Сөз мар жан Дискіден «Ердің  бақыты – әйел» аңыз­ әңгімесін тыңдап,  идея сын анықтаңдар

57
емес, Ор та жүз бен Кі ші жүз де де аса құр-
мет пен атала ды. Бұл – оның бү кіл қа зақ 
хал қы ның тағ ды ры на қа тыс ты ірі оқи ға-
лар дың ор та сын да жүр ге ні нің ай ғағы.
Тө ле би дің за ман да сы, тағ дыр ла сы 
Қаз дау ыс ты Қа зы бек би дің «Тө ле би 
дү ние ден өт ті» де ген су ық ха бар ды ес ті-
ген де: «Тө ле өл ді де ген ше, дү ние ден 
әді лет өл ді де сей ші. Бү тін би лік ке Тө ле 
жет кен, бү тін хан дық қа Есім жет кен, бұл 
еке уі не кім жет кен?» – деп, жер тая нып, 
кө зі не жас ал ған екен.
Біз ге ке ліп жет кен аңыз-әң гі ме лер де Тө ле би дің ел дің бе ре-
ке-бір лі гін ны ғай ту да сі ңір ген ең бе гі ту ра лы мо лы нан ай ты ла ды. 
Сон дай аңыз-әң гі ме лер дің бі рін де Тө ле би өз кө ңі лін сұ рай кел ген 
Қа зы бек, Кө кі, Мә лік, Ер жан би лер дің елі ңіз ге қан дай өси ет қал-
ды ра сыз де ген сұ ра ғы на бы лай деп жау ап бер ген екен: «Жүз ге 
бө лін ген дер дің жү зі қа ра. Ру ға бө лін ген дер дің құ ру ға асық қа ны. 
Ата ға бө лін ген дер ады ра қа ла ды. Көп ті қор ла ған кө му сіз қа ла ды. 
Хан аз са, хал қын са та ды. Ха лық аз са, хан дық қа тала са ды».
Тө ле би жас ке зін де талай жа сы үл кен атақ ты абыз би лер дің 
ал ды нан өтіп, ба та сын ала ды. Ба ла Тө ле әу елі әке сі не ба рып ты. 
Жа сы жүз ге та қап отыр ған әке сі ел бір лі гі жө нін де әң гі ме ай тып 
оты ра ды. Тө ле: «Қа лай ет кен де бір лік бо ла ды, оның кү ші қан дай 
бол мақ?» – де ген ді сұ рай ды. Сон да әке сі әу елі жау ап айт пас бұ рын 
бір бу ма сол қыл дақ шы бық ал ды ра ды:
– Ба лам, мы на ны сын ды рып көр ші?
Тө ле бу ыл ған шы бық ты олай-бұ лай иіп, сын ды ра ал май ды.
– Ен ді сол шы бық ты бір тін деп сын дыр шы? – Тө ле ор та сы нан 
бу ыл ған шы бық ты ше шіп, бір тін деп, бырт-бырт еткізіп, оп-оңай 
сын ды рып бе ре ді. Әлі бек би:
– Бұ дан не тү сін дің, ба лам? – дей ді.
Сон да Тө ле ба ла:
– Тү сін дім, әке, бұл мы са лы ңыз дың мә ні сі: ын ты ма ғы, бір-
лі гі мық ты ел ді жау да, дау да ала ал май ды. «Саяқ жүр ген та яқ 
жей ді» де мек ші, бір лі гі, ын ты ма ғы жоқ ты жау да, дау да оп-оңай 
ала ды» де ге ні ңіз ғой.
– Бә ре кел ді, ба лам, дұ рыс тап тың. Ел би леу үшін, ал ды мен, 
ел ді ау ыз бір лік ке, ын ты мақ қа ша қы ра біл. «Бақ қай да ба ра сың? 
Ын ты мақ қа ба ра мын» де ген нің мә ні сі – осы, – деп ті.
Ше бер айт ыл ған ақыл, 
на қыл сөз дер – жа ра ты­
лыс та, қо ғам өмі рін де 
бол ған өз ге ріс, құ бы лыс­
тар ды жі ті көз бен бай қап, 
ба қы лап айт ыл ған ха лық 
ой ының же мі сі, қо ры тын­
ды сы.
Б.Адам­ба­ев

жүктеу/скачать 4,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: