Арнаулы бiлiмдендiру министрлiгi



Pdf көрінісі
бет125/133
Дата25.05.2020
өлшемі1,02 Mb.
#71005
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   133
Байланысты:
Қазақ тілінің синтаксисі
Қазақ тілінің синтаксисі, Төлетай Ә
сезіп қалмау үшін, біз жыраның ішімен еңбектеп кеттік. Оқытушы беделді болу үшін, 
ең  алдымен,  ол  марксизм-ленизм  ғылымын  терең  меңгеру  керек.  Мысалдың  бірінші 
сөйлеміңдегі  біреу-міреу  секем  алып  жүрмесін  деп  деген  бағыныңқы  компонент  не 
мақсатпен? не үшін? деген сұрауларға жауап болып, басыңқы компоненттегі екі-үштен 
бөлініп  кетудің  мақсатын  білдіріп  тұр.  Мысалдың  кейінгі  сөйлемдері  де  сондай.  Не 
үшін жыраның ішімен кеттік? Күзетші сезіп қалмау үшін т.б.  
Мақсат  бағыныңқылы  сабақтаста  бағыныңқы  компонент  басыңқы  компонентпен 
өзінің мынадай баяндауыш формалары арқылы құрмаласады.  
1. Бағыныңқы компонент үшін шылаулы тұйық етістікке аяқталады.  
Қыстың ызғары өтпеу үшін, қоңыз інді терең қазды. 
 2.  Бағыныңқы  компонентде  көмекшісіне  тіркесіп  келген  етістік  түрлеріне 
аяқталады.  Деп  көмекшісіне  тіркесіп  айтылған  етістік  бұйрық  райдың 1,3-жағында 
тұруы да, есімше формада тұруы да мүмкін:  
Аяғымның сырқыраған басылар ма екен деп, ол тізесін отқа қыздырды.  
3.  Бағыныңқы  компонентбол  көмекшісіне  тіркесіп  келген-мақ,  мек,-пақ,-пек,-
бақ,-бек  жұрнақты  етістікке  аяқталады:  Абайлар  Ойқұдықтағы  ауылға  жете  қонбақ 
болып, аттарын шоқыта, сар желіске сала жөнеледі.  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   133




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет