Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd



Pdf көрінісі
бет39/225
Дата17.11.2023
өлшемі10,2 Mb.
#191772
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   225
Байланысты:
Жүнісбеков

май, 
тау
сөздерінің дауыссыз дыбысқа бітуіне байланысты қосымша мор-
фема дауысты дыбыстан басталып тұрса, онда «дауысты дыбысқа бітіп 
тұр» деген 
ми, ту
сөздеріне неге дауысты морфема жалғанып тұр? Ен-
деше, бұл сөздер де дауыссыз дыбысқа бітіп тұр деген сөз. Олай болса, 
транскрипциядан көрініп тұрғандай, дыбыс тіркесінің екінші сыңары 
й, у
дауыссыз дыбыстары болғаны. Бұған қоса, мысалға алынып отыр-
ған сөздердің бәрінің буын және морфем құрамы біркелкі екенін де 
ескеру керек. 
Ендеше, 
и, у
таңбаларының дыбыс құрамын 
ый, ій, ұу, үу
дыбыс- 
тарының тіркесі деп қарау керек. Өйткені қазақ жазуының құрамына 
енген кірме әріптердің дыбыстық мәнін анықтау аса күрделі фонетика-
лық мәселеге айналып отыр. Себебі қазақ тілінің оқулықтары мен әдіс- 
темелік құралдарында кірме әріптер бірде дауысты, бірде дауыссыз, ал 
енді бірде дыбыс тіркесі деп түсіндіріліп келеді. Соның салдарынан, 
өкінішке қарай, олар қазақ тілінің жаңа әліпби құрамынан шығарыл-
май жатыр. Жаңа фонема болу үшін ол қазақ сөзінің 
үндесім әуезін
бұзбайтын (қазақтың жуан үндесім әуезді 
мый
сөзін жіңішке әузбен 


53
ми
деп айтқызбайтын), 
буын құрамын
өзгертпейтін (
ми-ы
деп тасы-
малдатпайтын), 
морфем жігін
үзбейтін (
мый+ы
деп түбір мен қосым-
ша тіркесіміне нұқсан келтірмейтін) болу керек.
Ал қазақтың төл сөздерінің жазылымына еніп кетіп, дауысты ды-
быс болып жүрген
я, ю
таңбаларының тек дыбыс құрамы жоғарыда 
көрсетілді. Дауысты болып жүрген 
я
әрпі 
йа, йә
тіркестерінің таңбасы 
болса, дауысты болып жүрген 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   225




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет