6-сынып Ежелгітасдәуірі(Палеолит)б з. д. 2млн 500мың-12мың жыл



бет52/89
Дата07.02.2022
өлшемі300,26 Kb.
#90917
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   89
Байланысты:
Жұбанышев электронка-1

Рухани мәднениеті

Ежелгі түрік әліпбиіндегі әріп саны:35


Көне түрік жазуының қалыптасқан уақыты : б.з.б Імың жылдығы
Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны:200астам
Көне түрік дәуіріндегі тас мүсіндердің орхон жазуындағы атауы:Балбық
Балбал тастар өтн көп кездесетін аймақ:Орталық Қазақстан,Жетісу
Түрік жазба әдебиетінің көне ескерткіштері: Күлтегін Тоныкөк
Көне түрік тіліндегі сақтардың «қазғақ оғлұм» сөзі кездесетін жазба деректер:Орхон Енисей
Көне түркінің рухани мәдениетінің жетістігі:түрік жазуы
Көне түрік жазуы бүкіл халық игілігіне айнала бастады:УІІІ-ІХғасырлар
«Отыз ұланның адал достары!Мешін жылы,елде жиырмада(еді)»-деген жолдар кездеседі: «Талас» жазуында
Түрік жазуының өмірден ығыстырылып шығарылуына әсерін тигізді:Соғды жазуы
УІІІ-ІХ ғасырларға жататын әдеби шығарма: «Қорқыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастаны
Қорқыт ата кітабы мен Оғызнама дастанының қағазға түсе бастаған уақыты:ХІ ғ.
Қорқыт ата кітабы неше жырдың қосындысынан тұрады:12
Қорқыт атаның туған жері:Қазақстан
«Оғызнаманың» ескі нұсқасын ХІІІғасырда бірінші болып қалдырған: Рашид әд-Дин
«Оғызнаманы» ХУІІ ғ. толық жазған:Әбілғазы хан
Хғ-дан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл:араб
ІХғ.ежелгі түрік жазуымен жазғандығын дәлелдейтін айғақ:қола айналардағы жазу
ІХ-Хғасырда қимақтардың ежелгі түрік жазуымен жазғандығын дәлелдейтін айғақ:қола айналардағы жазу
ІХ-Хғ.өмір сүрген данышпан,Шығыстың атақты ғалымы:Әл-Фараби
Белгілі ғалым, «Әлемнің екінші ұстазы» Әл-Фараби өмір сүрді:870-950жж.
Әл-Фараби дүниеге келген қала:Отырар
Әбу Насыр Әл-Фараби Отырар қаласында қай тілде білім алған:қыпшақ
Әл-Фараби шығармаларын қай тілде жазған:Араб
Ұлы ойшыл Әбу Насыр ал-Фараби араб тілін игерген қалалары:Бағдат, Дамаск
973-1050жылдары өмір сүрген энциклопедист ғалым: Әбу Насыр әл-Бируни
Аспан денелерінің жерге тартылысын Галилей мен Ньютоннан 600 жыл бұрын айтып кеткен энциклопедист ғалым:Әбу Райхан әл-Бируни
Ортағасырлық ғалым М.Қашғаридың өмір сүрген жылдары:1030-1090жж.
Махмуд Қашғари өмір сүрген кезең:ХІғ.
Диуани лұғат ат-түрік» кітабының авторы:М.Қашғари
М.Қашғари қалдырған үш кітаптан тұратын мәңгі өшпес мұра: «Түрік тілдерінің сөздігі»
М.Қашғари «Түрік тілдерінің сөздігі» еңбегін жазды:ХІғ.
Махмуд Қашғаридің кітабы: «Диуани лұғат ат-түрік»
ХІғасырда тілтану ғылымы тарихына үлес қосқан ғалым: Махмуд Қашғари
ХІғасырдағы түркі әдебиетінің жазу тілінің үлгілері көрініс тапты: Диуани лұғат –ат түрікте»
М.Қашғаридың Түрік тілдерін салыстыра зерттеушілердің көшбасшысы деп пікір айтқан ғалым:Н.А.Баскаков
Шу өзенінің бойында дүниеге келген ғұлама:Ж.Баласағұн
Ж.Баласағұнның өмір сүрген жылдары: 1021-1075жж.
Әл- Баласағұни Құдатғу білік еңбегін жазған:ХІғасырда
ХІғасырда түркі тілдес халықтардың алғашқы ақсүйектер әдебиетінің ескерткіштері: «Құдатғу білік»
ХІғ. «Құдатғу білік» еңбегі алғаш рет осы тілде жазылды:Түрік
ХІғ. Дейін түрік тілді халықтардың қоғамдық ой-санасында орын алған ғылыми еңбек: «Құдатғу білік»
Ж.Баласағүни «Құдатғу білік» еңбегін Сүлеймен Арслан ханға сыйға тартқаны үшін алған лауазым атағы:Ұлы хас-хажип
Арабша,тәжікше кітаптар көп. Ал бұл-біздің тіліміздегі тұңғыш даналық жинақ» деп өз тілін қорсынып, жат елдің тілінде сөйлеу, шығарма жазу сияқты әрекеттерге қарсы болған ғұлама:Ж.Баласағұни
Ж.Баласағұни «Құдатғу білік» кітабын аяқтаған қала:Қашғар
Жастығыма бейнет бер, Қартайғанда дәулет бер» деген қазақ мақал-мәтелі қай ғұламаның еңбегінде кездеседі: Ж.Баласағұни
Жазба әдебиетінің көрнекті өкілі, Қарахан мемлекетінің кезінде даңқы шыққан ақын: А.Иүгінеки
Орта ғасырлық ақын А.Иүгінекидің түрік тілінде жазылған кітабы: «Ақиқат сыйы»
А.Иүгінеки кітабы: Ақиқат сыйы»
Халықты инабатты болуға,адал өмір сүріп, арамдықтан аулақ болуға шақырған Қарахан халқына түсінікті түрік тілінде жазылған дастан: Ақиқат сыйы»
Сопылық ілімнің насихатшы,ақын: Ахмет Йассауи
ХІІғ. Қазіргі Түркістан қаласында сопылық ілімнің насихатшысы болған ғұлама:Қ.А.Йассауи
Қ.А.Йассауидің өмір сүрген жылдары:1103-1167жж.
Қ.А.Йассауи өмір сүрді:ХІІғасырда
Қ.А.Йассауи өлеңдер жинағы: «Диуани Хикмет»
Қ.А.Йассауидің «Диуан-и хикмет»жинағы: адалдыққа, имандылыққа,даналыққа шақырды
Қ.А.Йассауидің Бұқар қаласында діни білім алуына көмектескен ғұлама:Жүсіп Хамаданидің
Белгілі орта ғасырлық ақын және исламды таратушы Қ.А.Йассауи ұстазы:Арыстан баб
Ел аузындағы аңыз бойынша Арыстан баб өмір сүрген уақыт:УІІ-ҮІІІғасырларда
Қ.А.Йассауи шәкірті С.Бақырғани
Жүсіп-Зылиха атты поэманың авторы:Әли ақын
ХІІІғ-дың басында Оңтүстік Қазақстанда мұсылман дінінің кең етек жая бастауына байланысты жарық көрген Жүсіп-Зылиха атты поэманың авторы:Али
Оңтүстік Қазақстанда мұсылман дінінің кең таралуы кезеңінде Али ақынның жарық көрген поэмасы : Жүсіп-Зылиха
Сүйіспеншілік,әділеттілік тақырыбында жазған Дүрбектің поэмасы: Жүсіп-Зылиха
Хұсрау мен Шырын поэмасының авторы :Кутб
ХІҮ-ХҮ ғасырларда қыпшақтар арасынан шыққан Кутбтың әдеби шығармасы: Хұсрау мен Шырын
ХІҮ-ХҮ ғ.аралығында белгілі болған өзбек ақыны Хорезмидің әдеби шығармасының аты:Мухаббатнама
ХІҮ-ХҮғ. Қазақстанда мекендеген ру-тайпалардың ауызша тараған әдеби туындыларының ғылыми атауы: Фольклор
Біздің заманымызға жеткен ежелгі мерекенің бірі:Наурыз мерекесі
Ғарыш пен жердің,күн мен айдың , жұлдыздардың қайдан шыққандығы туралы жазылған аңыз:Күннің баяны
Ғарыш пен жердің,күн мен айдың , жұлдыздардың қайдан шыққандығы туралы жазылған аңыз: «Темірқазық пен Жетіқарақшы»
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі: Жоямерген
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі:Құламерген
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі: Ертөстік
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі:Керқұла аттыКендербай
ХІҮ-ХҮ ғасырлардан әлі күнге дейін тәрбиелік мәні зор батырлық,өнегелік мазмұндағы ертегілердің бірі:Жерден шыққан Желім батыр
ХІҮ-ХҮ ғ. эпостық жыр: Қобыланды батыр
ХІҮғ. Қыпшақтар мен қияттардың қызылбастар мен қимақтарға қарсы соғысын суреттейтін жыр:Қобыланды батыр
Алтын Орда ыдыраған кезде пайда болған тарихи батырлық жыр: «Ер Тарғын»
Алтын Орда ыдыраған кезде пайда болған тарихи батырлық жыр: Орақ- Мамай
Алтын Орда ыдыраған кезде пайда болған тарихи батырлық жыр: Ер Қосай
Ер Қосай тарихи батырлық жырының пайда болған уақыты:Алтын Орда ыдыраған кезде
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыз: «Жошы ханның жортуы»
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыз: «Сағыныш»
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыз: «Ақсақ құлан»
Алтын Орда дәуірінен бері келе жатқан күй-аңыз: Ел айырылған
ХІІІ-ХҮ ғасырлардан аттары бізге жеткен ауызша поэзия өкілдерінің бірі:Кетбұға
ХІІІ-ХҮ ғасырлардан аттары бізге жеткен ауызша поэзия өкілдерінің бірі: Асан Қайғы
ХІҮ-ХҮғасырлардан бізге жеткен аспаптық музыкатуындыларының бірі:Ескендір
ХІҮ-ХҮғасырлардан бізге жеткен аспаптық музыкатуындыларының бірі:Қамбар батыр
ХІҮ-ХҮғасырлардан бізге жеткен аспаптық музыкатуындыларының бірі:Шора батыр
ХІҮ-ХҮ ғасырларда халықаралық қарым –қатынастарда сөздік ретінде пайдаланылған еңбектің аты: Кодекс куманикус
ХІҮ-ХҮ ғасырлардағы жазбаша әдеби шығарма:Кодекс Куманикус
Қазақстан аумағында ХІІІ-ХІҮғ.ғ. халық ауыз әдебиетімен қатар жазбаша әдебиет дамыды:Қыпшақ тілінде
ХҮ-ХҮІІғ. Алтын Орда, Ақ Орда дәуірінде ресми әдеби тіл ретінде қолданылды:Қыпшақ тілі
ХІҮ-ХҮ ғ. Қазақстан жерінде мекендеген, әр түрлі мемлекеттердің құрамында болған ру-тайпалар бірыңғай тілде сөйледі:Түрік тілінде
«Ер Көкше» поэмасы қай тілде тараған: Керей
Эпостық жыр:Ер Сайын
Орта ғасырдағы лиро-эпостық жыр: Қыз-Жібек»
Орта ғасырдағы лиро-эпостық жыр: Қозы Көрпеш- Баян сұлу, Айман – Шолпан, Күлшеқыз, Мақпалқыз
Орта ғасырдағы эпостық жыр: Қамбар
Орта ғасырлық эпостық жырлар:Ер Тарғын, Ер Сайын,Алпамыс, Төрехан, Телағыс,Құбағұл.
Тіл ғылымын зерттеушілерінің айтуынша қазақ халқына дулат- үйсін тілінде тарған:Талас ескерткіштері
Тіл ғылымын зерттеушілерінің айтуынша қазақ халқына керей тілінде тарған: Ер Көкше, Базар батыр
Тіл ғылымын зерттеушілерінің айтуынша қазақ халқына кедері тілінде тарған:Наһджи әл-Фарадис
Наһджи әл-Фарадис қазақтар арасында қай тілде тарады: Кердері
Орта ғасырларда халық арасында кең тарған ертегілердің бірі:Аламан мен Жоламан, Ертөстік, Құламерген, Қарамерген, Алтын Сақа, Асан қайғы.
Масуд ибн Усман Кухистанидың « Тарих-и Абулхайр-хани» еңбегінде баяндалады:Көшпелі өзбектер ханы Әбілқайыр жайлы
1490ж Азов қаласында дүниеге келген жырау: Доспамбет
Тарих-и Рашиди» еңбегінің авторы: Мұхаммед Хайдар Дулати
Мұхаммед Хайдар Дулатидің арғы атасы: Поладшы Дулати
Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих-и Рашиди» еңбегі жазылған жылдар аралығы:1541-1546жж.
Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих-и Рашиди» еңбегі жазылған тіл:парсы
ХҮғ. Жазылған «Тарих-и Рашиди»еңбегінің авторы: Мұхаммед Хайдар Дулати
Мұхаммед Хайдар Дулати қай жылдары өмір сүрді: 1499-1551жж.
ХҮ-ХҮІғ. Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы, қала,егіншілік мәдениеті жайында жазылған тарихи еңбек: «Тарих-и Рашиди»
1854жылы Қазан қаласында баспадан шыққан ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы қазақ тарихы жайындағы маңызды шығарма:Жылнамалар жинағы
Жамиғат тауарих» жинағының авторы: Қ. Жалаири
Қ. Жалаиридің еңбегі: Шежірелер жинағы
Қ. Жалаиридің тарихи еңбегі «Шежірелер жинағы» атты еңбегін орыстың қай патшасына тарту етті:Б.Годуновқа
ХҮІ-ХҮІІғ. Қазақ тіліндегі жазылған әдебиет пен тіл ескерткіші, тарихи шығарма: «Жами ат- Тауарих»
1588жылы Ертіс өзенің бойында орыс әскерлері тұтқындап Мәскеуге алып кеткен ғұлама ғалымы:Қадырғали Жалайри
Дешті уалаяты Берке ханға бағынған кезде дінсіздердің көп бөлігін ол ислам дініне кіргізді»-деп жазған Өтеміс қажының кітабы аты: «Шыңғыснама»
Өтеміс қажының кітабының аты: Шыңғыснама
Орта ғасырда қазақ халқының өмірінде музыканың айрықша орын алатынын жазған саяхатшы:В.Рубрук
Қазақ халқының өмірінде музыканың айрықша алатынын жазған саяхатшы:Якуб
Орта ғасырларда Қазақ халқының өмірінде музыканың айрықша алатынын жазбасында көрсеткен:Марко Поло
ХІҮ-ХҮІІғ.Қазақ-моғол қарым-қатынастарының тарихы баяндалатын «Тарих»атты еңбектің авторы : Шах-Махмұд Шорас
ХҮІ-ХҮІІғ. Қазақ-моңғол қарым-қатынастарының тарихы баяндалатын тарихи шығарма: «Тарих»
Маңғыт елінің шығарған эпосы:Едіге
Орта ғасырларда дүниеге келген өз балапандарын қорғаған құстың тағдырын суреттеген күй: Бозторғай
1643жылы Арал өңірінің қазақтары сайлаған хан:Әбілғазы
«Түрік шежіресінің»авторы Әбілғазы Бахадур ханның ұрпағы:Жошы ханның




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   89




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет