А. Д. Нурахова, Л. Т. Ералиева клиникалық лабараториялық диагностика бойынша ұлттық Әдістеме

Инфекциялық аурулардың микробиологиялық диагностикасының негізін микроскопиялық (бактериоскопиялық) әдістер, микробиологиялық (культуралдық) әдістер, серологиялық және басқа да әдістер (жануарларға тәжірибелерді қолдана отырып биологиялық және аллергологиялық – туберкулез, сапа, миелиоидоз, бруцеллез, туляремия диагностикасы кезінде тері сынамаларының әдісі) құрайды.

Бактериоскопиялық әдістің мақсаты: микроорганизмдердің морфологиялық қасиеттерін зерттеу; тинкториялық қасиеттерін анықтау; материалдың тұқымдану дәрежесін анықтау; қоректік орталарды таңдау тактикасында бағдар; кейбір нозоформаларды диагностикалау кезінде бағдарлы жауап беру.

Бактериоскопиялық әдіс микроскоптауға арналған жағындылар мен препараттарды дайындауды қамтиды және негізінен бағдарлы сипатқа ие. Қоздырғыштың бояуға қатынасы (мысалы, грамм бойынша бояу кезінде грамоң және грамтеріс микроорганизмдерді ажыратуға мүмкіндік береді) – басты диагностикалық белгілердің бірі. Сонымен қатар қоздырғыштардың кейбір морфологиялық белгілерін анықтауға болады (ядролардың, жгутиктердің, жасушаішілік жапсырмалардың болуы және т.б.), сондай-ақ жіберілген үлгілерде микроорганизмдердің болуы немесе болмауы фактісін анықтауға болады.

Кейбір тестерде микроскопиялық әдіс эпителий жағдайын, лейкоциттер санын және басқа да нативті материалдан жасалған жағындыдағы көрсеткілердің санын бағалауға мүмкіндік береді (генекологиялық жағындылардың микроскопиясы, ерлердегі уретрадан алынған қырындылардың микроскопиясы, әр түрлі орналасқан қабыну процестері кезіндегі материал – қақырық, плевральды, перитонеальды, буындық сұйықтықтар, жарадан бөлінетін заттар және т.б.).

Бактериологиялық әдістің мақсаты: таза дақылдарды бөлу және оны түрге немесе күкіртауырға дейін сәйкестендіру; антибиотиктерге, бактериофагтарға сезімталдықты анықтау. Бактериологиялық (культуральды) әдіс – зерттелетін материалда қоздырғыштың болу фактісін нақты анықтауға, сондай-ақ зерттелетін үлгінің бірлігінде бактериялардың салыстырмалы санын анықтауға мүмкіндік береді. Таза дақылдарды (микроағзаның түріне дейін) сәйкестендіруді микроорганизмдердің морфологиялық, тинкториалдық, культуралдық, биохимиялық, уыттылық және антигендік қасиеттерін ескере отырып жүргізеді. Көптеген зерттеулер Бактерияға қарсы немесе антимикотиялық препараттарға бөлінген қоздырғыштардың сезімталдығын анықтауды қамтиды.

Серологиялық әдістің мақсаты: әр түрлі жұқпалы аурулардың экспресс диагностикасы; иммунологиялық статусын анықтау (жұптық сарысулардағы сарысулық антиденелер титрінің өсуі); профилактикалық (қан сарысуларындағы және биосубстраттардағы антиденелерді, сондай-ақ зерттелетін материалдағы антигенді анықтау); эпидемиологиялық (бөлінген дақылдарды серотиптеу немесе фаготиптеу).