индикаторлар – β және γ сәулелену мөлшерінің нысана бағасы және көрсету бойынша радиационды шолудың аспаптары;
-рентгенметрлер – рентгенді және сәулелену мөлшерінің қуаттылығын өлшеу үшін қолданылады;
-радиоөлшегіштер – қондырғылардың, ауа көлемінің, беттерінің радиобелсенді зардап шегу деңгейін, α и β-бөлшектер мен γ- сәулеленудің деңгейін анықтау және табу үшін қолданылады.
-дозиметрлер – γ-сәулеленумен қатар қауіпті ошағында болу уақытында жекеленген құрамынан алатын сәулеленудің қосынды мөлшерін анықтау үшін қоланылады;
-тұрмыстық аспаптар – жұмыс және тұрмыс бөлмелерінде, мекендегі радиационды жағдайды бақылау мақсатымен халықтың жеке қолданылу үшін арналған. [1, с. 131-132; 2, с. 286-289].
Сәулеленуден ағзаны қорғау
Жұмыс орнында сәулелену мөлшерін (Р) мына формула бойынша анықтауға болады:
Д=(а Ка t)/ R2
Мында а – көздәі белсенділігі, мКи;
Ка – кестеден алынатын гамма-тұрақты изотопы; t – сәулелену уақыты,ч;
R – арақашықтық , см.
Сәулеленуден қорғану үшін үш әдістің бар болуы осы формуладан шығады: уақытпен, арақашықтық және экрандаумен қорғау.
Жеке қорғану заттары (ЖҚЗ) ретінде халаттар, комбинезондар, қабықты киім, қолғап, пневмокостюмдер, респираторлар, газқағар болып табылады. Көзді қорғау үшін көзілдірік қолданылады. Бүкіл қызметкерлерде жеке дозиметрлер болу керек.
Зиянды әсерден қорғану үшін радиопротекторлер (дәру-дәрмектер) қолданылады. Егер сәулелену алдында ағзаға енгізілген болса және сәулелену кезінде оның құрамында болса, онда ол белсенді әсер етеді. РС-1 препараты жедел әсер ететін радиопротекторы болып табылады, қорғау эффекті 40-60 мин болады және 4-6 сағ сақталады. Шұғыл әсердің Б-190 препараты, эффекті 5-15 мин болады және 1 сағ сақталады. РДД-77 препараты - ұзақ әсерлі, қорғау эффекті екі тәуліктен кейін болады және 10-12 тәулік бойы сақталады.
Ағзаны радиациядан қорғайтын жемістер мен жидектер - өріктер, жүзім, алмұрттар, мүк жидек, қарлыған, бүрген, итмұрын, алмалар және т.б. Радияцияға жақсы бір қарсы болатын сәбіз көкөнісі саналады. Радионуклидтердің кішігірім мөлшері крахмалда, қантта, қарақатқа, тазартылған өсімдік майда болады.
Тағамдардың радиоактивті ластанудың мүмкін деңгейі – килограмға немесе литрге 4 килобеккерел (4кБк/кг (л)).
Салауатты өмір сүру – ағзаға жақсы сүйеу: витаминдермен байытылған сапалық қоректену, дене тәрбиесімен айналасу, мойша, темекі мен алкогольды қабылдамау.
Достарыңызбен бөлісу: |