А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5,1 Mb. Pdf көрінісі
|
Биология 《8》
| 26
Мүктер бөліміне көпшілігінде ма ңыз- ды екі мүше – сабақ пен жа пырақтары бо- латын өсімдіктер жатады. Алайда мүктердің арасында денесі тек спорангийі бар жасыл пластинадан тұратын қарапайым формала- ры да кездеседі. Мысалы, бауыр мүктер. Олар да жоғары сатыдағы өсімдіктерге жатады. Бауыр мүктерінің вегетативті дене құрылысының қарапайымдылығы, олардың ерте пайда бол- ғанын көрсетеді. Маршанциялар – бауыр мүктер класына жатады (102-суретті қараңдар). Мүктер – құрлықта өсуге бейім делген ал- ғашқы өсімдіктердің бірі. Бірақ оларда өткізгіш және тірек ұлпалары қалыптаспады. Сондық- тан мүктер аласа болады, тек ылғал жер лерде өседі. Олардың тамыры болмайды. Кейбірінде тамырдың қызмет ін ризоидтар атқарады. Ри- зоид – бірнеше жасушалардан тұратын жіңішке жіп тәрізді сыртқы қабықтың өсіндісі. Ризо- ид арқылы өсімдік топырақтан суды және онда еріген минералды заттарды бойына сіңіреді. Мүктер спорангийде жетілетін споралар арқылы көбейеді (18-сурет). қырықбуындар және плаундар бөлімі – бұл жоғары споралы өсімдіктер. Көпжылдық шөптесін өсімдіктер мен шала бұталар олардың қазіргі өкілдері. қы рықжа пырақтар жоғары споралы өсім- діктерге жатады. Олар ертеде жойылып кеткен риниофиттерден пайда болуы мүмкін. Қырық- жапырақтәрізділер ге ұсақ шөп тесін өсімдіктер болуына тамыр сабақтың пайда болуы, өткіз гіш және тірек ұлпа ларының қа лып тасуына мүм- кін дік берген жоқ. 300 млн-дай жыл бұрын ұзындығы 100 метрге дейін жететін алып қырықжапырақтар өсті. Олар дың көбісі жой- ылып, таскөмір қорын түзді. Қазақстан аумағындағы барлық қырықжапырақтәрізді- лер – көп жыл дық шөпте сін өсімдіктер. Бі рақ Ав стра лияның реликтілік ормандарында ағаш- 18-сурет. жүктеу/скачать 5,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|