Индуктивті ойлау Аристотельдің ойынша жан - барлық заттарды мәні оның нысаны болып табылады, өйткені, өмір сүруге қабілетті бірдей жолмен сипаттауға болады. Өсімдік және мал жаны кез келген мәселеге жоқ немесе одан тысқары өмір сүре алмайды. тіршілігін анықтау мүмкіндігінше ақыл болып табылады. Аристотель жан туралы айтқан Бірақ өмір нысанын үшінші түрі бар. Ол тән ғана тірі тіршілік болып табылады деген. Олар сөйлесіп және ойлауға қабілетті болуы керек.
Ең бастысы - адамның жаны және оның жан дүниесі», «адамның жаны қандай күйде болса, адам өмірінің игілігі соған байланысты», «адам жан дүниесімен бай» дегенді қайталаудан жалықпады. Егер де адам жаны жалған, негізсіз сенімдерге толса жан күйзеліске ұшырайды, ал егер де адам жаны негізді сенімдерге толы болса адам жаны игілікке толатынын айтады.
Әркім өзінің жанын күтуі қажет, әркім өзінің жанын қорламағаны, былғамағаны дұрыс, өйткені жанын қорлаған, былғағандар қоғамды бұзады, ал атақ - абырой, мансап, дүние - байлық іздегендер өзінің жанын күйзеліске ұшыратады. «Адам жан дүниесі арқылы құмарлығына тыйым салады, жол бермейді, сөйтіп ізгілік пен қайырымдылыққа толады» деп айтқан Дедуктивті ойлау Тірі ағзаның оны ұйымдастыру жүзеге асыру көшбасшылық үшін жауапты болып табылатын нәрсе болуы тиіс. Мұндай органды Аристотель жан белгіледі. Ол денемен өмір сүре алады, сезеді. Бұл жұмбақ зат адамдар мен жануарлардың, сонымен қатар өсімдіктер ғана емес барлық тірі жанда бар. Онсыз адам өмір сүре алмайды, ол дененің өмір бастауы болып табылады.
Тірі әлемде адамдар жан арқылы ерекшеленеді деген.
Аристотельдің ілімінде адамның танымдық функцияларын егжей-тегжейлі талдау бар. Сондықтан, ол интуиция өзгеше логикалық процестерді бөледі. Ой жоғары нысан
ол даналықты атайды делінген
Жан – ақыл, ерік және сезімнен тұрады. Ойлау, сезіну, жоспарлау, ұйымдастыру, мәлім іске шоғырлану, шашырау, шабыттану, қалжырау дегендер жанның қабілеттері. Жан арқылы адам баласы танидя, өзара қарым-қатынас жасайды. Жеке тұлғалық қасиеттер жаннан бастау алады. Алаңдау, тынышу, қуану мен қайғыру жанның күйі есептеледі- делінген