Алматы қаласы білім басқармасы
Барлығы III-семестр бойынша
жүктеу/скачать 1,3 Mb.
|
металдар-технологиясы-Дауенова-Г.О-УМКД
Оқытушы:Дауенова Гульжан Орынбасарқызы «_____» ____________________ 2016ж Семестр (жыл) ішінде бағдарламаның орындалуы туралы оқытушының есебі __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Оқытушы: Дауенова Гульжан Орынбасарқызы «_____» ____________________ 2016ж МАЗМҰНЫ МЕТАЛДАР ТЕХНОЛОГИЯСЫ Металтану пәні. ҚР металлургиялық және металл өңдеуші өндірісінің дамуы МАТЕРИАЛДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, ҚАСИЕТІ ЖӘНЕ МАТЕРИАЛДАРДЫ СЫНАҚ ЖАСАУ Құймалардың теориясынан негізгі мағлұматтар Металлдың қаттылығын Бриннел және Роквелл әдістері бойынша анықтау ЕРІТІНДІЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ ТЕМІРДІҢ КӨМІРТЕКПЕН ҚҰЙМАЛАРЫ Металдардың коррозиясы және онымен күрес Шойын өндірісі Болат өндірісі Түсті металдар өндірісі Ұнтақталған металлургия Шойын классификациясы АВТОКӨЛІК ҚҰРЫЛЫМДАРЫ МЕН ЖӨНДЕУ ӨНДІРІСІНДЕГІ ТҮРЛІ ШОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ЖОЛДАРЫ Болат классификациясы, маркировкасы Легірленген болаттар автокөлік құрылысында және өндірісте қолдану Түсті металдар мен құймалар Пластмассалар мен композитті материалдар Автокөлік құрылымындағы пластамассалардың маңызы Басқада бейметалл материалдары Термиялық өңдеудің технологиясы Болатты жылумен өңдеудің негізгі түрлері Көміртекті болатты шыңдау және жіберу жұмыстарын жүргізу Химия -термиялық өңдеу Бақылау жұмысы. Болаттың құрамына легірленген элементтердің әсері. Құрастырмалы материалдарды өңдеу әдістері Автоматты жабдықтар туралы жалпы түсінік Құймалы өндіріс Құю жүйесі туралы түсінік Металды қысыммен өңдеу туралы жалпы мағлұмат Прокаттау,сығу, престеу,түю, штамптау Металдарды пісіру ,кесу, және дәнекерлеу Пісіру жұмыстарының орындалуы Автокөлік құрастыру және автокөлік жөндеу өндірісіндегі пісіру жұмыстары Металды кесу туралы түсінік Тесу және жону станогы Токарлық кескіштің негізгі бұрыштарын өлшеу Металл өңдеу станогындағы негізгі механизмдерді үйрену Металды электрлік әдіс арқылы өңдеу туралы түсінік Электрлік әдістерді автокөлікті жөндеу өндірісіндеқолдану Пластмассаны қайта өңдеу Пластмассаларды механикалық өңдеу Қорытынды сабақ . Сандық бағдарламамен басқарылатын (СББ) станоктар және басқару жүйелері туралы жалпы мағлүматтар Сабақтың технологиялық картасы МЕТАЛДАР ТЕХНОЛОГИЯСЫ № 1 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Металтану пәні. ҚР металлургиялық және металл өңдеуші өндірісінің дамуы 2. Мерзімі:_________________ Топ:ТО-15-19К 3.Сағат саны: 2 90 мин(100%) 4.Сабақ түрі: теориялық 5.Сабақтың мақсаты: Металтану пәні туралы түсінік алу тәрбиелік: оқушыларды ұқыпты жұмыс орындауға, тәртіпке дағдыландыру. дамыту: жаңа тақырыпты оқуға қызығушылығын ояту, назар аударту 6.Оқыту әдісі: ауызша-түсіндірмелі 7.Материалды-техникалық жабдықталуы: техникалық құралдар: компьютер, интерактивті тақта көрнекі және дидактикалық құралдар: плакаттар,сызбалар,карточкалар. 8.Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин(5%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9.Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 8 мин (9%) - оқушылардың алғашқы білім денгейін тексеру 10. Жаңа сабақты түсіндіру: 23 мин(25%) Жаңа сабақтың қысқаша мазмұны: Металлтану – металдық материалдардың құрамы, құрылысы, қасиеттері арасындағы өзара байланысты зерттейтін ғылым саласы. Металлтану дербес ғылыми пән ретінде XIX ғасырдың алғашқы жартысынан кейін дами бастады. Металлтану ғылымы химия, математика және физика пәндерімен тығыз байланысты. Металлтанудың негізгі міндеті – техникада қолданылатын металдар мен қорытпалардың қасиеттерін зерттеп, оларды жасанды жолмен өзгерту, сөйтіп, халық шаруашылығының әр түрлі салаларында қолданылатын сапасы жоғары немесе жасанды материалдар алу. 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 40 мин(45%) Тақырып бойынша оқушылардың сұрақ жауабын тыңдап, қортындылау түрінде өткізіледі. 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 10 мин(10%) Бекітілген тақырып бойынша оқушылардың сұрақтарына жауап беру 13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%) Оқушылардың білімін бағалау. 14. Үйге тапсырма беру. 2 мин(2%) О. Сыздықов,Б.Оразбаев Конструкциялық материалдар технологиясы Оқытушы: Дауенова Г.О. Металтану пәні. ҚР металлургиялық және металл өңдеуші өндірісінің дамуы Материалтанудың даму жолын 15 – 25 жылға болашақта, ғылыми тұрғыдан толық дәрежеде болжау өте қиын мәселе, себебі ғылым мен техника күннен – күнге қарқынды дамуда, материалдарға қойылатын жаңа талаптар жоғарлауда және күшеюде. Атақты ғалым – металлург А.А. Байковтың айтуы бойынша: «Барлық маңызды және ірі физика – техникалық және инженерлік зерттеулердің оптималды мүмкіндіктерін материал анықтайды».Физика, химия, металлургия, металлтану және технология салаларының алдыңғы қатарлы жетістіктері, ерекше қасиеттері бар жаңа заман талаптарына сай жаңа заман материалдарын жасаумен қатар ғылымның, техниканың және өндірістің қарқынды дамуына мүмкіндік береді. Материалтану ғылымының металтану ғылымынан айырмашылығы, металдар мен қорытпалар ғана емес, металл емес заттар (пластмассалар, керамикалар, композиттер, ұнтақтар және т.с.с.) материалдардың кең зерттеледі. Қазіргі замандағы материалтану – материалдардың электронды құрылымының, құрамының, құрылысының және химиялық, физикалық, технологиялық, қызметтік қасиеттерінің байланысын және олардың өзгеруін пайдалану кезінде әр түрлі термо – динамикалық және кинетикалық жағдайларда температуралық, механикалық, механика – термиялық және химия – термиялық тәуелділіктің өзгеру заңдылығына байланысты тағайындайтын ғылым. Теориялық материалтанудың мақсаты – материалдар қасиеттерінің өзгеруін зерттеу, олардың құрамына, құрылымына, құрылысына, күй – жайына тәуелділікті анықтау, сонымен қатар олардың қасиеттеріне әсер ететін барлық факторларды зерттеу заңдылықтарын тағайындау. Ғылым ретінде материалтанудың негізгі мақсаты, материалдардың элементтік құрамы есептелетіннегізгі теория жасалады, ол үшін материалдардың пайдалану жағдайларында талап етілетін қасиеттерді алу, ол төтенше жағдайларда да тұрақты болуы керек. Техникалық материалтанудың негізгі мәні – оптималды жоғары үнемді материалдарды және технологияларды жасаудан тұрады, олар металлургиялық және машина жасау өнімдерінің талап етілетін сапасы мен қасиеттерін қамтамасыз етеді. Техникалық материалтанудың мақсатына машина жасау өндірісінің бұйымдары мен шалафабрикаттарының қызметтік және пайдалану қасиеттерін жақсартумен байланысқан мәселелер, дәлдікті жоғарлату, механизмдар мен аспаптардың сенімділігі мен жұмысқа қабілеттілігін жоғарлату, олардың массасын төмендету, қымбат металдарды арзан металдар немесе қасиеттері жағынан тура келетін синтетикалық материалдармен алмастыру сияқты маңызды техникалық мәселелерді шешу болып табылады. Металдар деп – кристалдық торы бар, металдық жылтырлығымен ерекшеленетін, жақсы жылу және электр өткізгіштікке, жоғары созымдылық пен пісірілгіштікке ие болатын химиялық элементтерді атаймыз. Металдар қара және түсті деп бөлінеді. Қара металдарға темір және оның қорытпалары, кобальт, марганец, никель (қара – сұр түске ие, үлкен меншікті салмағы бар, жоғары балқу температурасымен, салыстырмалы жоғары қаттылыққа ие болады) жатады. Өз кезегінде қара металдар төмендегідей топтарға бөлінеді: – темір металдары (ферромагнетиктер деп аталатын темір, кобальт, никель, және оларға жақын марганец); – қиын балқитын – балқу температуралары темірдің балқу температурасынан (1539 єС) жоғары болатын; – уранды металдар – актинидтер, атомдық энергетикаға арналған; – сирек жер металдары (СЖМ) – басқа металл қорытпаларына қосым ретінде қолданылады; – сілтілік жер металдары. Түсті металдардың бөлінуі: – жеңіл – меншікті салмағы аз болатын (алюминий, магний, бериллий); – ауыр – мыс, висмут, мышьяк және т.б.; – асыл – күміс, алтын, палладий, иридий, осмий, платина, рутений; – жеңіл балқитын – мырыш, қалайы, қорғасын және т.с.с. Сонымен қатар, әр түрлі температуралар кезінде екі және одан да көп тұрақты түрдегі кристалдық торы бар металдар кездеседі. Бір металдың әр түрлі температуралар кезінде түрлі кристалдық тор түрлерінің (түрөзгертуге) болуы полиморфизм немесе аллотропия деп аталады. Кристалдық тор құрылымының өзгеруі, міндетті түрде қасиеттерінің өзгеруін тудырады. Полиморфты металдарға темір, кобальт, қалайы, марганец, титан, цирконий, уран жатады. Бір ғана кристалдық торға ие болатын металдар изоморфты деп аталады. Материалтанудаң даму келешегі және оны жаңа даму деңгейіне жеткізу үшін құрылым, физикалық және химиялық қасиеттер туралы тәжірибелік ақпараттарды алу, оларды мыңдаған жаңа қорытпалар және қосылыстармен байланысын зерттеу, материалдарды теориялық жинақтау, жалпы заңдалақтарды белгілеу және берілген оптималды үйлестірілген құрылымымен механикалық, электрофизикалық, технологиялық және эксплуатациялық қасиеттерімен металдық материалдарды жасау жолдарының ұсыныстарын беру керек. Басқа сөзбен айтқанда, металл және металл емес материалдар негізінде «ескі» металтануды қарқынды дамыту және «жаңа» материалтануды жасау керек. Ғылыми – техникалық прогресс және ғылым мен техниканың жаңа бағыттары қатарының дамуы, тек қана жаңа конструкциялық материалдарды жасауды ғана талап етпейді, сонымен қатара техниканың әр түрлі салаларында қолданылатын конструкциялық және аспаптық материалдарды жасаудағы өңдеу әдістерін де жасауды талап етеді. Сабақтың технологиялық картасы МЕТАЛДАР ТЕХНОЛОГИЯСЫ № 2 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Материалдардың құрылымы, қасиеті және материалдарды сынақ жасау 2. Мерзімі:_________________ Топ:ТО-15-19К 3.Сағат саны: 2 90 мин(100%) 4.Сабақ түрі: теориялық 5.Сабақтың мақсаты: Материалдардың құрылымы, қасиеті және материалдарды сынақ жасау туралы түсінік алу тәрбиелік: оқушыларды ұқыпты жұмыс орындауға, тәртіпке дағдыландыру. дамыту: жаңа тақырыпты оқуға қызығушылығын ояту, назар аударту 6.Оқыту әдісі: ауызша-түсіндірмелі 7.Материалды-техникалық жабдықталуы: техникалық құралдар: компьютер, интерактивті тақта көрнекі және дидактикалық құралдар: плакаттар,сызбалар,карточкалар. 8.Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин(5%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9.Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 8 мин (9%) - оқушылардың алғашқы білім денгейін тексеру 10. Жаңа сабақты түсіндіру: 23 мин(25%) Жаңа сабақтың қысқаша мазмұны: Материалдық параметрлері пайдалана отырып, эксперименттік өлшеу арқылы анықталады арнайы техникалық құралдар. Зерттелетін стандартты үлгілердің қойылатын талаптар материалдар (мысалы, салмағы, габариттік өлшемдері, беттік тегістігі, және т.б.). жиынтығы ұлттық стандарттарға сәйкес. 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 40 мин(45%) Тақырып бойынша оқушылардың сұрақ жауабын тыңдап, қортындылау түрінде өткізіледі. 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 10 мин(10%) Бекітілген тақырып бойынша оқушылардың сұрақтарына жауап беру 13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%) Оқушылардың білімін бағалау. 14. Үйге тапсырма беру. 2 мин(2%) О. Сыздықов,Б.Оразбаев Конструкциялық материалдар технологиясы Оқытушы: Дауенова Г.О. Материалдардың құрылымы, қасиеті және материалдарды сынақ жасау Кіріспе 1. Температура сипаттамалары 2. Электр және магнит қасиеттері 3. Технологиялық қасиеттері Кіріспе Үлкен дәрежеде машиналар мен бірлік тиімділігі белгілі параметрлерімен сипатталады материалдық қасиеттеріне байланысты. Материалдық параметрлері пайдалана отырып, эксперименттік өлшеу арқылы анықталады арнайы техникалық құралдар. Зерттелетін стандартты үлгілердің қойылатын талаптар материалдар (мысалы, салмағы, габариттік өлшемдері, беттік тегістігі, және т.б.). жиынтығы ұлттық стандарттарға сәйкес. механикалық қасиеттері: материалдардың механикалық қасиеттері мүмкіндігі сипатталады сыртқы жүктемелер әсерінен пайдаланылатын мақалалар оларды пайдалану. басты материалдар өнімділігі қасиеттері болып табылады: беріктігі; қаттылық; трибологиялық сипаттамалары. Күш - бетбұрыс қарсы тұру үшін мүліктік материалдық және Сондай-ақ, сыртқы жүктемелер бойынша пішінді қайтымсыз өзгеруі. Ол материалды құрайды атом бөлшектерінің өзара іс-қимыл туындаған. сыртқы әсер ету үлгідегі созылу беріктігі Егер атомдар жұп, себебі олардың тарту асып атомдары әрбір жойылады басқа. материалды өндірілген кернеу мен өзара тиісті күші тарту теориялық күш сәйкес келеді. материалды жағдайда жергілікті стресс теориялық күші осы сайтта материал сынған. B нәтижесі сызат болып табылады. Crack өсуі нәтижесінде дейін жалғасуда сызаттар бірі біріктіру үлгідегі барлық қимасы тарады емес және оның жою болады. деформациясы - салыстырмалы жағдайы өзгеруі материалдық бөлшектер (созылу, қысу, иілу, бұралу, ығысу). Сөйтіп, деформация - нәтижесінде өнімнің немесе оның бөліктерінің пішіні мен өлшемін өзгерту деформация. Ол жойғаннан кейін жоғалады, егер деформациясы серпімді деп аталады жүк тиеу, немесе пластик, ол (қайтымсыз) жоғалып болмаса,. нақты материалдар техникалық күшін, негізгілері бар керн еулі-деформацияланған диаграммасын пайдаланып қарауға ыңғайлы сипаттамалары пластикалық материал (1-сурет) үлгісі. серпімді лимиті - онда қалдық кернеу деформация (үлгі ағызу анықталған яғни, штамм) арқылы қол мән ерекшеліктеріне орнатыңыз. Серпімді шегі σ <қосалқы> у лимиттер материалдың серпімділік диапазоны. аққыштық - стресс төменгі орынға сәйкес алдындағы материалдар жою үшін диаграмманың кірістілігі үстірті елеулі пластикалық деформация. Басқа материалдар дәлелі стресс сипаттайды - тұрақты деформация мәні жетеді, онда кернеу белгіленген ерекшеліктер. Әдетте ешқандай тұрақты деформация 0,2% артық. Сондықтан атауы: σ <қосалқы> 0,2аққыштық негізгі тән күші пластикалық материалдар. Сабақтың технологиялық картасы МЕТАЛДАР ТЕХНОЛОГИЯСЫ № 3 сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Құймалардың теориясынан негізгі мағлұматтар 2. Мерзімі:_________________ Топ:ТО-15-19К 3.Сағат саны: 2 90 мин(100%) 4.Сабақ түрі: теориялық 5.Сабақтың мақсаты: Құймалардың теориясынан негізгі мағлұматтар алу тәрбиелік: оқушыларды ұқыпты жұмыс орындауға, тәртіпке дағдыландыру. дамыту: жаңа тақырыпты оқуға қызығушылығын ояту, назар аударту 6.Оқыту әдісі: ауызша-түсіндірмелі 7.Материалды-техникалық жабдықталуы: техникалық құралдар: компьютер, интерактивті тақта көрнекі және дидактикалық құралдар: плакаттар,сызбалар,карточкалар. 8.Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин(5%) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9.Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру. 8 мин (9%) - оқушылардың алғашқы білім денгейін тексеру 10. Жаңа сабақты түсіндіру: 23 мин(25%) Жаңа сабақтың қысқаша мазмұны: Құймалар — қажетті қасиеттері бар, екі немесе одан да көп компоненттен түзілген, оның біреуі міндетті түрде металл болатын қосылыстар. Құйманың компонеті қасиеттері металға ұқсас бейметалл болуы да мүмкін (мысалы бор, көміртек, мышьяк, кремний). 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 40 мин(45%) Тақырып бойынша оқушылардың сұрақ жауабын тыңдап, қортындылау түрінде өткізіледі. 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 10 мин(10%) Бекітілген тақырып бойынша оқушылардың сұрақтарына жауап беру 13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%) Оқушылардың білімін бағалау. 14. Үйге тапсырма беру. 2 мин(2%) О. Сыздықов,Б.Оразбаев Конструкциялық материалдар технологиясы Оқытушы: Дауенова Г.О. Құймалардың теориясынан негізгі мағлұматтар Көптеген металдар балқытқанда оңай араласып, біртекті қоспа түзеді, ол салқындағанда құйма түзіледі. Ерте кезден-ақ адамдар таза металға қарағанда олардың құймаларының қасиеттері пайдалы екенін байқаған. Алғаш алынған мыстың құймасы - қола болатын. Оның атымен бүтіндей тарихи кезең - қола ғасыры аталды. Таза мыс тым жұмсақ. Сондықтан одан қаттылықты қажет етеін бұйымдар жасау қиынға соқты. Қола алу үшін мысқа қалайы қосады. Қола мыс пен қалайыға қарағанда қатты болады. Оның қаттылығы болаттың қаттылығына жуық. Одан ертеде пышақ, балта, қару-жарақ т.б. тұрмыстық бұйымдар жасалған. Металдар таза күйінде өте аз қолданылады. Көбіне олардың орнына таза металдарда кездеспейтін қасиеттері бар металдардың құймалары қолданылады. Құймаларды алу балқыған күйінде металдардың бір-бірінде еруіне негізделген, олар құрамы жағынан қоспаларға да және химиялық қосылыстарға да ұқсайды. Қоғам дамыған сайын , адамдар құрам бөліктерін өзгерту арқылы әртүрлі құймалар алуға болатынын түсінді. Техниканың әр түрлі саласына қажет материалдарға деген сұраныстың өсуі, таза металдың қолдану аясын тарылтып, қажетті қасиеттері бар құймаларды көп өндіруге әкеледі. Осы күнгі техникада 10000-нан астам құймалар қолданылады. Мұның өзін шегіне жетті деуге болмайды. Қажетті қасиеттері бар құймаларды іздеу күн тәртібінен ешқашан түскен емес. жүктеу/скачать 1,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||