Дәріс№55 Медициналық-санитарлық дайындық.Алғашқы (дәрігерге дейінгі) көмек
Күн және ыстық өту туралы түсінік, олардың алдын алу және алғашқы медициналық жөрдем көрсету
Күн өту — тікелей күн сөулесінің ұзак уакыт өсерінен немесе ыстык, нашар желдетілген бөлмеде, жоғары температура жағдайында жұмыс істеу салдарынан дененің кызьш кетуі.
Күн өтудің негізгі белгілері — жалпы өлсіздік, бейжайлык, естен тану немесе естен айырылу күйі, құсу, жүрегі айну, дене температурасының көтерілуі. Кейде
мүрыннан кан кетуі, жүрек кызмегі өлсіреуі жөне тіші кома күйіне түсуі мүмкін.
Зардап шегуші, ең алдымен, шұғыл көмекке мұктаж болады, оны таза ауаға, көлеңкеге шығарьш, киімін шешу керек. Содан кейін салқын сусын береді, басына суық компресс қояды, суық су кұяды немесе суық нөрсеге орайды.
Зардап шегушінің жағдайына жөне колда бар мүмкін-діктерге сөйкес емдеу құралдары колданылады. Мысалы, жүрек жұмысы өлсіреп, артериялык кан қысымы төменде-генде кофеин ерітіндісін (20 пайыз ерітіндінщ 1 мл), комфора (20 пайыз ерітіндінің 20 мл), лобелин ерітіндісін (0,5—Імл немесе венаға Імл) жібереді. Тьшыс алу тоқтап қалғанда немесе қатты бұзылранда, жасанды тыныс алдыру, оттек, корбоген пайдаланылады.
Алғашқы жәрдем көрсетіп, зардап шегушіні ауыр жағдайдан алып шыққаннан кейін ауруханаға жаткызады.
Ескерту. Күн етудің патогенетикалық тұрғыда ыстық өтуден айырмашылығы — күн өткенде дененің қызып кетуімен бірге күн сөулесі тікелей өсер етеді (күн сөулелік қызаруы бар тері күйіктері, уытты гистомин төріздес заттар түзіледі).
Дененің кызьш кетуі, өдетте, дене ж ұмысы кезінде, өсіресе шеруде байқалады. Дененің кызып кетуіне себепші болатындар: ауаның ылғалдылығы жөне желсіз болуы, бұл тердің булануын киындатады, сондай-ақ сүйьщтықты тым аз қолдану. Ең өуелі продромольді белгілер дамиды — тері күрт қызарады, тер бөлінісі күшейеді, шырышты кабыщна ңұрғайды, күрт шөлдейді, тыныс алу мен тамыр соғуы жиілейді, сондай-ақ кан қоюланады, жүрегі айньш, жұтыну қиындайды. Қызып кету (ыстық өту) процесінің үш формасын ажыратады:
жүдеу (титықтату) (бұлшык ет өлсіздігі, бас айналу,тамыр соғуының төмендеуі мен жиілеуі, терінің қызаруы жөне құрғауы, дене температурасының 39—39,5°С-қа дейін көтерілуі, қан айналымының жеткіліксіздігі — терінің бозаруы (куқылдануы) жөне мұздауы;
асқын қызьшу формасы (ыстық өту) — дене температурасының 39—40°С-ка дейін көтерілуі, жалпы өлсіздік,
бейжайлық, бастың ауруы; команың дамуы—терінің куқылдануы жөне құрғауы, пульстін жиілеуі және төмендеуі, тыныс алудың жиілеуі, бұлшық еттің жыпылықтауы; тартыльш құрысу, көз карашығының үлкеюі, тізе рефлексінің жоғалуы; елестету — нерв жүйесінщ козуы; қан айналымының жеткіліксіздігі — тьшыс алудың төмендеуі, ционоз, өкпе ісігі;
3) бас ауыру формасы немесе жедел гастроәнтрит белгілері бар форма (құсу, жүрегі айну, іші өту).
Қызару кезінде теріні майлау керек, күлдіректер пайда болса, калий марганец кышқылының өлсіз ерітіндісінен (0,1 %) компресс кою керек; қалтырау, бас ауыру жөне жалпы өлсіреу кезінде аспирин, пирамидон, кофеин беру керек.
Достарыңызбен бөлісу: |