Арман пв баспасы

159
қа зақ, түр кі ха лық та ры та ри хын, әде бие тін, дү ни ета ны мын зерт-
теу ге жол сал ды.
Ш.Уәлиханов ал ғаш рет поэ зия жан ры на, өлең тү рі не си пат-
та ма бе ріп, тұң ғыш рет же ке бө ліп қа рай ды. Бұ лай бө лу қа зақ әде-
бие ті нің, тіп ті түр кі әде бие ті нің ірі жа ңа лы ғы бо лып са на ла ды.
Қа зақ әде бие тін де гі «жыр» ат ты тер мин ді ал ғаш ен гі зу ші – 
Ш.Уәли ха нов. Аса ірі дас тан дар ды ға лым «жыр» деп атайды. 
Бұ ған «Қо зы Көр пеш – Ба ян сұ лу», «Орақ ба тыр», «Ер Көк ше» 
сын ды дас тан дар ды жат қы за ды. Жас ға лым қа зақ тың жоқ тау ын 
«жы лау» деп атай ды. Жи ын-той да, қа зақ тар дың мей ра мын да 
ай ты ла тын қыс қа да тап қыр сөз бен қа ғы сар ай тыс тү рін «ай тыс» 
дей ді. Жал ғыз шу мақ тан тұ рып, ән ге қо сы лып ай ты ла тын өлең 
тү рі не ға лым «қа ра өлең» де ген атау бе ре ді. Ал қал ған ли ри ка 
жанр ла ры ның бә рін «өлең» деп атай ды. Кең кө лем ді, мол қа зы-
на лы эпос тар ды ай та тын дар ды «ақын» деп, ал қа ра пай ым про за 
тү рін де гі әсер лі хи кая ны ай ту шы лар ды «ер тек ші» деп бө ле ді.
Шо қан Уәли ха нов – тек қа зақ қа на емес, қыр ғыз хал қы үшін 
де ба ға жет пес үл кен ең бек сі ңір ген тұл ға. 

жүктеу/скачать 4,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: