А. П. Голубев, Н. В. Балюк, И. Б. Смирнова

who
— 
кто (кім), 
 which
— 
қай
some 
any 
no 
every 
all 
other, another 
both 

қандай да бір, кейбір, біраз

 қандай да бір, біршама
(сұраулы ж»не болымсыз сөйлемдерде); 
кез 
келген 
(болымды сөйлемдерде)
 

ешқандай, ешбір

әрбір

барлығы

басқа

екеуі де
Ескерту:
1.
 
Орта тектегі 
it
есімдігі жансыз заттарды және кейбір жанды 
заттарды (жануарлар мен балаларды; салыстырыңыз, мысалы, орыс 
тіліндегі 
бала , 
бұл сөз де орта тектегі сөз) білдірген кезде зат есімдерді 
алмастырады. Сондықтан орыс тіліне 
it
есімдігін алмастыратын зат 
есімнің тегіне қарай, 
он, она
немесе 
оно (ол)
деп аударған дұрыс: 
We saw a flower.
 It
was white. Біз гүлді көрдік. Ол ақ болды. 
He took the book. 
It 
was new. Ол кітапты алды. Ол жаңа олды. 
2.
 
My, his, her
және т.б. тұлғалар анықталатын сөзбен бірге 
қолданылады. 
Мine, his, hers
және т.б. тұлғалар жеке өзі қолданылады, 
яғни одан кейін зат есім қолданылмайды.
This is 
my 
book. 
Бұл менің кітабым. 
This book is 
mine
. 
Бұл кітап менікі.
3.
 
Қазіргі ағылшын тілінде 
сен 
есімдігі жоқ. Бір немесе бірнеше 
адамға жүгінген кезде you есімдігі қолданылады, ол мәнмәтінге қарай
сіз немесе сен 
деп аударылады
. 
Өздік және күшейткіш есімдіктерге келетін болсақ, бір адамға 
yourself 
есімдігі, ал бірнеше адамға
yourselves:
есімдігі қолданылады. 
ask 
yourself 
— өзіңнен сұра (ңыз) 
ask 
yourselves
— өздеріңізден сұраңыздар
 
 
Сілтеу есімдіктері 
Жекеше түр 
Көпше түр 
this 
— 
бұл
these
[
ð
i:z] — 
бұлар
that 
— 
анау
those
[
ð
әʋz] — 
те (аналар) 
 
 
Сұрау-қатыстық есімдіктері 
 
whom 
— 
кімді ,
whose
— 
кімдікі 
that
— 
қай
(
that
— 
ана бір 
ұқсас 
тұлғасымен шатастырмаңыз
) 
 
Белгісіздік есімдігі 
Some, any, no
және 
every
есімдіктері 
body, thing 
және
one

85 
Күшейтпелі 
шырай 
soon
est
ең тезі 
Жай
шырай 
soon 
тез 
Салыстырмалы 
шырай 
soon
er
тезірек 
сөздерімен күрделі есімдік жасай алады: 
 
Үстеу 
 
Іс-қимылдың уақытын, орнын, кейпін, мөлшерді немесе шырайды 
білдіретін сөз табы 
үстеу 
деп аталады. 
Үстеу
қашан?, қайда? қалай?, қандай мөлшерде? 
деген сұрақтарға 
жауап береді.

Үстеу 
тұлғасы жағынан дара, туынды, күрделі 
және
 құрамды 
болып бөлінеді.
 
Дара үстеуді құрамдас элементтерге бөлуге келмейді. Мысалы: 
soon, here, fast 
және т.б. 
Туынды үстеу сын есімнен және кейбір зат есімдерден суффикстар 
арқылы жасалады. Негізінен бұл 
-ly
суффиксы: 
day — dai
ly 
quick — quick
ly 
simple — simp
ly
және т.б. 
Күрделі үстеулер сөздердің қосылуы арқылы жасалады: 
sometimes 
—
кейде
anyway
— 
қалай болғанда да, қалай болмасын
inside
— 
ішінде 
және т.б.
 
Құрамды үстеуде негізгі үстеумен бірге көмекші сөз (жай предлог) 
пайдаланылады: 
at
least, 
in
vain, 
at
all және т.б. 
Үстеудің салыстырмалы шырайлары 
Үстеудің салыстырмалы шырайларының жасалу жолдары сын 
есімдердегі сияқты.
Бір буынды үстеулердің салыстырмалы шырайлары 
-er
және 
-est
суффикстарын жалғау арқылы жасалады: 
Сын есімдерден айырмашылығы –күшейтпелі шырайда үстеу 
somebody, someone 
something 
біреу, 
әлдекім, 
бірдеңе, 
бір нәрсе 
Болымды сөйлемдерде 
қолданылады. 
anybody, anyone 
anything 
nobody, no one 
nothing 
 
әлдекім, 
бірдеңе, 
ешкім, 
ештеңе
Сұраулы және болымсыз 
сөйлемдерде қолданылады. 

86 
Күшейтпелі 
шырай 
most 
easily 
ең оңайы
Жай 
шырай 
easi
ly
оңай 
Салыстырмалы 
шырай 
more
easily 
оңайырақ
Күшейтпелі 
шырай 
best 
worst 
most 
least 
Жай
шырай 
well 
badly 
much 
little 
Салыстырмалы 
шырай 
better 
worse 
more 
less 
This rule has 
already
been 
mentioned above. 
They can 
never
understand 
simple things. 
He will 
always
be ready. 
артикльсіз қолданылады. 
-ly
(
early
-ден басқа) суффиксына аяқталатын үстеулердің 
салыстырмалы шырайлары more және most сөздерін қосу арқылы 
жасалады: 
Early
үстеуінің салыстырмалы шырайлары 
-er
және -
est
және 
суффикстары арқылы жасалады: 
early — earli
er
— earli
est
Сын есімдер сияқты, салыстырмалы шырайлары басқа түбірлерден 
жасалатын бірнеше үстеу бар:
well
(жақсы),
badly
(жаман),
much 
(көп),
little
(аз). 
Үстеудің сөйлемдегі орны 
Үстеу көбінесе сөйлемнің басында немесе соңында қойылады. 
Белгілі мезгіл үстеулері (
today, yesterday, tomorrow
және т.б.) 
сөйлемнің басында да, соңында да қойылуы мүмкін: 
He was busy 
yesterday
.

Yesterday 
he was busy. 
Кеше
оны қолы бос болмады. 
Белгісіз мезгіл үстеулері (
always, never, often, seldom, rarely, 
already
және т.б.) етістіктің 
алдында
қойылады:
He
 always
comes in time.
Ол 
ылғи 
уақытында келеді. 
Бірақ бұл үстеулер 
to be
етістігінен 
кейін 
қойылады:
He is 
always 
busy. 
Ол
 ылғи
бос емес. 
Sometimes (кейде)
және 
usually
(әдетте)
үстеулері етістіктің 
алдында, сондай-ақ сөйлемнің басында не соңында тұруы мүмкін:
We 
sometimes
go there.

Sometimes 
we go there. 
Біз ол жерге 
кейде
барамыз 
We go there 
sometimes.
Күрделі етістік шақтарында (яғни, екі және одан көп етістікпен 
берілген) белгісіз мезгіл үстеулері 
әдетте 
бірінші етістіктен кейін
тұрады: 
Бұл 
ереже 
туралы 
жоғарыда 

87 
Ол бөлмеде 
Суреттер қабырғада. 
Кілемше үстелдің астында. 
Үстел терезенің жанында. 
Біз өзеннің маңында тұрамыз 
Олар Лондонға кетіп қалды. 
Ол бөлмеге кірді. 
Ол Мәскеуден келді. 
Біз үйден шықтық. 
әлдеқашан
айтылды. 
Олар 
ешқашан
жай нәрселерді түсіне алмайды. 
Ол 
әрқашан 
дайын болады. 
Предлог 
 
Негізгі 
мекен
және
бағыт
предлогтарын мынадай схема түрінде 
көрсетуге болады: 
behind
(
артында
) 
over (үстінде) 
in front of (алдында) 
Мысалы: 
He is 
in 
the room. 
The pictures are 
on
the wall. 
The rug is 
under 
the table. 
The table is 
at 
the window. 
We live 
near
the river. 
They went
 to
London.
She came 
into 
the room
He came 
from 
Moscow. 
We went 
out of
the house. 
near
(жанында)
out of
(дан;-ден;-
нан;-нен;-тан;-тен)
out of
(дан;-ден;-
нан;-нен;-тан;-тен)
to
(ға;-ге;-
қа;-ке;-на;)
аt
(жанында)
into
(ішінде)
in
(ішінде)
under (астында)
(ішінде)
on
(үстінде)

88 
She took the rug 
from under
the table. 
The shop is right 
in front
of you. 
He was hiding 
behind
the house. 
There is a lamp
 over
the table. 
Ол үстелдің астынан кілемшені 
алды 
Дүкен біздің тура алдымызда. 
Ол үйдің артында тығылып тұрды. 
Үстелдің үстінде шамдал ілініп тұр. 
Ағылшын тілінде бір предлог бірнеше мағынаны білдіру үшін 
қолданылатынын және сәйкесінше, орыс тіліне де әртүрлі 
аударылатынын есте сақтау қажет. Мысалы: 

жүктеу/скачать 2,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: