7. Практикалық сабақ. 1-тапсырма. Халықаралық еңбек бөлінісі ұғымы және оның дамуына етуші факторлар. Халықаралық еңбек бөлінісі
жүктеу/скачать 19,82 Kb.
|
7 практикалык сабак эк гео
|
№7. Практикалық сабақ. 1-тапсырма.Халықаралық еңбек бөлінісі ұғымы және оның дамуына етуші факторлар. Халықаралық еңбек бөлінісі-бұл белгілі бір елдердің белгілі бір өнім түрлеріне тұрақты, экономикалық тиімді мамандануына негізделген және белгілі бір сандық және сапалық қатынастарда олардың арасындағы өндіріс нәтижелерімен өзара алмасуға әкелетін әлеуметтік аумақтық еңбек бөлінісін дамытудың ең жоғары сатысы.Еңбек қызметінің әртүрлі салаларында еңбек бөлінісінің үш негізгі түрі бөлінеді: материалдық өндіріс саласындағы еңбек бөлінісі; ғылым мен техника саласындағы еңбек бөлінісі; қызмет көрсету саласындағы еңбек бөлінісі.Материалдық өндіріс саласындағы еңбек бөлінісі еңбек бөлінісінің басқа түрлері үшін бастапқы негіз болып табылады. Халықаралық еңбек бөлінісінде ол өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының барлық салаларын қамтиды және өндірістің халықаралық мамандануы мен кооперациясында көрінеді. Елдің өндірістік мамандануымен тығыз байланысты ғылым мен техника саласындағы еңбек бөлінісі. Әр ел, әсіресе кішігірім, өндірістің барлық салаларында техникалық прогреске қажет. Жекелеген елдің күш-жігерін ғылым мен техниканың белгілі бір даму бағыттарына шоғырландыру және ғылыми зерттеулердің нәтижелерімен алмасу күш пен құралдарды үнемдеуге мүмкіндік береді, ғылым мен техниканың жаңа жетістіктерін практикаға енгізуді жеделдетуге мүмкіндік береді. Еңбек бөлінісі қызмет көрсету саласында ие өз ерекшелігімен. Қызмет дегеніміз-еңбек қызметтерді зат ретінде емес, қызмет ретінде көрсеткен кезде пайда болатын ерекше пайдалану құны. Еңбек бөлінісінің осы түріне жолаушыларды тасымалдау жөніндегі көліктік қызметтер, елдер арасында пошта, телеграф, телефон, теледидар байланысы саласындағы қызметтер, санаторий-курорттық және туристік қызмет көрсету жөніндегі қызметтер алмасу жатады. Халықаралық еңбек бөлінісінің қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді? Халықаралық еңбек бөлінісінің қалыптасуына елдердің табиғи-географиялық айырмашылықтары әсер етеді. Оларға табиғи байлықтардың орналасуындағы, топырақ-климаттық жағдайдағы, елдің географиялық жағдайындағы, еңбек ресурстарының мөлшеріндегі, аумақтың көлеміндегі және өндірістің Тарихи дәстүрлеріндегі айырмашылықтар жатады. Өндіргіш күштердің дамуымен табиғи жағдайлар онша көп емес, өйткені техникалық жетістіктер халықаралық еңбек бөлінісін қалыптастырудың басты факторына айналуда. Табиғи факторлардың рөлі ғылыми-техникалық прогресс табиғи шикізатты синтетикалық материалдармен алмастыруға әкелетіндіктен азаяды. Мысалы, өсу қарқыны автомобиль өнеркәсібі түсіндіріледі игерумен өндіру синтетикалық каучук, бұл автомобиль жасау өндірісіне табиғи каучукті минимумға дейін апарды. Бұл тоқыма өнеркәсібіне де қатысты, мысық тұтынуда табиғи үлесі төмендейді және жасанды талшықтың үлесі артады. Ақпараттық технологияны қарқынды жетілдіру, оны біздің көз алдымызда қоғамдық өмірдің барлық маңызды салаларына енгізу еңбек бөлінісін, оның салалар мен елдер арасында бөлінуінің пропорцияларын өзгертеді. Бұл сыртқы сауданың тауарлық құрамында көрінеді: шикізат тауарларының рөлі төмендейді және өңделген тауарлардың үлесі артады. Қазір сауданың үштен бір бөлігі ең күрделі тауарларға –Машиналар, жабдықтар, құрылғылар және т. б. Мұндай процесс Халықаралық еңбек бөлінісін тереңдетуді, әртүрлі елдердің өзара іс-қимылы неғұрлым тиімді болатын күрделі және озық салаларды қамтуды білдіреді. Табиғи және экономикалық сипаттағы айырмашылықтардан басқа, халықаралық еңбек бөлінісінің дамуы, оның ерекшеліктері әлеуметтік-экономикалық факторлармен, қатысушы елдердің әлеуметтік жүйесімен анықталады. Бұл факторлардың елдер арасындағы еңбек бөлінісіне әсері өте жоғары. Азия, Африка және Латын Америкасының дамушы мемлекеттерінің халықаралық еңбек бөлінісі жүйесіндегі біркелкі емес жағдай ресурстармен қамтамасыз етілуіндегі айырмашылықтармен емес, ең алдымен олардың отаршылдық өткенімен, өндіргіш күштердің прогресін тежейтін, экономикаларының артта қалуын сақтап қалған және олардың мамандануын қамтамасыз еткен Халықаралық экономикалық қатынастармен анықталады.осы елдердің экспортында негізгі үлесті құрайтын бір немесе екі тауар өндіруге. Өте тар, негізінен аграрлық мамандандыруға байланысты бұл елдер әлемдік нарық конъюнктурасына толығымен тәуелді болды. Екінші жағынан, олар импорт тұрғысынан әлемдік нарыққа жан-жақты тәуелді болды, өйткені олар барлық қажетті өнеркәсіптік тауарларды шетелден әкелуге мәжбүр болды. жүктеу/скачать 19,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|