Редукция
(лат. reduction – қайырылу, кері қайтару) – айқын естілмей
көмескіленуі немесе созыңқылығының қысқаруы нәтижесінде дыбыстың
артикуляциялық және акустикалық сипатының өзгеруі. Негізінен
дауыстылар Р. Ұшырайды, бірақ буындар мен сөздердің де Р. түсуі
кездеседі.
Метатеза
(грек.
metathesis - ауыстырып қою, перемутация,
транспозиция) – дыбыстардың (комбинаторлы) өзгерісі, бір сөз немесе буын
ішінде буындардың немесе дыбыстардың өзара орын ауыстыруы.
Аферезис
– қатар тұрған сөздердің арасындағы көрші тұрған
дыбыстардың өзара ықпал етуі. А. құбылысында алдыңғы сөздің соңғы
дыбысының әсерінен кейінгі тұрған сөздің бастапқы дыбысы жоғалады
(түсіріліп айтылады). А. элизияға қарама-қарсы құбылыс.
Гаплология
(гаплолалия, буындық диссимиляция) – (грек. Haploos –
жалғыз + logia – сөз, ілім) ағыл. haplology, фр. Haplologie, нем. Haplologie,
Silbenschichtung, Silbendissimilation дыбыстардың Комбинаторлық өзгерісі,
ол диссимиляция әсеінен өзара бірдей (немесе ұқсас) көрші буындардың
бірінің түсіп қалуы. Мыс., ор. т. минерологиядан минерология,
шивовороттан шиворот; қаз. т. жайтаңдандаудан жайтаңдау, қайсысынан
қайсы.
Диэреза
– сөйлеу кезіндегі дыбыстардың бір-біріне әсері, ассимиляция
негізінде пайда болады. Д.-ның нәтижесінде дыбыстар түсіріліп айтылады.
Мыс.: қалмады – қамады.
Элизия
(лат. elision – жаншу, итеріп шығару) – 1. Келесі сөздің
басында тұрған дауысты дыбыспен қатар келуіне байланысты бастапқы
сөздің соңында тұрған дауысты дыбыстың түсіпқалуы, айтылмауы.
Аферезиске қарама-қарсы процесс. 2. Дауысты дыбыстардың қосылып кетуі