глюкоза алынады.
ЖОҒАРЫ МОЛЕКУЛАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАР

Жалпы сипаттама

Жоғары молекулалық қосылыстар немесе полимерлер деп молекулалары жүздеген немесе мыңдаған көміртегі атомдарынан, соған сәйкес молекулалық массалары мыңдаған, тіпті миллиондаған массаның атомдық бірлігіне тең болатын және өзіне тән бірқатар қасиеттері бар қосылыстарды атайды. Полимерлердің атомдары бір - бірімен химиялық байланыс арқылы қосылады.

Полимерлер табиғи, синтетикалық және жасандыболып бөлінеді. Полимерлер табиғатта кеңінен таралған. Өсімдік және жануарлар ағзаларының құрамына жоғары молекулалы қосылыстар: целлюлоза, ақуыз, крахмал, нуклеин қышқылдары кіреді.

Табиғи полимерлерге мыналар жатады:

амилоза

лигнин

целлюлоза

кониферил спирті

Жасанды полимерлерге (талшықтарға) табиғи полимерлердің: ксантогенат, нитрат, целлюлоза ацетатының қайта өңделуі нәтижесінде түзілген полимерлер жатады:

ксантогенат

целлюлоза нитраты

целлюлоза ацетаты

Синтетикалық полимерлерге мономерлерден жасанды жолмен алынатын полиаминдер, полиэтилен, полистирол, синтетикалық талшықтар және т.б. жатады.

полиэтилен

полипропилен

полистирол

капрон

Ең қарапайым органикалық полимер - полиэтилен, ол этиленнің полимеризациялануынан түзіледі. Бастапқы зат этилен - мономер деп, ал мономердің n молекуласы қосылса, полимер түзіледі («поли»- көп деген сөз).
nН₂С = СН₂ → [-CH₂- CH₂-]_n
Мономерлердің негізгі бөлігінен тұратын топтар буындар деп, ал буындардан құралған үлкен молекула - макромолекула деп аталады. Макромолекуланың құрамына кіретін буындар саны жоғары молекулалық қосылыстардың полимерлену дәрежесін көрсетеді, оны Р әріпімен белгілейді.

Полимерлену дәрежесі (Р) жоғары молекулалық қосылыстың молекулалық массасымен (М_n) мынандай қатынаста болады:

Химиялық табиғатына байланысты полимерлер органикалық, бейорганикалық және элементорганикалық болып бөлінеді.

		SiR2 – О –
Органикалық полимер Полипропилен	Бейорганикалық полимер Поликремний қышқылы	Элементоорганикалық полимер Полисилоксан

Макромолекула тізбектерінің құрылымына байланысты полимерлер: сызықты, тармақталған, торланған (үш өлшемді) болады. Егер әрбір элементар буынды А деп белгілесек, онда сызықты құрылымды макромолекуланың түрі мыңандай болады:

Тармақталған полимерлерде кейбір буындар үш көрші буындармен байланысқан. Торланған құрылымды полимерлерде ұзын тізбекті макромолекулалар бір - бірімен көлденең байланыстар арқылы қосылып, торлар түзеді. Мысалы:

Негізгі тізбектің құрамына қарай полимерлік молекулалар екіге бөлінеді: гомотізбекті және гетеротізбекті. Гомотізбекті деп макромолекуласының негізгі тізбегі бірдей атомдардан құралған полимерлерді атайды. Егер ол көміртек атомдарынан тұрса, онда мұндай полимерлер карботізбекті деп аталады. Мысалы, полиэтилен, полипропилен.

Негізгі тізбегі әртүрлі атомдардан құралған полимерлер гетеротізбекті деп аталады. Мысалы, жай полиэфирлер, полиамдтер.

Буындары мен орынбасарлары кеңістікте орналасуы бойынша полимерлер изотактикалық, синдиотактикалық және атактикалық деп бөлінеді. Изотактикалық полимерлердің жазық ирек конформациясындағы бір типті орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазықтықтың бір жағында орналасады. Синдиотактикалық полимерлердің жазық ирек конформациясындағы бір типті орынбасарлар негізгі тізбек жататын жазықтықтың жан жағына кезек кезек орналасады. Егер полимер тізбегінде орынбасарлардың орналасуында ешқандай заңдылық болмаса, онда атактикалық полимер болады.

Изотактикалық полистирол

Синдиотактикалық полиакрилонитрил

Атактикалық полиакролеин

Полимерлердің төмен молекулалық қосылыстармен салыстырғанда бірқатар ерекше қасиеттері бар. Атап айтқанда, полимерлер ұшқыш зат емес, ерудің алдында ісінеді, макромолекула ерітінділерінің тұтқырлығы өте жоғары, полимерлер иілгіш күйде бола алады.

Полимеризация реакциясы жалпы түрде былай жазылады:

Полимеризация реакциясына мономер ретінде қос немесе үш байланысты қосылыстар

немесе циклді тобы бар қосылыстар қолданылады.

Полимеризация процесі кезінде мономерлерде қос байланыстар үзіліп немесе циклдер ашылып, топтар арасында химиялық байланыстардың пайда болуынан макромолекулалар түзіледі. Өндірілетін барлық полимердің ¾ бөлігі полимеризация әдісі арқылы алынады.

Поликонденсация деп, қосымша заттар бөле жүретін төмен молекулалы қосылыстардан жоғары молекулалы қосылыстардың түзілу реакциясын айтады.

Поликонденсация әдісі бойынша полимер алу үшін әртүрлі химиялық реакциялар қолданылады. Олар: этерификациялау, аминдеу, ароматикалық орынбасу және т.б.

Поликонденсация екі функционалдық топтардың әрекеттесуінен жүреді.

Жалпы түрдегі теңдеуі:

Поликонденсация реакциясын балқымада, ерітіндіде немесе екі фазаның бөліну шекарасында жүргізіледі. Барлық шығарылатын полимердің ─ бөлігі поликонденсация әдісімен алынады.

2. Полимер, анықтамасы, мысалдар

3. Полимер материадарын алу әдістері (полимеризация,поликонденсация)

4. Полимерлердің қолданылуы

Аты	Формула	Изомер саны
Метан Этан Пропан Бутан Пентан Гексан Гептан Октан Нонан Декан	СН­4 С2Н6 С3Н8 С4Н10 С5Н12 С6Н14 С7Н16 С8Н18 С9Н20 С10Н22	1 1 1 2 3 5 9 18 35 75

1. Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек:

С₁₀Н₁₂ → С₃Н₆О₂ → С₃Н₅ОСI → С₁₀Н₁₂О₂

Теңдеулерде заттардың структуралық формулаларын жазып, реакцияның жүру жағдайларын көрсету керек.

2. Сірке және құмырсқа қышқылдары қоспасындағы формальдегид ерітіндісінің жалпы массасы 2,33 г. Бұл ерітінді 8,4%-ті (ρ=1,07 г/мл) 18,7 мл калий гидроксиді ерітіндісімен әрекеттеседі. Бұл жағдайда алынған ерітіндіні күміс нитратының сулы-аммиакті ерітіндісінің артық мөлшерімен қыздырған кезде 9,72 г тұнба пайда болады. Алғашқы қоспадағы компоненттердің мольдік үлесін анықтау керек. Жауабы: 10% НСООН; 50% СН₃СООН; 40% Н₂СО.

Вариант 2

1. Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек.

С₈Н₁₄ → С₃Н₆О₂ → С₃Н₅О₂Сl→ С₃Н₁₀О₂N₂

Теңдеулерде заттардың структуралық формулаларын жазып, реакцияның жүру жағдайларын көрсету керек.

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек:
   

Функционалды Х және У топтарын анықтап, барлық жүретін реакциялардың жағдайларын көрсету керек.

2. 
   Метанол мен этиламин қоспасының буы жететіндей мөлшердегі оттегі жанғанда 43,2 г су және 4,48 л (қ.ж.) газ түзілген, бірақ бұл газ натрий гидроксиді ерітіндісімен жұтылмайды. Жүрген реакциялар теңдеулерін жазып, этиламиннің алғашқы қоспадағы массалық үлесін анықтау керек.
   

1. Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек:

Функционалды Х және У топтарын анықтап, реакциялардың жүретін жағдайларын көрсету керек.

2. Фенол мен изопропиламин қоспасы жеткілікті мөлшердегі оттегіде жанғанда 13,5 г су және 1,12 г (қ.ж.) түзілген газ натрий гидроксиді ерітіндісінде жұтылмайды. Жүрген реакциялар теңдеулерін жазып, алғашқы қоспадағы изопропиламиннің массалық үлесін есептеу керек.
Вариант 5

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек):
   

Теңдеулерде реагенттер мен реакция өнімдерінің структуралық формулаларын жазып, аттарын атау керек.

2. 
   Майдың толық қышқылдық гидролизі нәтижесінде 55,6 г линолен қышқылы (С₁₇Н₂₉СООН) және 9,2 г глицерин түзілген. Сонымен бірге гидролиз нәтижесінде түзілген олеин қышқылының (С₁₇Н₃₃СООН) массасын есептеу керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек):
   

Теңдеулерде реагенттер мен реакция өнімдерінің структуралық формулаларын жазып, аттарын атау керек.

2. 
   Массалары бірдей мөлшерде алынған пропанол, пропион қышқылы және фенол араластырылған. Осы қоспамен ас содасының тек 5,68 г ғана реакцияға түседі. Алынған заттар қоспасының осындай өлшемімен натрий гидроксидінің қанша максимал массасы әроекеттеседі?
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек.
   

С₃Н₈ ───→ А ───→ В ───→ С ───→ Д

А-Д қосылыстарының структуралық формулаларын жазып, аттарын атау керек.

2. 
   Этилацетата и гексилацетата қоспасын жаққанда түзілген су массасы 2,70 г. 15⁰С температура мен қалыпқысымда бөлінген көмір қышқыл газының көлемін есептеу керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек:
   

С₂Н₈ ────→ А ────→ В ────→ С ────→ Д

А-Д қосылыстарының структуралық формулаларын жазып, аттарын атау керек.

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (структуралық формулаларын пайдаланып): А → В →С →Д. Бұл әріптерге сәйкес заттар: С₆Н₁₂Вг₂, С₆Н₅Вг, С₆Н₆ және С₆Н₁₂ реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек.
   
2. 
   7,49 г пиридин гомологы 25,6 г 10% -ті тұз қышқылымен толық әрекеттеседі. Гомологтың молекулалық массасын анықтап, оның төрт изомерінің структуралық формуласын жазу керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (структуралық формулаларын пайдаланып): А → В → С → Д. Бұл әріптерге сәйкес заттар: С₄Н₈; С₄Н₈О₂К₂; С₄Н₁₀О₂; С₄Н₉I. Реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек.
   
2. 
   115 г пирролдың бензолдағы ерітіндісі калий металымен әрекеттескенде 1,12 л газ (қ.ж.) бөлінеді. Алғашқы ерітіндідегі заттардың массалық үлестерін есептеу керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (структуралық формулаларын пайдаланып): А → В → С → Д . Бұл әріптерге сәйкес заттар: С₇Н₆О₂; С₇Н₅О₂Na; С₇Н₈; С₇Н₁₀. Реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек.
   
2. 
   Сақинасында орын басқан топтары жоқ азоты бар гетероциклді қосылыстың үлгісін жаққанда 7,5 л көмір қышқыл газы, 3,75 л су буы және 0,75 л азот (қ.ж.) түзілген. Алғашқы заттың структуралық формуласын анықтау керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (структуралық формулаларын пайдаланып): А → В → С → Д. Бұл әріптерге сәйкес заттар: С₇Н₈; С₇Н₇О₂N; С₇Н₅О₄N; С₇Н₁₄. Реакциялардың жүру жағдайларын көрсету керек.
   

3. 
   Сақинасында орын басқан топтары жоқ азоты бар гетероциклді қосылыстың үлгісін жаққанда 1,2 л көмір қышқыл газы, 0,75 л су буы және 0,15 л азот (қ.ж.) түзілген. Алғашқы заттың структуралық формуласын анықтау керек.
   

1. 
   Мына кестеге сәйкес жүретін реакциялар теңдеулерін жазу керек (структуралық формулаларын пайдаланып): А → В → С → Д. Бұл әріптерге сәйкес заттар: С₂Н₇О₂N; С₅Н₁₁О₂N; С₂Н₆О; С₂Н₄О₂.
   

2. 
   100 г пиридинді 200⁰С температурада және 500 кПа қысымда каталитикалық гидрлеуге қанша көлем сутегі қажет?
   

1. 
   апта
   

№ 1

2. 6,3г мыс оттегімен әрекеттескенде қанша мыс(II) оксиді түзіледі ?

Жауабы 7,9г.

3. 2,8дм³ газда қ.ж. қанша моль және қанша молекула бар?

Жауабы : 0,125 моль; 7,52.10²² молекула.

4. Мына қосылыстардағы PH₃, H₂O, HBr фосфордың, оттегінің, бромның эквиваленттерін және эквивалент массаларын анықтаңдар.

5. Реттік номері 9 және 28 болатын элементтердің электрондық формулаларын жазып, олардың электрондарын квант ұяшықтарына орналастырыңдар.

6. Иондану энергиясы деген не? Оның өлшем бірлігі қандай ? Периодтықжүйедегі s- және р- элементтерінің топ бойынша реттік номері өскен сайын тотықсыздандырғыш қасиеттері қалай өзгереді?

7. Мына орбитальдардың қайсысына электрондар бұрын орналасады:4s-ке ме, әлде 3d-ға ма; 5s-ке ме, әлде 4р-ға ма? Неге?

8. Атом дегеніміз не ? Молекула дегеніміз не ?

№ 2

1. Заттың молі дегеніміз не ? Авогадро саны нені көрсетеді?

s-, p-, d- орбиталдарының формаларын (пішінін) көрсетіңдер.

3. Мына реакциялардағы күкірт қышқылының эквивалентін және эквивалент массасын анықтандар:

H₂SO₄ + NaОН= NaHSO₄ + H₂O

H₂SO₄(сұй.) + Zn = ZnSO₄ + H₂ ↑

4.Бір заттың молекуласының массасы 1,210^-25кг. Олзаттың салыстырмалы молекулалық массасын табыңдар Жауабы: 72,24.

5. Электрон тартқыштықдеген не ? Мына қатардағы элементтердің азот, оттегі , фтор тотықтырғыштық қасиеттері қалай өзгереді ?

6. Оттегінің1эквивалентіне сәйкес массасы қандай көлем алады (қ.ж.)?

7. Марганец тотығу дәрежелері +2, +3, +4, +5, +7 болатын қосылыстар түзеді , оның оксидтері мен гидроксидтерінің формулаларын жазып , марганец(IV) гидроксидінің амфотерлі қасиетін көрсететін реакциялар тендеулерін жазыңдар.

8. Реттік номері 25 және 34 элемент атомдарыныңэлектрондық формулаларын жазындар .

№ 3

1. Металдың белгілі бір мөлшері 0,2 г оттегімен және 3,17 г галогеннің бірімен қосылыс бере алады . Галогеннің эквивалент массасын анықтаңдар. Жауабы : 127 г/моль .

3. Күкірт диоксидінің бір молекуласының массасы қанша ?Жауабы : 1,06.10^22г.

4. 200 мл ацетиленнің массасы (қ.ж.) 0,232 г болса , оның молекулалық массасы қанша?Жауабы 26 г.

5. Мына қышқылдарға сәйкес келетін ангидридтердің формуласын жазыңдар : H₂SO₄,H₃BO₃, HOCl, HMnO₄

6. Бас квант саны n= 4 болатын атомдағы максималэлектрон саны қанша ? Жауабы 32 .

7. Электртерістік дегеніміз не? р - элементтердің реттік номері өскен сайын периодта , топтарда олардың электртерістігі қалай өзгереді ? Неге ?

8. Реттік номері 16 және 26 элемент атомдарының электрондық формуласын жазыңдар. Бұл атомдардың электрондарын квант ұяшықтарына орналастырыңдар .

№ 4

Жауабы :108г/моль, 18 г/моль.

2.Мына формуланың қайсысы эквивалент занына сәйкес келеді ?

а. m₁ / m₂= э₂/э₁б.m₁э₂=m₂э₁

3.1г аммиакта және 1 г азотта қанша молекула болады ? Қайсысында молекула саны көп және неше есе ?

4.Егер бір газдың 600 мл-нің массасы(қ.ж.)I,714 г болса , оның молекулалық массасы нешеге тең. Жауабы: 64 г/моль.

5.Мына гидроксидтерге сәйкес келетін оксидтердің формулаларын жазыңдар: H₂SiO₃, Cu(OH)₂, H₃ASO₄, H₂ClO₄ , Fe(OH) ₃

6. Мына орьбиталдардың 4d- не 5s-; 6s- не 5р- қайсысы электрондармен бұрын толтырылады. Неге ? Реттік номері 43 элементтінің электрондық формуласын жазындар .

7. Изотоп дегеніміз не ? Периодтық жүйедегі көптеген элементтердің атомдық массалары бөлшек санға тең. Неге ?

8. Авогадро заңы мен оның салдарлары.

№ 5

2. Фосфор құрамы әртүрлі екі хлорид қосылысын береді, бұлқосылыстарда хлордың ба , әлде фосфордың ба эквиваленті тұрақты болады ?

3. а.0,001 кгH₂және 0,001кг О₂ – де ; б.1мольH₂және 1мольО₂-де ; в.1моль H₂және 1моль O₂-де бірдей жағдайда молекулалар сандары бірдей бола ма ?

4. Мына өзгерістерді іске асыратын реакциялар тендеулерін жазыңдар:

Ba→BaO→BaCl₂→Ba(NO₃)₂→BaSO₄

Mg→MgSO₄→Mg(OH)₂→MgO→MgCl₂

5. Реттік номерлері 25 және 34 элементтердің атомдарының электрондық формулаларын жазындар.

6.IV- периодтағы – марганецпенбромэлементтерініңқайсысыныңметалдыққасиетікөбірек, неге?

7. Реттік номері 33 элемент қай топта орналасқан ? Осы элементтің электрондық формуласына , периодтық жүйедегі орнына байланысты қасиеттерін сипаттандар.

8. Масса және энергия сақтау заңына анықтама беріп , мысалдар арқылы

түсіндіріндер.

№ 6

2. Менделеев – Клапейрон тендеуін қолданып, заттардың молекулалық массаларын қалай анықтайды? Бұл әдісті барлық заттар үшін қолдануға бола ма?

3. а.0,486 г магнийде ; б.34,2 г алюминий сульфатында қанша моль магний және қанша моль алюминий сульфаты бар?Жауабы: а.0,02 моль, б.0,1 моль.

4.Бір валентті хлормен байланысқан мына элементтердің валентілігін анықтаңдар: CaCl₂, NCl₃, HCl, PCl ,AlCl₃.Азоттың максимал валенттілігі қанша

5. Кальций фосфатының Са₃(PO₄)₂ салыстырмалы молекулалық массасын, молярлық массасын есептеңдер. Оның 0,5 моліне сәйкес келетін массасын табыңдар.

6. Реттік номері 14 элементтің электрондық формуласын жазыңдар. Электрондарды квант ұяшықтарына орналастырыңдар. Соңғы энергетикалық деңгейде қанша жалқы электрон бар

7. 0,001 м³ газдың қ.ж. массасы 0,002 г. Газдың молярлық массасын және оның ауа бойынша тығыздығын анықтандар.

8. Екінші периодтағы элементтердің литийден азотқа дейінгі бірінші ионизациялық потенциялы неге бірқалыпты өспейді ?

№ 7

1. Электртерістік деген не? Период және топ бойынша электртерістіктің мәні қалай өзгереді? Мысал келтіріңдер.

3. Азоттың , күкірттің және хлордың эквивалентін және эквивалент массаларын анықтандар.

4. Кальций карбонатының а.2моль ; б.0,25 моль ; в.1,5 молінің массасын есептеңдер.

5. Газдың ауа бойынша тығыздығы 1,17. Газдың молекулалық массасын анықтандар. Жауабы: 33,9 г

6. 2,24 л газдың массасы2,8 г . Газдың молекулалық массасы нешеге тең? Жауабы: 28 г.

7. Квант сандары деген не? Олар қандай мәндерге ие болады?

8. Мышьяк , күкірт және бромның жоғарғы және төменгі тотығу дәрежелеріне сәйкес келетін қосылыстардың формулаларын жазыңдар.

№ 8

2. Эквивалент массасы 12,16 г/моль болатын металдың неше грамы 310 мл оттегімен (қ.ж.) әрекеттеседі. Жауабы:0,673 г.

3. Мына тендеулерге қатысатын күкірт қышқылы мен алюминий гидроксидінің эквиваленттерін және эквивалент массаларын есептеңдер:

H₂SO₄ + KOH = KHSO₄ + H₂O

H₂SO₄ + Mg = MgSO₄ +H₂

Al(OH)₃ + HCl =Al(OH)₂Cl + H₂O

Al(OH)₃ + 3HNO₃ = Al(NO₃) ₃+ 3H₂O

4. Егер0,824 ггаздыңкөлемі0,260 лболса , оныңмолекулалықмассасы(қ.ж.)қанша?Жауабы: 71.

5. 1 м³ ауаның 17⁰С және 83,2 кПа қысымдағы массасы қанша? Ауаның молярлық массасы 29 г/моль. Жауабы:1 кг.

6. Орбиталь квант саны нені сипаттайды? Егер бас квант саны 3-ке тең болса, орбиталь квант саны қандай мәндерге тең болады?

7. Реттік номері 19 элементінің электрондық формуласын жазыңдар. Химиялық реакцияға қанша электрон қатысады?

8. Атом құрылысына сүйеніп, көміртегі мен күкірт қандай валенттік көрсететінін табыңдар. Мысал келтіріңдер.

2. Мына гетерогенді жүйе үшін С,графит +О₂ = СО₂ жылдамдықты өрнектеңдер. Егер оттегінің концентрациясын 4 есе арттырса, реакция жылдамдығы неше есе өседі?

3. Реакциялық ыдыстың көлемін үш есе азайтса, мына реакцияның

2NO + O₂= 2NO₂ жылдамдығы қалай өзгереді?

4. Фосфор (V) хлоридінің кристалдары судың буымен әрекеттескенде сұйық POCl₃ және хлорлы сутек түзіледі. Реакция нәтижесінде 111,4 кДж жылу бөлінеді. Бұл реакцияның термохимиялық тендеуін жазыңдар.

5. Этанның жануының термохимиялық теңдеуі. C₂H₆ + 3,5O₂ = 2CO₂ + 3H₂O_(c) ∆H_х.р = - 1559.87 кДж этанның түзілу жылуын есептеңдер.

№ 2

1. Fe₂O₃ -ті алюминиймен тотықсыздандырғанда 335,1 г темір бөлінген. Қанша жылу бөлінетінін есептеңдер. Жауабы: 2543,1 кДж.

Жауабы: - 45,76 кДж.

3. Егер қысымды екі есе арттырса, мына реакциялар үшін тура реакциялар жылдамдығы қалай өзгереді?

1) H₂ + Cl ₂ = 2HCl; 2 ) N₂O₄ = 2NO₂

4. Егер температураны 20⁰-тан 40⁰С-қа көтерсе, химиялық реакция жылдамдығы неше есе өседі? Температуралық коэффициент 3-ке тең.

5. Егер жүйедегі қысымды азайтса, тепе – тендік қай жаққа ығысады?

1) 4HBr _(г) + O₂ ↔ 2H₂O_(r) + 2Br_2(r)

2) H_2(r)+S_(k) ↔ H₂S_(r)

Бұлреакцияларүшінтепе – теңдікконстанталарынжазыңдар.

№ 3

2. Мына жүйеде PCl₅ ↔ PCl₃ + Cl₂ ∆H₂₉₈= +92,45 кДж/моль температураны 40С-қа көтерсе, тепе – теңдік қай жаққа ығысады? Егер тура реакция үшін  = 3, ал кері реакция үшін  = 2 болса, реакция жылдамдығы қалай өзгеретінін көрсетіңдер.

3. Газ тәріздес күкіртті сутек пен көміртегі (IV) оксиді әрекеттессе су буы мен күкіртті көміртегі СS₂(r) түзіледі. Осы реакция үшін термохимиялық теңдеуін жазыңдар, оның жылу эффектін есептеңдер. Жауабы: +65,43 кДж.

4. Мына реакциялар үшін ∆G₂₉₈ есептеңдер:

а. 2NaF(к) + Cl₂ = 2NaCl(к) + F₂(r)

б. PbO₂(к) + 2Zn(к) = Pb(к) + 2ZnO(к)

Бұл реакциялар жүре ме? Жауабы: +313,94кДж; -417,4кДж .

5. Мына реакциялар үшін энтропияның өзгеруін есептеңдер:

2CH₄(r)=C2H2(r)+3H₂(r)

N₂(r) + 3H₂(r) = 2NH₃(r)Жауабы: 220,21 Дж /моль; -198,26 Дж/мольК.

№ 4

1. Мына реакциялар үшін әрекеттесуші массалар заңын өрнектеңдер:

б. CaCO₃ (к)→CaO(к)+CO₂(r)

2. Реакцияныңтемпературалықкоэффициенті 3-кетеңболса, температураны 20⁰-тан 75⁰С-қакөтерсе, реакцияжылдамдығықаншаөседі?

3. Мына жүйеде 2СО + О₂ ↔ 2СО₂тепе –теңдік концентрациялары СО = 0,04 моль/дм³; О₂ = 0,06 моль/дм³; СО₂ = 0,02 моль/дм³болса , тепе – теңдікконстантасы қанша болады?

4. Мына тендеумен жүретін реакцияға қатысатын заттардың стандартты түзілу жылуы мен стандартты этропияларына сүйеніп, реакцияның ∆G⁰₂₉₈есептеңдер:

C₂H₄(r)+3O₂(r)=2CO₂(r)+2H₂O(r) . Бұл реакция стандартты жағдайда жүре ме? Жауабы: - 1331,21 кДж.

5. 2,1 г темір күкіртпен әрекеттессе 3,77 кДж жылу бөлінеді. Темір сульфидінің түзілу жылуын есептеңдер. Жауабы: -100,3 кДж/моль.

№ 5

Fe₃O₄(r)+CO(r)=3FeO(r)+CO₂(r)

Бұл реакция үшін ∆G⁰₂₉₈және ∆S⁰₂₄₈есептеңдер. Реакция өздігінен жүре ме?Жауабы: +24,69 кДж; +31,3 Дж/мольК.

2. Қалыпты жағдайда алынған 8,4 л сутегі жанғанда қанша жылу бөлінеді?

3. СО,г және сутегі арасында жүрген реакцияның термохимиялық теңдеуін жазыңдар. Реакция нәтижесінде СН₄ және Н₂О,г түзілген. Егер қ.ж. 67,2 л метан түзілсе, бұл реакция нәтижесінде қанша жылу бөлінеді? Жауабы: 618,48 кДж.

4.Егер реакция былай жүрсе: 2NО + О₂ = 2NО₂. Алынған заттар концентрациясы [NO] = 0,02 моль/дм³; [O₂] = 0,03 моль/дм³. Егер О₂концентрациясын 0,1 моль/л,NО концентрациясын 0,05 моль/л көтерсе,тура реакция жылдамдығы қалай өзгереді?

5. 2NО+Сl₂↔2NOClжүйесі үшін (∆H=-73,6 кДж) тепе–теңдік температураны 30⁰С көтерсе қай жаққа ығысады ?=2 тура реакция үшін, кері реакция үшін ? =3 жағдайдағы реакциялар жылдамдықтарының өзгеруін есептеңдер.

№ 6

2. Температураны 30⁰С-қа көтергенде, реакция жылдамдығы 64 есе артқан. Реакцияның температуралық коэффициентін есептеңдер.

3. 11,5 г сұйық этил спирті жанғанда 308,71 кДж жылу бөлінген. Реакция нәтижесінде су буы, көміртегі (IV) оксиді түзілген. Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін жазып, С₂Н₅ОН(с) түзілу жылуын есептеңдер. Жауабы : -277,67 кДж.

4. Мына реакция үшін СО(r) + Н₂О(r) = СО₂(r) + Н₂(r) Гиббс энергиясын ( ∆G⁰₂₉₈)заттардың стандартты түзілу жылуының мәндері және абсолютті стандартты энтропия мәндері арқылы есептеңдер.

5. Мына жүйе үшін СО(r)+2Н₂(r) ↔ СН₃ОН(c) ∆Н=128,05 кДж тепе – теңдік қай температурада орнайды?

№ 7

2. Заттардыңстандартты түзілу жылуының мәндерін және абсолют стандарт энтропия мәндерін пайдаланып, мына реакция үшін ∆G⁰₂₉₀есептеңдер: NН₃(r)+ НСl(r)=NН₄Сl(к). Бұл реакция стандарт жағдайында өздігінен жүре ме? Жауабы: -92,08 кДж.

3. Газ тәріздес аммиак жанғанда су буы және азот (ІІ) оксиді түзіледі. Егер реакция нәтижесінде 44,8 л NО (қ.ж.) түзілген болса, қанша жылу бөлінген? Жауабы:452,37 кДж.

4. Мына жүйеде 2SО₂(r) + О₂(r) ↔ 2SО₃(r) газ көлемін үш есе азайтса, тепе – теңдік қай жаққа ығысады? Тура және кері реакциялар жылдамдықтары қалай өзгереді?

5. Егер температураны 30⁰-дан 70⁰С-қа көтерсе, реакция жылдамдығы қалай өзгереді? =2

№ 8

Осы тепе – теңдік тура реакция бағытында жүру үшін, яғни РCl₅ айырылу реакциясы: а. температураны; б. қысымды; в. концентрацияны қалай өзгерту керек?

2. Газ фазасында өтетін реакция үшін температураны 120⁰С-тан 80⁰С-қа түсірсе, реакция жылдамдығы неше есе азаяды. =3.

3. Мына гомогенді жүйе үшін тепе – теңдік константасын есептеңдер. CО(r) + H₂O(r) ↔ CO₂(r) + H₂(r) егер реакцияға қатысатын заттардың тепе – теңдік концентрациялары: [CO] = 0,004 моль/л; [CO₂] = 0,016 моль/л; [H₂O] = 0064 моль/л; [H₂] = 0,016 моль/л болса.

4. Фосфордың пентахлоридінің диссоциациясы қай температурада басталады: PCl₅(r) = PCl₃(r) + Cl₂(г). Жауабы: 509К.

5. 165 (қ.ж.) ацетилен жанғанда көміртегі (IV) оксиді және су буы түзілсе, қанша жылу бөлінеді? Жауабы: 924,88 кДж.

2. 1л 10 %-ті калий гидроксидінің ерітіндісіне (тығыздығы 1,092 г/см³) 5% - ті 0,5 л калий гидроксидінің ерітіндісін (тығыздығы 1,045 г/см³ ) құйып, ерітіндінің көлемін 2 л-ге жеткізген. Алынған ерітіндінің молярлы концентрациясын есептеңдер. Жауабы: 1,2 М.

3. 3л 0,4н. ерітінді дайындау үшін 96%-ті тығыздығы 1,84 г/см³ күкірт қышқылының қанша көлемін алу керек. Жауабы: 33,32 см³.

4. Мына заттар арасында жүретін реакциялар үшін ионды-молекулалық теңдеулер жазыңдар: а. HCl және NaOH; б. Pb(NO₃)₂ және Na₂S;

5. Мына ионды-молекулалық теңдеулерге сәйкес келетін реакциялардың молекулалық теңдеулерін жазыңдар: а. SO₃²⁺ + 2H⁺ = SO₂

б. H⁺ + OH^- = H₂O

6. Мына тұздардың гидролизінің ионды-молекулалық және молекулалық теңдеулерін жазыңдар: а.KCN; б.Na₂CO₃.

7. Егер азотты қышқылдың (HNO₂) молярлы концентрациясы 0,01 моль/л болса, сутегі ионының концетрациясы қанша? Жауабы: 2,210^-3 моль/л .

2. Мына тұздардың гидролизінің ионды-молекулалық және молекулалық теңдеулерін жазыңдар: а. ZnSO₄; б. NH₄Cl;

3. Мына ионды-молекулалық теңдеулерге сәйкес келетін реакциялардың молекулалық теңдеулерін жазыңдар: а. Pb²⁺ + S^2- = PbS;

б. CО₃^2- + 2H⁺ = CО₂ + Н₂О.

4. Мына заттар арасында жүретін реакциялар үшін ионды-молекулалық тендеулер жаз: а. NaHCO₃ және NaOH; б. K₂SO₃ және НСІ.

5. HClO қышқылының концентрациясы 0,001 моль/л болса, қышқыл ерітіндісі үшін  және [H⁺] табыңдар. Жауабы: 7,0710^-4 және 7,07·10^-5 моль/л .

6. 20%-ті тығыздығы 1,328 г/см³ кальций хлориді ерітіндісінің молярлы және эквивалент (нормальды) концентрацияларын есептеңдер. Жауабы: 2,1 М; 4,2 н.

7. 30%-ті тығыздығы 1,328 г/см³ натрий гидроксиді ерітіндісінің нормальды концетрациясын есептеңдер. Оның 1л ерітіндісіне 5л су қосқан. Алынған ерітіндінің процентті концентрациясын табыңдар. Жауабы: 9,96 н; 6,3 %.

I. BaCl₂ және Na₂SO₄; 2. K₂SO₄ және HCl; 3. FeSO₄ және (NH₄)₂S; 4. Cr(OH)₃ және KOH; 5. KHCO₃ және H₂SO₄; 6. Zn(OH)₂ және NaOH; 7. CaCl₂ және AgNO₃; 8.CuSO₄ және H₂S; 9. BaCO₃ және HNO₃; 10. HClО₃ және KOН; 11. HCl және Sn(OH)₂; 12. BeSO₄ және KOH; 13. NH₄Cl және Ba(OH)₂; 14. AgNO₃ және K₂CrO₄; 15. Pb(NO₃) және KJ; 16. CdSO₄ және Na₂S; 17. Be(OH)₂ және NaOH; 18. Ca(OH)₂ және HNO₃; 19. ZnOHNO₃ және HNO₃; 20. Na₃PO₄ және CuCl₂; 21. K₂CO₃ және BaCl₂; 22. Zn(OH)₂ және KOH; 23. CdS және HCl; 24. Cr(OH)₃ және NaOH; 25. Ba(OH)₂ және CoCl₂; 26. FeCl₃ және NH₄OH.

I. K₂CO₃ және Al(NO₃)₃; 2. K₂S және CrCl₃; 3. Al₂(SO₄)₃ және Na₂S; 4. Pb(NO₃)₂ және KCl; 5. FeCl₃ және Na₂CO₃; 6. AlCl₃ және (NH₄)₂SO₄; 7. Al₂S₃ және Fe₂(SO₄)₃; 8. CH₃COOK және Zn(NO₃)₂; 9. Na₃PO₄ және CuSO₄; 10. CuCl₂ және Cs₂CO₃; 11. Cr(NO₃)₃ және FeCl₂; 12. Cr₂(SO₄)₃ және Ni(NO₃)₂; 13. Na₂CO₃ және NaCl;

2. Ba²⁺ + SO₄^2– = BaSO₄; Ag⁺ + Cl^– = AgCl

3. HCO₃^– + H⁺ = H₂O + CO₂; Zn²⁺ + H₂S = ZnS + 2H⁺

4. H⁺ + NO₂^– = HNO₂; Cd²⁺ + 2OH^– = Cd(OH)₂

5. Fe(OH)₃ + 3H⁺ = Fe³⁺ + 3H₂O; Pb²⁺ + 2J^ = PbJ₂

6. Al(OH)₃ + OH^– = AlO₂^ + 2H₂O; CaCO₃ + 2H⁺ = Ca²⁺ + H₂O + CO₂

7. Cu²⁺ + S^2– = CuS; SiO₃^2– + 2H⁺ = H₂SiO₃

8. H⁺ + OH^– = H₂O; Mg²⁺ + CO₃^2– = MgCO₃

9. ZnOH⁺ + OH^– = Zn²⁺ + H₂O; HCO₃^– + OH^– = CO₃^2– + H₂O

10. Pb²⁺ + CrO₄^2– = PbCrO₄; SiO₃^2– + 2H⁺ = H₂SiO₃

11. CH₃COOH + OH^– = CH₃COO^– + H₂O; Pb²⁺ + S^2– = PbS

12. ClO^– + H⁺ = HClO; CO₃^2– + 2H⁺ = CO₂ + H₂O

13. NH₄⁺ + OH^– = NH₄OH; CH₃COOH + OH^– = CH₃COO^– + H₂O
IV. Диссоцияция дәрежесін (), сутегі ионының концентрациясын және pH есептеңдер (ерітіндінің концентрациясы (моль/л) жанында цифрамен көрсетілген).
1. CH₃COOH – 0.1; 2. HCN – 0.05; 3. HNO₂ – 0.02;

4. HClO – 0.01; 5. H₂CO₃ – 0.1(I саты бойынша); 6. H₂S – 0.2(1 саты бойынша);

7. HF – 0.1;8. H₂S – 0.1(1 саты бойынша); 9. H₂CrO₄ – 0.1(1саты бойынша);

10. HF – 0.1; 11. HBrO – 0.1; 12. H₃PO₄ – 0.01(1 саты бойыншаша);

13. H₂CO₃ – 0.02; 14. HNO₃ – 0.001;
№3

1. 10%-ті тығыздығы 1,054 г/см³ 3 л азот қышқылының ерітіндісіне 2%-ті тығыздығы 1,009 г/см³ 5 л азот қышқылының ерітіндісін қосқанда пайда болған ерітіндінің молярлы және процентті концетрацияларын есептеңдер. Жауабы: 5,0%; 0,82 М.

2. 4 л 20,8%-ті тығыздығы 1,12 г/см³ азот қышқылының нормальды, молярлы концетрацияларын есептеңдер. Бұл ерітіндіде неше грамм азот қышқылы бар? Жауабы: 3,70 н; 4,17М; 931,8г.

3. 16 %-ті тығыздығы 1,149 г/см³ алюминий хлоридінің молярлы, эквивалентті концентрацияларын есептеңдер. Жауабы: 1,36 М; 4,08н.

4. III тараудың №1 теңдеулерін жазыңдар.

5. IV тараудың №1 есептерін шығарыңдар.

6. II тарудағы №1 есепті шығарыңдар.

7. I тараудың №1 және №2 теңдеулерді жазыңдар.

2. II тараудағы №2 есепті шығарыңдар.

3. III тараудағы №2 теңдеулерді жазыңдар.

4. IV тараудағы №2 есепті шығарыңдар.

5. Егер 75 см³ 0,3 н күкірт қышқылының ерітіндісіне 125 см³ 0,2 калий гидроксиді ерітіндісін құйса , әрекеттеспей артық күйде қай зат және қанша мөлшерде қалады? Жауабы: 0,14 г; КОН.

6. 100 см³ күміс нитраты ерітіндісінен хлорлы күмісті тұнбаға түсіру үшін

0,2 н. 50 см³ хлорлы сутек ерітіндісі қажет болған. Күміс нитраты ерітіндісінің нормальды концентрациясын табыңдар. Тұнбаға неше грамм хлорлы күміс түсті? Жауабы: 0,1 н; 1,433 г.

7. Тығыздығы 1,050 г/см³ 1 л 10,17%-ті ерітінді дайындау үшін тығыздығы 1,100 г/см³ 20,01%-ті тұз қышқылы ерітіндісінің қандай көлемін алу керек? Жауабы: 485,38 см³.

№5
1. I тараудағы №5 және №6 теңдеулерді жазыңдар.

2. II тараудағы №3 теңдеулерді жазыңдар.

3. III тараудағы №3 теңдеулерді жазыңдар.

4. IV тараудағы №3 есепті шығарыңдар.

5. Тығыздығы 1,056 г/см³ 10%-ті азот қышқылының ерітіндісі мен 30%-ті 100 см³ тығыздығы 1,184 г/см³ азот қышқылы ерітіндісін араластырғанда алынған ерітіндінің концентрациясын есептеңдер. Жауабы: 28,38%.

6. Тығыздығы 1,048 г/см³ 6%-ті 3 л калий гидроксиді ерітіндісін алу үшін 50%-ті тығыздығы 1,538 г/см³ калий гидроксиді ерітіндісінің қандай көлемін алу керек? Жауабы: 245,5 см³.

7. Тығыздығы 1,02 г/см³ 2%-ті 5 л Na₂CO₃ ерітіндіcін алу үшін тығыздығы 1,105 г/см³ 10%-ті натрий карбонаты ерітіндісінен қандай көлем алу керек? Жауабы: 923,1 см³.
№6
1. I тараудағы №7 және №8 теңдеулерді жазыңдар.

2. II тараудағы №4 теңдеулерді жазыңдар.

3. III тараудағы №5 теңдеулерді жазыңдар.

4. IV тараудағы №4 есепті шығарыңдар.

5. 0,16 н 31 см³ сілті ерітіндісін бейтараптау үшін 217 см³ күкірт қышқылы жұмсалды. Күкірт қышқылының нормальді концентрациясы мен титрін есептеңдер. Жауабы: 0,023н; 1,127·10^3 г/см³.

6. 20%-ті ерітінді алу үшін 400 г суға қанша масса NaNO₃ қосу керек? Жауабы: 100г.

7. 20%-ті 300 г натрий хлориді ерітіндісімен 40%-ті 500 г натрий хлориді ерітіндісін араластырғанда алынған ерітіндінің проценттік концентрациясы қанша? Жауабы: 32,5%.
№7
1. I тараудағы №9 және №10 теңдеулерді жазыңдар.

2. II тараудағы №5 теңдеулерді жазыңдар.

3. III тараудағы №6 теңдеулерді жазыңдар.

4. IV тараудағы №5 есепті шығарыңдар.

5. 20%-ті 10 кг ерітіндіні суытқанда 400 г тұз бөлінді. Суыған ерітіндінің проценттік концентрациясы қанша? Жауабы: 16,7%.

6. 62%-ті 247 г күкірт қышқылының ерітіндісін 18%-ті 145 г күкірт қышқылының ерітіндісімен араластырғанда алынған ерітіндінің процентті концентрациясы қандай? Жауабы: 45,72%.

7. Құрамында 1,4 г калий гидроксиді бар 1 л ерітіндіні бейтараптау үшін 50 см³ қышқыл ерітіндісі жұмсалған. Қышқылдың нормальды концентрациясын есептеңдер. Жауабы: 0,53 н.

№8
1. I тараудағы №11 және №12 теңдеулерді жазыңдар.

2. II тараудағы №6 теңдеулерді жазыңдар.

3. III тараудағы №7 теңдеулерді жазыңдар.

4. IV тараудағы №6 есепті шығарыңдар.

5. 60%-ті 700 г күкірт қышқылынан 200 г суды ұшырғанда пайда болған ерітіндінің проценттік концентрациясы қанша? Жауабы: 84%.

6. Егер күкірт қышқылы 107г/л болса, оның нормальды және молярлы концентрациялары қанша? Жауабы: 1,08 М; 2,18 н.

7. Концентрациясы 0,3 н 50 см³ сілті ерітіндісі 30 см³ күкірт қышқылымен әрекеттесе алады, олай болса, бұл ерітіндіде қанша грамм күкірт қышқылы бар? Жауабы: 0,735 г.

2. P + HJO₃ + H₂O → H₃PO₄ + HJ

3. H₂S + Cl₂ + H₂O → H₂SO₄ + HCl

4. Zn + H₂SO₄ → ZnSO₄ + H₂S + H₂O

5. KMnO₄ + H₃PO₃ + H₂SO₄ → MnSO₄ + K₃PO₄ + H₂O

6. Na₂SO₃ + KMnO₄ + H₂O → Na₂SO₄ + MnO₂ + KOH

7. PbS + HNO₃ → S + Pb(NO₃)₂ + NO + H₂O

8. P + HNO₃ + H₂O → H₃PO₄ + NO

9. KMnO₄ + Na₂SO₃ + KOH → K₂MnO₄ + Na₂SO₄ + H₂O

10. HNO₃ + Ca → NH₄NO₃ + Ca(NO₃)₂ + H₂O

11. NaCrO₂ + PbO₂ + NaOH → Na₂CrO₄ + Na₂PbO₂ + H₂O

12. H₂S + Cl₂ + H₂O → H₂SO₄ + HCl

13. K₂Cr₂O₇ + H₂S + H₂SO₄ → S + Cr₂(SO₄)₃ + K₂SO₄ + H₂O

14. KClO₃ + Na₂SO₃ → KCl + Na₂SO₄

15. HNO₃ + Zn → Zn(NO₃)₂ + N₂O + H₂O
II. Мына өзгерістерде қай процесс тотығу, қайсысы тотықсыздану процесі екенін электрондық теңдеу құрып көрсетіңдер:
1. As^3– → As⁵⁺; 2. N⁵⁺ → N^3– ; 3. S^2– → S⁰

4. Mn⁶⁺ → Mn²⁺ ; 5. Cl⁵⁺ → Cl^– ; 6. N^3– → N⁵⁺

7. N^3– → N⁰ ; 8. Bi⁰ → Bi³⁺ ; 9. Mn⁴⁺ → Mn ²⁺

10. J₂ → 2J^– ; 11. Cr³⁺ → Cr⁶⁺ ; 12. S⁶⁺ → S^2-

13. Se⁰ → Se⁶⁺ ; 14. Cl⁰ → Cl ⁵⁺ ; 15. N⁵⁺ → N^3–
III. Мына заттардың арасында тотығу–тотықсыздану реакциялары жүре ме? Неге?

1. NH₃ және KMnO₄ ; 2. HNO₂ және HJ ; 3HCl және H₂Se

4. J₂ және Cl₂ ; 5. PH₃ және HBr ; 6. K₂Cr₂O₇ және H₃PO₄ ;

7. HNO₃ және H₂S ; 8. AsH₃ және HNO₃ ; 9. HCl және CrO₃ ;

10. K₂Cr₂O₇ және HCl; 11. H₂S және Cl₂ ; 12. H₂SO₄ және HCl;

13. Ca және HNO₃ ; 14. Zn және H₂SO₄ (сұйыт); 15. Zn және H₂SO₄ (конц);

1. MnO₄^– → MnO₂ ; 2. SO₄^2– → SO₃^2– ; 3. NO₂^– → NO₃^– ;

4. PbO₂ → Pb²⁺ ; 5. PO₃^3– → PO₄^3– ; 6. CrO₄^2– + 4H₂O → [Cr(OH)₆]^3–

7. NO₃^– + H⁺ → NH₃ ; 8. SO₄^2– → SO₂⁰ ; 9. Cr³⁺ → CrO₄^2– ;

10. Cr₂O₇^2– → Cr³⁺ ; 11. ClO^– → Cl^– ; 12. ClO₃^– → Cl^– ;

13. SO₃^2– → SO₄^2– ; 14. NO₃^– → NO₂⁰ ; 15. J₂⁰ → JO₃^– ;

1. C + 4H⁺ → CH₄ ; 2. SO₂ + O₃ → SO₃ + O₂ ; 3. SO₃^2– + O₂ → SO₄^2– ;

4. SO₃^2– + MnO₄^– + H⁺ → SO₄^2– + Mn²⁺ + H₂O ; 5. N₂O₅ → NO₂ + O₂ ;

6. KClO₂ → KClO₃ + KCl ; 7. NO + NO₂ → N₂O₃ ;

8. HNO₃ → NO₂ + O₂ + H₂O ; 9. CrO₃ → Cr₂O₃ + O₂ ;

10. KClO₃ → KCl + KClO₄ ; 11. NH₄NO₃ → N₂O + 2H₂O ;

12. AsO₃^3– + H₂O₂ → AsO₄^3– + H₂O ; 13. KClO₃ → KCl + O₂ ;

14. HClO → HClO₃ + HCl ; 15. NH₄NO₂ → N₂ + 2H₂O ;

1. KJ + H₃AsO₄ ↔ KJO₃ + HAsO₂ + …

2. H₂S + HClO ↔ H₂SO₄ + …

3. KCl + J₂ + K₂SO₄ + … ↔ KClO₃ + KJ + H₂SO₄

4. JO₃^– + Al + H⁺ ↔ J⁰ + Al³⁺ + …

5. ClO^– + Cl^– + H⁺ ↔ Cl₂ + …

6. Zn + OH^– + …↔ [Zn(OH)₄]^2– + H₂

7. S + J^– + … ↔ S^2– + JO₃^– + H⁺

8. [Mn(H₂O)₆]²⁺ + Br₂ ↔ MnO₄^– + Br^– + …

9. [Cr(H₂O)₆]³⁺ + [Fe(H₂O)₆]³⁺ ↔ Cr₂O₇^2– + [Fe(H₂O)₆]²⁺ …

10. [Cr(H₂O)₆]³⁺ + ClO^– ↔ CrO₄^2– + Cl^– + …

11. Fe³⁺ + Hg^o ↔ Fe²⁺ + Hg²⁺

12. HCl + H₂SO₄ ↔ Cl₂ + H₂SO₃

13. H₂S + H₂SO₃ ↔ S + H₂O

14. Pb²⁺ + NO₃^– + H₂O ↔ PbO₂ + H⁺ + NO₂^–

15. H₂S + H₂O₂ ↔ SO₄^2– + H⁺ + H₂O

2. I – VI тараудағы № 2 теңдеулер.

3. I – VI тараудағы № 3 теңдеулер.

4. I – VI тараудағы № 4 теңдеулер.

5. I – VI тараудағы № 5 теңдеулер.

6. I – VI тараудағы № 6 теңдеулер.

7. I – VI тараудағы № 7 теңдеулер.

8. I – VI тараудағы № 8 теңдеулер.

1. Қалыпты құрылысы С₂₁Н₄₄ болатын көмірсутегінің

а) жану реакциясының теңдеуін оттегі артық мөлшерде б) карбон қышқылдарын (мүмкін болатын реакциялардың біреуін) алу реакциясының (тотықтырғыш жетпеген жағдайда) теңдеуін жазу керек

2. 1,12г алкенді түссіздендіру үшін хлороформдағы 40%-ті 8г бром ерітіндісі қажет болған. Алкеннің молекулалық массасын анықтап, барлық изомерлерінің структуралық формулаларын жазу керек.

3. Ацетиленді гидрлегенде 96г эквимолярлы этан мен этеннің қоспасы түзілген болса, қанша масса ацетилен реакцияға түскен?

4. а) 1,4-пентадиенге; б) 2-метил-1,4-пентадиенге; в) 1,5-гексадиенге; г) 3,3-диметил-1,4-пентадиенге бромның бір молекуласының қосылу реакцияларының теңдеулерін жазу керек. Түзілген заттарды атау керек. Осы заттарға сутегінің сатылап қосылу реакциялары теңдеулерін жазып, алкендер мен алкандарды атау керек

1. Көмірсутектердің крекингісінің мәні неде?

а) бутан; б) гексан крекингіге ұшырағанда жүретін реакциялар кестесін жазу керек.

2. Күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісі арқылы ацетиленді өткізгенде, сутегісі жоқ қопарылғыш зат түзілген болса, қосылыстың структуралық формуласы қандай? Егер өнім шығымы 80% болса, 0,024кг реакция өнімі түзілу үшін қанша көлем (қ.ж.) ацетилен керек?

3.1,4г алкен 4г броммен әрекеттеседі, осы алкенді калий перманганатының сулы ерітіндісімен тотықтырғанда симметриялы екі атомды спирт түзіледі (теңдеулерін жазу керек). Алкеннің структуралық формуласы қандай?

4. а) изопренге; б) 2,3-диметил-1,3-бутадиенге бір молекула броммен әсер еткенде қандай дибромтуын түзілуі мүмкін. Алынған қосылыстардың аттарын атау керек

№3

1. 11,2 литр пропанды жаққанда түзілген СО₂ газын жұту үшін тығыздығы 1,09 г/см³ 8%-ті натрий гидроксидінің (қышқыл тұз түзілсе) қандай көлемі қажет? Жауабы: 688мл.

3. 80г дибром этан түзілу үшін неше литр этилен қажет?

4. а) 1,3-пентадиенге; б) 2,4-гексадиенге; в) 2-метил-2,4-пентадиенге бромның бір молекуласының 1,4-қосылу типі бойынша жүрген реакция теңдеулерін жазып, қосылыстарды атау керек
№4

1. 0,1моль қаныққан көмірсутекті жағу үшін 56л ауа (қ.ж.) жұмсалған болса (ауадағы оттегі мөлшері 20% ), осы көмірсутектің структуралық формуласын жазу керек. Жауабы: С₃Н₈.

2. 1 моль ацетиленді жаққанда 1350кДж жылу бөлінеді. 9т суды айыру үшін қажет жылу алу үшін қанша көлем қ.ж. ацетиленді жағу керек? Судың айрылу реакциясының жылу эффектісі 572кДж/моль

3. Пентен-2 хлороформда ерітілген. Осы ерітіндіге бром жіберілген. Бромдаған кезде 46г 2,3-дибромпентан түзілген болса, ерітіндіде қанша пентен болған?

4. а) изопренге б) 2,3-диметил-1,3-бутадиенге 1,4-қосылу типі бойынша полимерлену реакциясының кестесін жазу керек
№5

1. 0,048кг метан және 0,042м³ (қ.ж.) этаннан тұратын қоспаны жағу үшін қажет оттегі көлемі қанша?

2. 4,3 мл тетрабромтуынды (ρ = 2,848 ^. 10³ кг/м³) алу үшін неше грамм бром және қанша литр ацетилен қажет?

3. Тармақталған С₄Н₈ көмірсутектің полимеризациялану реакциясының теңдеуін жазу керек

4. а) 1,4-пентадиенге; б) 2-метил-1,4-пентадиенге; в) 1,5-гексадиенге; г) 3,3-диметил-1,4-пентадиенге бромның бір молекуласының қосылу реакцияларының теңдеулерін жазу керек. Түзілген заттарды атау керек. Осы заттарға сутегінің сатылап қосылу реакциялары теңдеулерін жазып, алкендер мен алкандарды атау керек
№6

1. 1л этан жанғанда түзілген көмір қышқыл газын жұту үшін 12% -ті

(ρ = 1,1 ∙10^-3 кг/м³) калий гидроксидінің қандай көлемі қажет?

2. Бром суы бар шыны ыдыс арқылы 5м³ метан (этилен қоспасы бар) өткізілген. Қоспадан метан толық тазалағанда шыны ыдыс массасы 0,56кг ұлғайған (өскен). Метанның алғашқы сынамасындағы этилен қоспасының көлемдік үлесін (пайызбен көрсету керек) есептеу қажет

3. Ацетиленді гидрлегенде 96г эквимолярлы этан мен этеннің қоспасы түзілген болса, қанша масса ацетилен реакцияға түскен?

4. а) изопренге; б) 2,3-диметил-1,3-бутадиенге бір молекула броммен әсер еткенде қандай дибромтуын түзілуі мүмкін. Алынған қосылыстардың аттарын атау керек

№7

1. Циклопропанды жаққанда 6л СО₂ түзілген болса, қ.ж. қанша көлем оттегі жұмсалған?

3. 1моль ацетиленді жаққанда 1350кДж жылу бөлінген болса, 2м³ ацетиленді жаққанда қанша жылу бөлінеді?

4. а) 1,3-пентадиенге; б) 2,4-гексадиенге; в) 2-метил-2,4-пентадиенге бромның бір молекуласының 1,4-қосылу типі бойынша жүрген реакция теңдеулерін жазып, қосылыстарды атау керек
№8

1. 1моль қаныққан көмірсутекті жаққанда 22,4л көмір (IV) оксиді (қ.ж.) және 36г су түзіледі. Осы газдың 1л көлемін жаққанда қанша көлем ауа

қажет, газдың формуласын табу керек.

2. 2,8л этиленді қосылу реакциясы арқылы хлорлау үшін қанша масса марганец (IV) оксиді мен қанша көлем тұз қышқылын ( ρ = 1,19 г/мл, 37%) алу керек?

3. Күміс оксидінің аммиактағы ерітіндісі арқылы ацетиленді өткізгенде, сутегісі жоқ қопарылғыш зат түзілген болса, қосылыстың структуралық формуласы қандай? Егер өнім шығымы 80% болса, 0,024кг реакция өнімі түзілу үшін қанша көлем (қ.ж.) ацетилен керек?

4. а) изопренге б) 2,3-диметил-1,3-бутадиенге 1,4-қосылу типі бойынша полимерлену реакциясының кестесін жазу керек.

2. 2л 36%-ті тығыздығы 1,11∙10³ кг/м³ болатын формалин алу үшін қанша литр қ.ж. формальдегид алу қажет?

3. 8%-ті 500г құмырсқа қышқылында әлде 10,5%-ті 500г сірке қышқылында еріген зат молекуласы көп?

4. Фенол мен сірке қышқылының 50г қоспасына бром суымен әрекет еткенде 33,1г ақ тұнба түзілген. Осындай мөлшердегі қоспаға 139,1мл

10%-ті (ρ = 1,15г/мл) натрий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған, сонда алғашқы қоспада болған сірке қышқылының концентрациясы қанша?
№2

1. 9,2г натрий 100мл этил спиртімен (96%-ті, ρ = 0,8г/мл) әрекеттескенде қанша көлем (қ.ж.) сутегі бөлінеді?

2. 3г метил спиртін тотықтырып алған формальдегидті 150г суда еріткенде, алынған ерітінді концентрациясы нешеге тең?

3. Егер альдегидтің тотығуы 95% болса, өндірістік шығын 10% болса, 1т сірке қышқылын алу үшін қанша ацетилен қажет?

4. Бензол мен толуол қоспасын калий перманганатымен тотықтырған соң (қышқыл ортада) 8,54г бір негізді органикалық қышқыл түзілген. Осы қышқылды натрий гидрокарбонатының артық мөлшерімен өңдегенде бөлінген газ көлемі көмірсутектер қоспасын толық жаққан кезде бөлінген сондай газ көлемінен 19 есе аз болған. Алғашқы қоспадағы әр компоненттің массалық үлесін (%) анықтау керек
№3

1. 15,5г қарапайым екі атомды спирт алу үшін (реакция шығымы 50%) калий перманганаты ерітіндісі арқылы қандай және қанша көлем (қ.ж.) газ тәріздес органикалық затты өткізу керек?

2. Фенолформальдегид шайырын алу үшін 94кг фенол жұмсалған.

Егер фенол, формальдегид және аммиак қатынастары 1: 1:13 болса, қанша 40%-ті формалин және 25%-ті аммиак ерітіндісін алу қажет?

3. 16кг метанолды тотықтырғаннан алынған қышқылды бейтараптауға 0,0002м³ (ρ = 1200кг/м³) 20%-ті натрий гидроксиді жұмсалған. Түзілген тұз массасын есептеу керек

4. 3,664г фенол, этанол және сірке қышқыл қоспаларының 25мл бензолдағы ерітіндісіне натрийдің артық мөлшерін қосқанда 672мл газ (қ.ж.) бөлінген. Осындай мөлшердегі қоспаны толық бейтараптау үшін 18,165мл 8%-ті (ρ = 1,101г/мл) натрий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған, ал бейтарапталғаннан соң ерітіндіге бром суын қосқанда 3,31г ақ тұнба түзілген. Алғашқы ерітіндідегі еріген әр заттың молярлы концентрациясын анықтау керек (Жауабы: 0,4М С₂Н₅ОН; 0,24М С₆Н₅ОН; 1,76М СН₃СООН)

1. 0,24м³ этил спиртін (96%-ті, ρ=800кг/м³) дегидрлеп, дегидратациялап шығымы 90% болатын бутадиеннің қанша массасын алады?

2. 10%-ті 200мл (ρ = 1,104г/мл) сірке қышқылы ерітіндісіне 5%- ті 100г натрий гидроксидінің ерітіндісін қосқан соң қалған сірке қышқылы 2г ізбесті ерітуге жете ме?

3. 42г бір негізді органикалық қышқылға 36,3мл 20%-ті (ρ = 1,1г/см³) натрий гидроксидін қосқан, сосын натрий гидрокарбонатының концентрлі ерітіндісінің артық мөлшерін қосқан, сонда 11,2л (қ.ж.) газ бөлінген. Алынған органикалық қышқылдың құрылысын анықтап, атын атау керек.

4. 300г 40%-ті формалин ерітіндісін алу үшін 216 мл (ρ = 0,79г/мл) метанолды тотықтырған болса, метанолдың қолданылу пайызы қанша?
№5

1. 2г глицеринге натрий металымен әрекет етсе, максимал қанша көлем (қ.ж.) сутегі бөлінеді?

2. 42г бір негізді органикалық қышқылға 36,3мл 20%-ті (ρ = 1,1г/см³) натрий гидроксидін қосқан, сосын натрий гидрокарбонатының концентрлі ерітіндісінің артық мөлшерін қосқан, сонда 11,2л (қ.ж.) газ бөлінген. Алынған органикалық қышқылдың құрылысын анықтап, атын атау керек

3.400г 30%-ті формалин ерітіндісін алу үшін 316 мл (ρ = 0,80г/мл) метанолды тотықтырған болса, метанолдың қолданылу пайызы қанша?

4. Мына қышқылдарды халықаралық жүйелік номенклатура бойынша атау қажет: а) СН₃-СН₂-СООН; б) СН₃-(СН₃)₂СООН;

в) СН₃-СН₂-СН(СН₃)СООН; г) СН₃-СН₂-СН(СН₃)-СН(СН₃)СООН

1. Егер шығымы 90% болса, 89,84мл 96%-ті этанолды (ρ = 0,8г/мл) тотықтырғанда ацетальдегидтің неше молі, массасы(грамм) және молекуласы түзіледі?

2. 2кг 40%-ті формалин алу үшін метил спиртін тотықтыруға қанша көлем (қ.ж.) оттегі жұмсалады?

3. а) 2-метилгексан қышқылы; б) 5-метилгексан қышқылы; в) 2,3-диметилпентан қышқылы; г) 3,3-диметилпентан қышқылы формулаларын жазу керек.

4. 64,4кг құмырсқа қышқылмен метанды каталитикалық тотықтырып 2СН₄+3О₂ → 2НСООН +2Н₂О алғанда қанша көлем табиғи газ (98% метан көлем бойынша) қажет?
№7
1. С₅Н₁₀О₂ құрамды барлық қышқылдар изомерлерін жазып, халықаралық жүйелік және рационалды номенклатура бойынша атау керек. Олардың жалпы тривиальды атын атау керек

2. 1г бір негізді органикалық қышқылды бейтараптану үшін 27мл 0,5М натрий гидроксиді жұмсалған. Осы қышқылдың құрылысын анықтау керек

3. Мына спирттерді а) изопропанолді; б) 3-метил-1-бутанолды; в) 3-метил-2-бутанолды дегидрлеп альдегидтер мен кетондар алу реакцияларының теңдеулерін жазу керек

4. 1т сірке альдегидін Кучеров реакциясы арқылы алу үшін қанша көлем (қ.ж.) ацетилен қажет?

№8

1. Мына дигалогентуындыларға а) 2-метил-1,1-дихлорбутанға; б) 2-метил-3,3-дихлорпентанға сілтінің судағы ерітіндісімен әсер етіп альдегидтер мен кетондар түзілу реакцияларының теңдеулерін жазу керек.

3. Мына спирттерді тотықтырып, карбон қышқылдарын алу керек:

а) третизобутилкарбинол; б) 1-бутанол; в) изобутанол; г) вторбутил карбинол. Алынған қышқылдарды атау керек.

4. 3,664г фенол, этанол және сірке қышқыл қоспаларының 25мл бензолдағы ерітіндісіне натрийдің артық мөлшерін қосқанда 672мл газ (қ.ж.) бөлінген. Осындай мөлшердегі қоспаны толық бейтараптау үшін 18,165мл 8%-ті (ρ=1,101г/мл) натрий гидроксиді ерітіндісі жұмсалған, ал бейтарапталғаннан соң ерітіндіге бром суын қосқанда 3,31г ақ тұнба түзілген. Алғашқы ерітіндідегі еріген әр заттың молярлы концентрациясын анықтау керек (Жауабы: 0,4М С₂Н₅ОН; 0,24М С₆Н₅ОН; 1,76М СН₃СООН)