57 Кесте Тамыр жемістердің биологиялық ерекшеліктері



бет1/3
Дата27.04.2020
өлшемі12,72 Kb.
#64894
  1   2   3
Байланысты:
sunkar1


57 Кесте Тамыр жемістердің биологиялық ерекшеліктері

Дақыл

Сұраныстылығы

температураға

ылғалға

жарыққа

Қант

қызылшасы



20-220C

130-150% 

2400 0C

Мал азықтық

қызылша


8,5 — 16,9

22 — 73 % 

350C

Тарна

6-10°С 

27%

18°С 

Шалқан

12 — 20°С

8,5 — 16,9% 

20°С

Сәбіз

 20°

+18-20° 

-4-6°





  1. Қант қызылшасының өсу және даму фазаларын сипаттап жазыңыз.

  2. Неге қант қызылшасын 3-4 см тереңдікке отырғызамыз? Қызылшаны 20 - 25 мамырда егу мерзімін түсіндіріңіз.

1)Қант қызылшасының өсу және даму фазаларын сипаттап жазыңыз

Қант қызылшасы (Beta vulgarіs) — қызылша туысына жататын екі жылдық бағалы техникалық дақыл. Бірінші жылы оның қоректік заттары бар тамыры мен жапырақ шоғы өседі. Осы жылғы өсу кезеңінің ұзақт. 150 – 170 күн. Екінші жылы топыраққа отырғызылған қант қызылшасының жемісінен гүл шашатын сабақ және тұқым пайда болады. Екінші жылғы өсу кезеңінің ұзақт. 100 – 125 күн. Қант қызылшасы – құнарлы мал азықтық дақыл. Оның пәлегін (жапырағы мен сабағын) з-тта өңдегеннен кейінгі қалған қалдықтардан сірне, сығынды мал азығы даярланады. Қант қызылшасының түсімінің 40%-ы пәлегінің үлесіне тиеді. Қант қызылшасының сығындысында 15% құрғақ заттар, 3% клетчатка, 0,7% күл, 0,1% май және 1,2% протеин болады. Осы сығындының 100 кг-ында 80 мал азықтық өлшем және 3,6 кг қорытылғыш протеин бар. Қант қызылшасы тамақ өнеркәсібінде қант алу үшін пайдаланылады, өйткені оның тамыр жемісінде 17 – 19%-дай қант болады. Қант қызылшасы – жылу сүйгіш өсімдік. Қант қызылшасының тұқымы қант з-ттарында дайындалады. Мұнда тазаланған тұқым 2 фракцияға (3,5 – 4,5 мм және 4,5 – 5,5 мм) бөлінеді. Негізінен тұқым себуді топырақтың 10 см тереңдіктегі температурасы 5,6°С жылынғанда бастайды. Бұл кезең көбінесе наурыздың 3-онкүндігі мен сәуірдің 1-жартысына сәйкес келеді. Органикалық заттарға бай, құнарлы қара топырақта жақсы өседі. Оған топырақтың қышқылдау немесе бейтарап болғаны дұрыс (рН 6,5 – 7,5). Қазақстанның суғармалы жерлерінде негізінен қатар аралығы 60 см кең қатарлы себу әдісі қолданылады. Қазақстанда қант қызылшасы Жамбыл, Алматы облыстарының суғармалы жерлерінде өсіріледі. 1991 жылдан Қазақстанда қант қызылшасының бір тұқымды жаңа сорттары аудандастырылып, себілді. Қант қызылшасын бір танапта ұзақ жылдар бойы ауыстырмай сепкенде, оның зиянкес жұмыр құрты мен тамыр биті көбейеді. Сондықтан қант қызылшасын түрлі аурулар мен зиянкестерден қорғауда, оның өнімділігін арттырып, қанттылығын көтеруде ауыспалы егістің маңызы зор. Мал азықтық қант қызылшасының (Beta vulgarіs z. v. crassa) құрамында көмірсулар, витаминдер, тұздар, азотсыз экстракты заттар бар. Сондықтан ол жоғары сапалы және жұғымды мал азықтық дақыл. Бұл қызылша Қазақстанның барлық облыстарында өсіріледі.[1]
2. Неге қант қызылшасын 3-4 см тереңдікке отырғызамыз? Қызылшаны 20 - 25 мамырда егу мерзімін түсіндіріңіз.
Қант қызылшасы бағалы техникалық дақыл. Ол халық шаруашылығында ерекше орын алады. Тамақ өнеркәсібінде қант алу үшін

пайданылады, өйткені оның тамыр жемісінде орташа есеппен алғанды 17-19

процент қант болады.

Қазақстанда қант қызылшасы Жамбыл, Алматы және Талдықорған обылыстарында суармалы жерлерде өсіріледі. Республикадағы барлық қант қызылшасы шикізат өндірісінің 60 процентке жуығы Жамбыл обылысының үлесіне тиесілі.

Қант қызылшасының ұзын жінішке тамыршалары бар олар жан — жағына 40-50 см тарайды, ал негізі кіндік тамыры 2-2,5м топырақ тереңдігіне енуге қабілетті. Оның орталық тамыры өсіп, толысып тамыр жеміске айналады. Жетілген өсімдігінің тамыржемісі массасы 500-800 г және одан да жоғары болады.

Тамыржемісінің — пішіні конус тәрізді, құбылысы басы, мойны және назыз тамырдантұрады. Қант қызылшасының жапырақтары ірі, бүтін,жүрек тәрізді, сағақты. Гүлдері — қос жынысты, гүлсеріктері жасылдау. Гүлденуі 20-40 күнге созылады. Қант қызылшасы айқас тозаңданады. Тозаңдануы жел мен насекомдар арқылы жүреді.

Жемісі-жаңғақша. Көп тұқымды қант қызылшасының жемістері 2-5 тұқыммен тізбектеліп шоғырланған.



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет