48-ші ғылыми-әдiстемелiк конференциясының материалдары
ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА БІЛІМ САПАСЫН КӨТЕРУ ЖОЛДАРЫ
жүктеу/скачать 5,84 Mb. Pdf көрінісі
|
3-книга
| ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА БІЛІМ САПАСЫН КӨТЕРУ ЖОЛДАРЫ
Еліміздегі жоғарғы оқу орындарындағы білім сапасының өте төмендеп кеткені баршаға белгілі. Ол туралы аз айтылып жүрген жоқ. Неліктен мұндай келеңсіз жағдай біздің елде, қай жағынан алса да өркендеп өсіп, аз ғана уақыт аралығында Халықаралық аренада жоғарғы беделге ие болып келе жатқан елімізде орын алғанының себептері көп. Солардың бастыларына тоқтала кетейік. Олар мыналар: 1) Жемқорлық деңгейінің жоғарылап кетуі, тамырланып кең жайылуы, қай мамандықтан болмасын жоғарғы оқу орындарын бітіріп жұмысқа орналасқан кезде жалақысы жоғары, әлеуметтік жеңілдіктері көп (баспана, балабақша, сырт елдерге іс-сапар т.б) орындарға жұмысқа кіруі жас маманның біліміне емес тамыр-таныстыққа, жең ұшынан жалғасқан жемқорлыққа ғана байланысты екенін бір емес бірнеше ондаған буын басынан кешіріп келеді. Сондықтан елде жоғарғы оқу орнын бітірді деген диплом болса болды, алған білімнің жинаған тәжірибенің ешқандай маңызы жоқ екені айдан анық, қанға сіңген жағдай екенін ес біліп, ақыл тоқтатқан маман тұрмақ жас балаға дейін білетін болды. Жемқорлыққа қарсы аз іс істеліп жатқан жоқ. Бірақ нәтиже жоқтың қасы. Неліктен? Ол туралы бөлек әңгіме. 2) Білім беру жүйесінің қауқарсыздығы. Еліміз тәуелсіздігін алғалы бері білім беру жүйесі көптеген реформаларға ұшырады. Солардың ешбірі де діттеген мақсатына жетпеді. Жүйе жақсы жаққа қарай өзгерудің орнына одан әрі құлдырап масқара халге ұшырады. Нәтижесінде бүгінгі таңда елеміздегі білім беру жүйесі сапа жағынан жұрдай болған, дүние жүзіндегі ең нашар жүйеге айналды. Не істеу керек? Әңгімені орта білімге ие болып енді өзі таңдаған мамандық бойынша жоғарғы білім алғысы келген талапкерден бастаған жөн. Оның алған білімі неғұрлым сапалы болса, солғұрлым талапкердің келешегі жарық, мазмұнды, материалдық жағынан да, моральдық жағынан да қамтамасыз етілген, қоғамда өз орнын ойып алып отырған, ешкімге қарыздар емес, абыройлы, атақты, айналадағыларға нұрын шашып, жақсылығын аямай қызықты өмір сүретін адам болатынына көзі жетуі қажет. Сонда ол оқу барысында бар ынтасымен білімге бой ұрады. Ізденеді. Талап етеді. Өзіне дәріс беріп жүрген профессор-оқытушы қауымынан білімді амалын тауып сорып алатын күйге жетеді. Университет бітірген маманды елімізде күтіп отырған мекемелер болуы қажет. Ол мекемелерде жұмысқа орналасу конкурстық негізде іске асырылуы қажет. Конкурс жүргізу процедурасы барынша обьективті болуға тиіс. Жас маманды өзінің әділдігімен қанаттандыратын да, әділетсіздігімен өміріне балта шабатын да осы тұсы. Сондықтан мекемеге нағыз сапалы білім алған жастың өтуіне басшы ғана емес, сол мекеменің ұжымы түгел жан- тәнімен тілектес болуы қажет. Міне осындай мекемелердің елімізде алғашында некен-саяқ пайда болып, жыл сайын оның тез көбеюі білім сапасын да алға тартуы сөзсіз. Уақыт өте келе ол мекемелер 195 тарапынан жоғарғы оқу орындарына сапалы маман дайындауға тапсырыс түсе бастауы табиғи құбылыс. Қазіргі жағдайымыз көңіл көншітпейді. Жоғарыда сипаттап өтіп кеткендей болмаса да оған ұқсайтын мекеме жоқ. Ұлттық университеттер, мемлекеттік университеттер, жекеменшік университеттер өзара талапкерлерге таласып, өтірік-шыны аралас неше түрлі жарнамалар арқылы талапкерді өзіне алдап кіргізіп, оның грантын (немесе оқуға төлейтін ақшасын) қағып алу мақсатында неше түрлі амалдар жасап жатыр. Бір семестр оқығаннан кейін-ақ талапкердің (қазіргі студенттің) салы суға кетіп, ұнжырғасы түсіп, арман үмітінен жұрдай болып айырылады. Себебі университеттің физикалық, химиялық, биологиялық лабораторияларындағы приборлар 20-30 жыл бұрынғы, қазір еш елде пайдаланылмайтын ескі приборлар, оқу, өндірістік тәжірибелер өтетін өндіріс ошақтары жоқтың қасы, ол өндірістермен байланыс аз, олар университеттерге маман дайындауға тапсырыс бермейді. Міне, осылай студенттер диплом алып шыққанда оны жұмысқа шақырып күтіп тұрған ешкім болмайды. Осылай 4-5 жыл алтындай жас шағын бекер өткізіп опық жеген физик, математик, химик, биолог жастардың көбі қарауыл агенттіктерінде, базарларда күнделікті аштан өлмес қамын жасап құлдық күнін кешіп жатыр. Олардың болашағы күңгірт. Студенттердің ішінде шамамен 5-6 пайызы ізденіп оқиды. Олардың ұмтылысы түсінікті. Олар бітіргеннен кейін шетелдерге (Европаға, АҚШ-қа, Австралияға т.б) кетеміз деп талпынып оқиды. Түбінде кетеді де. Тіпті университеттердің өзінде қалатындардың ішінде тәуірі сирек кездеседі. Енді мынандай сұрақ туындайды. Неге университеттердің білікті профессорлары мен оқытушылары оқығысы келмейтін жалқауларды дер кезінде төмен баға қойып оқудан шығарып жібермейді? Түк білмейтіндерді соңғы курсқа дейін аман- есен жеткізіп тіпті мемлекеттік емтиханнан да өткізіп қолына диплом береді? Себебі университет солар әкеліп университеттің есеп шотына түсірген мемлекеттік грант пен ақылы оқуына төлеген ақшасына өмір сүреді. Оларға баға қоятын профессорлар жалақыны сол ақшадан алады. Бір студентті 2 қойып шығарып жіберсе бүкіл университеттің администрациясынан бастап еден сүртүшісіне дейін ах ұрып қиналады. Осылай студенттер шетінен қуылып жатса ерте ме, кеш пе қызметкерлер де шетінен қысқарады. Бұл жағдайды түсінбейтін ақымақ табыла қоймас. Міне, біздегі білім беру жүйесі осындай тұйықталған тұзақтың ішінде тұр. Бұл тұзақты үзу керек. Оның амалдары көп. Сол көп амалдардың біреуіне және ең бастысына осы мақаланың басында тоқталып өттім. Әрі қарай әр университет ұжымы өз ішінде өзара ақылдасып, кеңесіп, мәселенің шешімін іздеу керек. Бұл мәселені талқылауға қатысамын дегендерді көкірегінен итермеу керек. Оларды мұқият тыңдап қорытынды шығару керек. «Ауруын жасырған өледі» демекші шындықты айтатын уақыт келді. Өзімізді өзіміз алдап, «сыртқа қарын қампайтып» сес көрсетуді шектеу керек. жүктеу/скачать 5,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|