Байланысты: Толық Жаңа форматтағы Жубанышев Қ тарих.docx[1]
Ақтамберді ХҮІІІ ғасырда шығармаларын аңызға айналған сардарлар Қабанбай мен Бөгенбай батырларға арнаған халық ауыз әдебиеті көрнекті өкілдерінің бірі Ақтамберді ХҮІІІ ғ. халық ауыз әдебиеті шығармаларының көрнекті өкілдері: Ақтамберді, Үмбетей, Тәтіқара. ХҮІІІ ғ. екінші жартысында Абылай тұсында өмір сүрген танымал ақын: Тәтіқара ХҮІІІ ғасырда жоңғарларға қарсы күрескен қазақ батырларының ерлігін жырлаған: Үмбетей. Бұқар жырау мен замандас Қанжығалы қарт Бөгенбайды жоқтау және оның өлімін Абылайға ескерту сияқты жырлары бар атақты жырау: Үмбетей Соңғы шығармалары Абылай кезіндегі Қазақ қоғамының ішкі өмірі туралы маңызды мағлұмат көзі болып табылатын ХҮІІІ ғасырда өмір сүрген белгілі жырау: Үмбетей Абылайдың керемет қасиеттерін жырлап, Орта жүздегі оқиғаларға белсен қатысқан, шығармаларына Қалқаман батырдың баласы ұлы жырау: Бұқар ХҮІІІ ғасырдағы қазақ әдебиетінің өкілі, ұлы тұлғалардың бірі, Абылайдың кеңесшісі болған жырау: Бұқар 1684-1781 жылдары өмір сүрген қазақ әдебиетінің алдыңғы қатардағы өкілдерінің бірі, белгілі жырау: Бұқар жырау ХҮІІІ ғасырда терең ойлы мол өсиет қалдырған «көмекей әулие» атанған жырау: Бұқар жырау Қазақ хандығы дербестігінің жаршысы, әрі кеңесшісі болған Бұқар жырау жырлаған хан: Абылай Махамбет Өтемісұлы өмір сүрегн жылдар: 1804-1846жылдары Бөкей ордасында болған көтерілістің мақсаты айқын көрінеді: Махамбеттің өлеңдерінде Махамбет Өтемісұлы шығармаларында жырлаған көтеріліс: 1836-1838 жылдары өтті 1824-1829 жылдары М.Өтемісұлы тұрған қала: Орынбор Шаруалар толқуына қатысқаны үшін Махамбет қамауда отырған жыл: 1829 жылы Есет батырдың қолына түскен орыс солдаттарын азат етуге көмектескен ақын: Махамбет 1846 жылы Махамбет Өтемісұлын өлтірді: Баймағамбет сұлтанның адамдары 1836-1838ж. Кіші Ордадағы көтеріліске қатысқан хандық талабы ерте оянған ақын: Шернияз ХІХ ғасырдың І жартысында шығармашылығында суырып салма өнерді одан әрі дамытқан ақын: Шернияз ХІХ ғасырдың жартысында Шернияз ақынның әдебиет саласына қосқан жаңалығы: Суырып салма өнерді жетілдірді Жастай екі көзінен айрылып, ақындық өнері күнкөріс болған ақын: Шөже Әйгілі «Қозы Көрпеш – Баян Сұлу» жырының ең көркем нұсқасын таратқан эпик ақын: Шөже ақын 1822-1895 жылдары өмір сүрген халық ақыны: Сүйінбай ХІХ ғасырдың І жартысындағы айтыс өнерінің жүйрігі, Қаракәстек жерінде дүниеге келген ақын: Сүйінбай Аронұлы «Зарзаман» дәуірінің ақыны: Дулат Бабатайұлы ХІХ ғ. атақты сазгер, әнші, ақын әрі балуан ретінде танымал болған тұлға: Балуан Шолақ ХІХ ғасырда өмір сүрген шертпе күйдің негізін салған күйші: Тәттімбет Қазанғапұлы ХІХ ғ. Қарқаралы өлкесінде дүниеге келген шертпе күйдің негізін салған күйші: Тәттімбет Қазанғапұлы 1855 жылы Петербургте күміс медальға ие болған күйші: Тәттімбет Тәттімбеттің төрелерді халықты жәбірлеуіне арнап шығарған күйі: Бестөре ХІХ ғ. шыққан «Бестөре» күйінің авторы: Тәттімбет Қазанғапұлы «Саржайлау», «Былқылдақ» күйлерінің авторы, күйші: Тәттімбет Былқылдақ күйінің авторы: Тәттімбет Қазанғапұлы ХІХ ғ. қазақ күй өнерінің классигі, күйші: Құрманғазы Құрманғазының дүниеге келген жері: Бөкей Ордасы Бөкей Ордасының Жиделі жерінде дүниеге келген күйші: Құрманғазы Сағырбайұлы Құрманғазының Исатай Тайманұлына арнаған күйі: «Кішкентай» Халық сүйіп тыңдаған «Балбырауын», «Сарыарқа» күйлерінің авторы: Құрманғазы Құрманғазы туған жерді, кең байтақ даланы сипаттаған күйі: «Сарыарқа» «Адай», «Түрмеден қашқан» күйлерінің авторы: Құрманғазы Сағырбайұлы Құрманғазы Сағырбайұлының күйлері: Адай, Сарыарқа, Түрмеден қашқан, Кісен ашқан, Ақсақ киік, Қайран шешем, Балбырауын. Құрманғазы күйлерінің ішінен артығын тап: Желдірме Қазақ халқының белгілі күйшілері: Дәулеткерей, Ықылас, Қазанғап. ХІХ ғ. қазақ музыка өнерінің дамуына үлес қосқан тұлғалар: Дәулеткерей, Біржан сал. Қазақ хандарының ұрпағы, музыка өнерінің қайраткері: Дәулеткерей Шығайұлы Бөкей Ордасында хан болған Шығайдың отбасында дүниеге келген, аса көрнекті күйші композитор: Дәулеткерей. Домбыра өнеріндегі лирикалық бағыттың негізін салушы: Дәулеткерей «Желдірме», «Тартыс» күйлерінің авторы: Дәулеткерей Дәулеткерей шығайұлының күйі: «Желдірме» 1834(1835)-1897 жылдары өмір сүрген атақты сазгер, әнші ақын: Біржан сал Қожағұлұлы Біржан сал Қожағұлұлының әндері: «Ғашығым», «Айтбай» «Ғашығым», «Айтбай» әндерінің авторы: Біржан сал Қожағұлұлы Біржан салдың әні: «Ақ тентек» ХІХ-ХХ ғғ. Өмір сүрген қазақ музыка өнерінің дамуына үлес қосқан тұлғалар: Жаяу Мұса, Ақан сері, Балуан Шолақ. Қазақ халқының әнші-ақындары: Біржан сал, Жаяу Мұса, Ақан сері. ХІХ ғ. атақты халық сазгері, әнші композиторы: Жаяу Мұса Байжанұлы Жаяу Мұса Байжанұлының өмір сүрген жылдары: 1835-1929жж 1835 жылы Баянауыл өңірінде дүниеге келген әнші, сазгер: Жаяу Мұса. Көрнекті әнші, белгілі сазгер Жаяу Мұса Байжанұлының туған жері: Баянауыл Шорман балаларының жаласымен Тобылға жер аударылған сазгер, әнші: Жаяу Мұса. Ы.Алтынсаринның «Кел, балалар оқылық» өлеңіне ән шығарған сазгер: Жаяу Мұса. Жаяу Мұса Байжанұлының әні: Бозторғай. «Бозторғай» әнінің авторы: Жаяу Мұса Байжанұлы Польшада, Петербургте, Литвада әскери қызмет атқарған қазақ ақыны: Жаяу Мұса Әнші, сазгер Жаяу Мұса генерал Черняевтың отрядының құрамында әскери жорықтарға қатысқан өңір: Оңтүстік Қазақстан. ХІХ ғ. ІІ жартысында өмір сүрген атақты әнші, ақын: Ақан сері Қорамсаұлы Атақты, сазгер, ақын Ақан сері Қорамсаұлы өмір сүрген жылдар: 1843- 1913жж «Балқадиша», «Маңмаңгер», «Құлагер» әндерінің авторы: Ақан сері Атақты әнші, сазгер, ақын Ақан сері Қорамсаұлының әні: «Сырымбет», «Маңмаңгер», «Балқадиша». Ақан серінің жан тебірентерлік әсерлі әндері: «Сырымбет», «Мақпал» «Сырымбет», «Мақпал», «Ақтоқты» әндерінің авторы: Ақан сері Ақан серінің көңіл күйі, ашу-ызасы, үміт-сезімі тебірене жырлаған жыр: Құлагер 1843-1916 жылдары өмір сүрген белгілі күйші, қобызшы: Ықылас ХІХғ. Қылқобызда ойнаудың асқан шебері: Ықылас Дүкенұлы Ықыластың патша шенеуніктерін сынап шығарған күйі: «Жарым патша» Белгілі күйші, қобызшы Ықылас Дүкенұлының күйі: «Жарым патша» 1858-1931жж. өмір сүрген көрнекті қазақ ақыны, этнограф және ағартушы: Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы Көрнекті қазақ ақыны, этнограф және ағартушы Мәшөүр Жүсіп Көпейұлы өмір сүрген жылдар: 1858-1931жж. Балуан Шолақ атанған балуан, сазгер әрі әнші: Нұрмағамбет Баймырзаұлы Қазақтың бүкіл әлемге танылған ұлы балуаны: Қажымұқан Мұңайтпасұлы