А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Биология 《8》
| Қалқаншамаңы бездерін
ғалымдар көп жылдар бойы қалқанша без- дің бір бөлігі деп есептеген. Кейін оның құрылысын зерттегенде (1924 ж.) олардың қалқанша безден бөлек екені анықталған (96-сурет). Бұл бездер паратгормон бөледі. Бездердің саны төртеу, олардың екеуі қалқанша бездің жоғарғы жағына, ал екеуі төменгі жағына орналасқан. Қалқанша безге жақын орналасқанымен құрылысы мен қызметі мүлдем өзгеше. Қ а л қ а н ш а м а ң ы б е з д е р і н і ң қ ы з м е т і : бездерден бөлінетін гормондар сүйектерде жиналатын фосфор мен кальцийдің мөлшерін реттейді. Паратгормонның әсерінен олар қанға өтеді. Егер организмде паратгормон жетіспесе немесе бездерді алып тастағанда, қандағы кальцийдің деңгейі азайып, фосфордың мөлшері ар- тады. Орталық жүйке жүйесінің қозғыштығы жоғарылайды да бұлшық еттер түйіліп қалады. Тістер өте сынғыш болып, оларда бор т үстес дақтар 96-сурет. Қалқанша және қалқаншамаңы бездері Жоғары қалқаншамаңы бездерi Қалқанша безi Төменгi қалқаншамаңы бездерi Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 172 пайда болады. Паратгормон шамадан ар тық бө лінгенде сүйекте кальций мүлдем азаяды. Сүйектер қиса йып, сынғыш болады, қан та мырларда, бауыр мен бүйректе, мида кальций көп жиналады. Қалқаншамаңы бездерінің жұмысы бүйрек пен сүйек ұлпасындағы кальций мен фосфордың алмасуымен тығыз байланысты. Айырша без (тимус) кеуде қуысында кеңірдектің жоғарғы ұшын жауып орналасқан без (95, 97-сурет). Адамның балалық шағында ірі (30 г) болады. Жыныстық жетілуден кейін кішірейеді (20 г). Бұл без ти- мозин гормонын бөледі. Ол ағзада иммундық жүйенің орталық мүшесі болып саналады. Тимозин гормоны жетіспесе ағзаның иммундық қасиеті төмендейді. Көкбауырдың мөл ше рі кішірейіп, қандағы лимфоцит жасу- шалары азайып, антидене тү зілмейді. жүктеу/скачать 5,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|