Абсатарова дамира амировна
жүктеу/скачать 7,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Диссертация.
| Топырақ жағдайы.
Тау бөктерінде қара, қызғылт қоңыр, жазықта сұр, бозғылт сұр, шалғынды сұр және құмды топырақ таралған. Кейбір жерлерінде сор, сортаң топырақ кездеседі. Өсімдіктерден арша, жабайы жеміс ағаштары, жазық өңірлерде бұта, бетеге, жусан, жыңғыл, сексеуіл, эфемер өседі. Климат жағдайы. Едәуір құрғақ, континентальды. Ауа-райы, жер бедері бойынша біркелкі емес, яғни дала, тау бөктері және таулар болып бөлінеді. Ені мен ұзындығының көлеміне байланысты өзіндік ерекшелігімен сипатталады. Ауа-райының көрсеткіштері жылудың көптігімен, құрғақшылықпен айшықталады. Жоғары бөлігі континентальды. Сондықтан ауа-райы күн мен түн, жаз бен қыс мезгілінде күрт өзгеруге бейім. Жылдың ең суық айларында орташа температура оңтүстіктен солтүстікке қарай 5°С-9°С-ден 7°С-8°С аяз болады. Ең ыстық айлары температураның өзгеруі 21°С-22°С-ден таулы аймақтарда 26°С-27°С байқалады. Ауданның оңтүстігі таулы келеді.Онда Қырғыз Алатауының Мүйіздіқара, Қараауыз, Құмбел, Қасқасу, Үңгірлі, Сандық, Шайсандық, Молалы таулары орналасқан. Ауданның орталығы және солтүстік бөліктері жазық. Солтүстігінде Мойынқұм құмына ұласып кетеді. Жер қойнауынан құрылыс материалдары, жер асты шипалы сулары (Меркі бұлақтары) барланған. Климаты континенттік, қысы біршама жұмсақ, жазы ыстық. Қаңтардың орташа температурасы –6 – 8 С, шілдеде 20 – 25 С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазық өңірде 200 – 250 мм, таулы өңірде 450 – 500 мм. (сурет 4) [115]. Кесте 4- Зерттеу жүргізілген аймақтың климаттық көрсеткіштері (Мерке ауданы бойынша метерологиялық мәліметтер) Метереологиялық көрсеткіштер І ІІ ІІІ IV V VI VII VIII IX X XI XII жылдық Жауын-шашын мөлшері, мм 2015 49,0 28,0 23,0 19,0 55,2 78,3 23,8 10,2 43,5 65,5 28,0 15,0 423,5 2016 34,0 9,4 30,1 28,0 30,9 85,3 45,6 59,2 30,2 51,3 64,8 30,8 499,6 2017 20,9 31,3 50,1 65,5 85,7 60,5 26,5 25,3 19,5 44,7 42,2 30,1 502,3 Орташа көпжылдық, мм 34,6 22,9 34,4 37,5 57,2 74,7 31,9 31,5 31,0 53,8 48,0 45,0 475,1 Орташа ауа температурасы , 0 С 2015 -6,1 -2,0 4,1 14,8 19,8 25,8 26,2 22,6 16,3 10,3 0,0 -6,0 11,5 2016 -7,2 -2,2 9,4 14,1 18,2 24,5 25,3 24,8 17,5 8,0 3,8 -4,9 10,4 2017 -10,3 -8,5 2,0 10,7 18,0 21,1 24,1 23,6 21,5 6,1 1,2 -7,6 8,4 Орташа көпжылдық ауа температурасы, 0 С -7,8 -4,2 5,1 13,2 18,6 23,8 25,2 23,6 18,4 8,1 1,6 -6,1 9,9 Ауа ылғалдылығы, % 2015 80 78 68 57 56 45 38 45 47 104 80 78 64,6 2016 76 70 64 65 62 55 53 39 49 64 77 74 62,3 2017 10 18 18 76 74 58 46 43 43 56 20 18 40,0 Орташа көпжылдық ауа ылғалдылығы, % 55,3 55,3 50,0 66,0 64,0 52,6 45,6 42,3 56,3 74,6 59,0 56,6 56,3 Сурет 5-Ғылыми зерттеулер жүргізілген аймақтың 2015-2017 жылдардағы жауын - шашын мөлшері, мм (Мерке ауданы бойынша метерологиялық мәліметтер) жүктеу/скачать 7,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|