Алайда парсылар өзеннен өтіп, массагеттердің тобына жауыздыкпен шабуыл


Мәтінде сипатталған ескерткіш орналасқан аймак:Оңтүстік Қазақстан



бет12/16
Дата04.10.2022
өлшемі1,43 Mb.
#151544
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Байланысты:
тарих мәтін база 3

Мәтінде сипатталған ескерткіш орналасқан аймак:Оңтүстік Қазақстан
XI-XII ғасырларға жататын сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші:Айша-бибі
Кұдық үстіне орналасқан құрылыс: Сардоба
VIII ғасырда Қарлұқ, Қимақ қағанаттары дәуірінде кен тараған, киіз үйге
ұксас діни кұрылыс жүйесі: Дың ескерткіштері
Дың және Сардоба ғимараттарының ұксастығы: кұрылысы киіз үйге ұқсас
Дың ескерткішінің сардобадан айырмашылығы: Қаза тапқан адам басына
салынды
«Қазақстанда керуен жолдарының бойында және көші-қон бағыттарында
жолаушылар мен малшылардың су тапшылығын көрмеуі үшін қазылған
құдықтардың үстіне салынған күмбезді ескерткіштер сакталған. Мұндай
кұрылысты парсыша «сардоба» деп атайды. Ол кұдык үстіне салынған
құрылыс дегенді білдіреді… VI-IX ғасырларда салынған екі сардоба белгілі
1. Бір күмбезді және көп күмбезді Мырзарабат сардобасы.
2. Якка сардоба ғимараты. Якка сардоба ғимаратының күмбездері бір-біріне жалғастырылып жасалған. Екі сардобаның кұрылыс жүйесі және күмбездері киіз үйдің
жобасына ұқсас. Ислам дініне дейінгі қазақ жеріндегі сәулет кұрылысының
бір түрі - құрылыс жүйесі киіз үйге ұқсас Дын ескерткіштері. Оның
қабырғасы берік тастан қаланған.» Мәтін бойынша Сардобалардын Дың
ескертіштерінен айырмашылығы:Құдық басындағы құрылыс
Қазақстанда түркі дәуірінде мүсін өнері ерекше дамыған. Көне түрі
жазуында тас мүсіндерді «блбл», орхон жазуында «болдық» деп жазған.
Соңғы кезде «кемпіртас» немесе «тас-келіншектер» деп те аталып жүр.
Шындығына келгенде, бұл тас мүсіндердің тарихи маңызы зор. Мұндай
балбал тастар Орталық Қазақстанда, Жетісуда өте көп кездеседі. Ол каза
болған қолбасшы, атақты адамның басына қойылған. Ал Орхон жазуындағы
«балбық» тасы- сол қолбасшыны жерлеу құрметіне қатынасқандардың
қойған белгісі. Ол туралы «Күлтегін» жазуының авторы Йолығ-тегін әкесі
Білге қағанға ескерткіш орнатқанда былай деп ҡазған: «Әкем Қағанға балбық
тіктім». Мәтінде синатталған тас мүсіндердің қойылу себебі :Атақты


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет