Карамель өндірісінің қазіргі жағдайы

Карамель өндірісінің қазіргі жағдайы

Қантты алдын ала елеп, магнитті аппараттан өткізеді. Қант салынған соң мөлдір су қосады, құйылған судың мөлшері 160 кг қантқа 15 литр шамасында. Одан басқа да, барометр арқылы, будың суға айналуының салдарынан 10 – 15 кг су қосылуы мүмкін. Еру процесі қант түгел еріп бітіп, шырын мөлдір болған кезде бітті деп есептейді. Қант шырынның ылғалдылығы 20% болу үшін ысыту температурасы 110 градус болады.

Қантты еріту үшін сумен қатар, ель вакуум аппаратында жуғанда алынатын, 1,5 – 5,0% - ға дейін қант ерітіндісі бар тәтті суды пайдаланады. Шырынды келесі операцияларға жіберудің алдында үш електен сүзеді: бірінші електің тесігі 1мм, екінші електің тесігі 0,5мм, үшінші електің тесігі 1см2 тесігінде 900 тесік болуы керек.

Егер шырын сол ерітінді жасалған қазанда қайнатылатын болса, онда оның ылғалдылығы 13 – 15% - ға төмендегенше қойылтып алып сірне қосады. Оның мөлшері қант массасының 50% - на тең. Содан кейін оны 115 – 118 градусқа жеткенше қайнтады. Дайын карамель шырынының ылғалдылығы 14 – 16% болады. Шырынды дайындау мерзімі 40 – 45 минут. Сірнені ерітіндіге қайнатудың ең соңында қосады. Оның себебі ерітіндідегі қышқылдардың әсерінен инвертті қанттың мөлшері өсіп, соның салдарынан карамель массасының ылғал тартқыштығы (гигроскопичность) өсіп қарауытып кетуі мүмкін.

Егер қантты бөлек қазанда ерітіп, басқа қазанда қайнататын болса, оны екінші дәл осындай қазанға насоспен тасымалдап, сүзіп аударады да, сонда шырын дайындайды. Онда барометрдің керегі жоқ болады. Алдымен қант ерітіндісін қайнатып алып, содан кейін ылғалдылығын 15% - ға дейін төмендетеді, содан соң сірнені қосып қайнатуды жалғастырады.

Қантты сірнеде ерітіп қайнатып суалту. Бұл тәсілдің ерекшелігі оған суды өте аз қосады. Таза қазанға аз ғана су (10% шамасында) және 60 градустағы жылы сірне құяды. Содан соң барометрге бу жіберіп осы кезде оған аз – аздап қант қоса бастайды. Қант еріп болған соң барометр арқылы бу жіберуді тоқтатып, қазанның ішіндегі орам түтікке бу жіберіп ысытады. Шырынды 14 - 16% - ға дейін ылғалдылығы төмендегенше қайнатып суалтады.

Бұл тәсілде шырын қайнату тез жүреді – 30 минут. Сондықтан, мұнда сахароза ыдырағанда пайда болатын инвертті қант аз пайда болады да, ол аз ыдырайды. Сондықтан бұл тәсіл өте тиімді деп есептеледі.

Шырынды бейтараптандырылған инвертте қайнатып суалту. Шырынды бейтараптандырылған инвертте қайнату сірнеге ерігіш қайнату тәсілімен бірдей, тек одан аздап қана айырмасы бар.

Мұндай қант ерітіндісін біраз жоғарырақ температурада қайнатып суалтады. Сондықтан инвертті қанттың қайнау мерзімі қысқарады. Қанша температура керекті мөлшеріне жеткен кезде оған инвертті шырын қосады.

Инвертті шырын карамель массасына 18 – 20 % шамасында болу керек. Сондықтан оны осы мөлшерге есептеп қосады. Ол үшін шырын қайнағанда жаңадан пайда болатын инвертті қанттарды да есепке алу керек. Сондықтан алғашқы шырында олар 14 -15% шамасында болады.

Шырынды қышқылды тәсілде қайнатып суалту. Бұл тәсіл бойынша шырынды қайнатқан кезде, оған қышқыл қосылады. Соның әсерінен сахарозаның белгілі инвертті қантқа айналып, сірненің орнын басады. Инвертті қант қышқылы қосылғаннан бастаптолласыз жүре бастайды. Ол қайнатқан, оны аударған, сақталған, карамель массасын қайнатқан кездеде тоқтамай жүре береді. Сондықтан қосылатын қышқылдың мөлшері, сахарозаның 18 - 20%-ті ғана инверттілетін етіп есептеп қосады, яғни егер шырын көп сақталатын болса, оған қышқылды аз ғана қосады.

Қышқылдарды көбінесе лимон, шарап, сүт қышқылдарын пайдаланады. Олардың инверттену қабілеті нашарлау, сондықтан инверттелген заттардың мөлшері көп болмайды және ол ақырын жүреді.

Инверттеудің қарқыны сахарозаның сапасына да байланысты. Орташа 40 - 45% қоюлықтағы сүт қышқылын қанттың әр тоннасына 0,3 – 3,5кг дейін мөлшерде есептеп қосады.

Сахароза ыдырағанда пайда болатын инвертті қантты (глюкоза мен фруктоза) редуцерленген заттар (қанттар) деп атайды. Оқтын – оқтын тәсілмен дайындалған карамель шырында редуцерленген қанттардың мөлшері 13 - 16% аралығында болады.

Қышқылды тәсілмен салыстырғанда бейтараптандырылған инверт қосылған шырынының құрамы тұрақты болады. Бірақ қышқылды тәсілде алынған карамель массасының түсі ашықтау болады. Егер сірне аз қосылса, немесе оны тіпті қоспаса, онда бейтараптандырылған инверттің өзін ғана қосқан жақсы.

Қышқылды тәсілді тек шағын кәсіпорындарда, онда да тек оған сірне қосылатын болса, сонда ғана қолдануға болады. Сірненің буферлік қасиеті бар. Сондықтан сірнелі қаспада инверттену өте ақырын жүреді. Егер оған натрий лактатын қоссақ, сонда да осындай нәтиже алуға болады.

Карамельдің суалу нәтижесін оның қайнау температурасына қарай анықтайды. Сондықтан шырын қайнатылатын қазанға бақылау температурасы орнатылады. Карамель шырынын қайнау температурасы ондағы құрғақ заттың мөлшеріне және оның рецептурасына байланысты.

Қоюлығы тұрақты шырын алу үшін, оның рецептурасына қарай, қайнату температурасын алдын ала белгілеп қою керек.

Ал А.И. Драгилев карамель шырынын үздіксіз тәсілде дайындау технологиясын көрсетті. Мұнда жаңа заман талабына сай карамель шырынын дайындау технологиясы көрсетіліп оған сипаттама берілген.

Кейінгі кезде алдыңғы қатарлы өндірістерде карамель шырынын үздіксіз қайнатып суалту әдісі кең өріс алған. Ол карамельдің сапасы жоғары болып, сақтауға шыдамды шырын жасауға мүмкіндік береді.

Олардың ішінде ШСА – 1 үздіксіз қайнату станциясы өте көп тараған. Мұнда қантты суда алдын ала ерітпейді, оны сірнемен қосып қанттың мөлшеріне қарай 17 - 19% су құйып, қою рецептуралық қоспа дайындайды, осы қоспаны жоғары қысымда жылытады. Үздіксіз тәсілмен шырын қайнататын станциясының технологиялық сызбанұсқасы 1 – суретте көрсетілген. --Daulet12406 00:55, 2011 ж. желтоқсанның 7 (ALMT)

1 – суреттегі: А – жинаушы шығыр (блактар) мен шырын қайнату аппараты: 1 – рецептуралық жинаушылар; 2 – араластырғыш; 3 – қайнату аппараты; 4 – бу бөлгіш; 5 – дайын шырынды жинаушы; 6 – плунжерлі насос. Б – технологиялық аппараттың сызба нұсқасы. 1 – шестерналы насос; 2 – шырынды қабылдап жинаушы; 3 – тік тор сүзгі; 4 – бу бөлгіш; 5 – қысым компенсаторы – кеңейткіш; 6 – орам түтікті вакуум аппараты; 7 – плунжерлі насос; 8 – рецептуралық араластырғыш; 9 – қабылдағыш шанақ; 10 – шнекті мөлшерлегіш; 11 – шұқырақ; 12 – су мөлшерлегіш; 13 – сірне (инвертті шырын) мөлшерлегіш; 14 – қалақты біліктер; 15 – қабылдап жинаушы.

15 Тақырып. Тамақ өнімдері өндірісіне арналған шикізат. Тамақ өндірісі үшін ұн шикізат ретінде.
Нақты мекемелерде құрама жемдерді өндірудің технологиялық процесінде ол әр түрде, нұсқада таратылуы мүмкін:

1. 
   Мөлшерлеуге (бір құрамды ұсақтау – бір сатылы өлшеу) шикізатты даярлау құрама жем өндірудегі технологиялық процесс.
   
2. 
   Бөлінген бидайларды, түйіршікті шикізаттар мен шроттар, ақуызды-минералды шикізаттарды қоспа құрамымен өңдеу, екі сатылы мөлшерлеу арқылы құрама жемді өндірудегі технологиялық процесс.
   
3. 
   Өңдеумен бидай, түйіршікті шикізат және шроттар қоспа құрамымен, ақуызды-минералды шикізат екі сатылы мөлшерлеуден өткен, өңделген құрама жем өндірудегі технологиялық процесс.
   
4. 
   Бидайды түйіршікті шикізат және шроттарды үлесті өңдеумен бірге, ақуызды-минералды шикізат қоспа құрамымен, бір сатылы мөлшерленген өңделуден өткен құрама жем өндірудің технологиялық процесі.
   
5. 
   Барлық шикізаттар бір сатысы мөлшерленген, үлесті өңделген құрама жем өндірудің технологиялық процесі.
   

Құрама жем мекемелердің магнитті қорғанысын магнитті оқшаулаумен «Ереже»-ге сай жолмен жүзеге асырылады.

Әр мекемеде «Ереже» негізінде «Өнім шығарудың технологиялық ережесі» жасалуы керек, ол өзіне барлық өндірістік процестегі шикізаттың түсуі мен өнімнің шығуына дейінгі аралықтағы жұмыстарды енгізеді:

• 
  Шығарылатын өнім сипаттамасы;
  
• 
  Шикізат және өнімді өндіруге арналған материал сипаттамасы;
  
• 
  Технологиялық сызбанұсқа;
  
• 
  Арнайы жабдықтар;
  
• 
  Машиналардың параметрлері мен жұмыс істеу тәртібі көрсетілген технологиялық процес сипаты;
  
• 
  Өнімнің (материалды баланс) шығу нормасы;
  
• 
  Технологиялық процесс, шикізат және өнімді бақылау;
  
• 
  Техника қауіпсіздігі, еңбекті қорғау, өртке қарсы және жарылысқа қарсы шаралар және т.б.өнімді өндірудің технологиялық сызбанұсқасы графикалық түрде былай көрсетіледі:
  
• 
  Шикізатты қабылдау құралы, олардың өнімділігі және түсіру тәсілдері;
  
• 
  Барлық електердің көлемі мен мөлшері;
  
• 
  Шикізатты өндіріске берудегі транспортты-технологиялық жол,
  
• 
  Шикізатты дайындау және өңдеудің технологиялық жолы;
  
• 
  Технологиялық және көмекші жабдықтардың мөлшері, маркалары, жұмыс істеуші бөлімдердің сипаттамасы;
  
• 
  Өнімдер және қалдықтардың бөлек машиналарға, барлық шикізат топтарының бағытталуы;
  
• 
  Магнитті қорғаныс құралдары;
  
• 
  Тиеу орны, лоардың өнімділігі және тиеу тәсілдері;
  
• 
  Аспирациялы желілер.
  

Бидай шикізатының екі қайтара түйіршіктелуі. Жас жануарларға арналған құрама жем өндіруде бидай шикізатының сапасын жақсарту мен тағамдық құндылығын жоғарлату мақсатында екі қайтара түйіршіктеу әдісімен өңдеу жүргізіледі. Сақтау үшін күш әсерімен бидай 55-65С-ге дейін қыздырылады. Түйіршік диаметрі 4,7 мм және одан көп болады. Қайтадан түйіршектеу диаметрі 3,5-4,7 мм , тығыздығы 0,5 МПа жүргізіледі. Бидай шикізатын экструдирлеуді бөлек цехтарда арнайы жабдықталған жүргізеді. Экструдирлеуге бидай шикізаты (бөлек бидай түрі, олардың қоспасы) жіберіледі.

Өндіру технологиясы келесі әрекеттерді қамтиды:

• 
  Бидайды экструдирлеуге дайындау;
  
• 
  Экструдерде өңдеу.
  

Экструдирлеу булау қондырғысымен жабдықталған экструдирлерде КМЗ-2М, КМЗ-2У,ПЭК-125*3, КМЗ-2-де жүргізіледі.

Экструдирлеу бұрын бидайды сумен немесе ылғалдылығы 17-18 пайыз бумен ылғалдауды жүргізеді.

Экструдирлеу процесін келесі тәртіппен өткізеді:

• 
  Өнімнің шыққандағы температурасы 120-130
  
• 
  1-3 кг/см будың қысымы (0,1-0,3 МПа)
  
• 
  Бу шығымы 50-75 кг/т;
  
• 
  Булаудан шыққан булы қоспаның температурасы 70-80
  

Бидай шикізатын (қауыздар өндірісінде) жаншу. Бидайды 4-5% суда ылғалдайды, 3-4 сағат Р=0,2-0,4МПа-да булайды. Бидай ылғалдылығы 20-25% , температурасы 100С. Жаншу саңылауы 0,2-0,5 мм жаншығыш машиналарда өткізіледі, қауыз қоршаған орта температурасы 10С болғанға дейін салқындатылады. Кептірілген қауыздарды бөлшектегіште ұсақтайды.

Бидайды (инфрақызыл сәулемен өңдеу) микронизациялау микронизациялау желісінде 6-15 мин аралығында бу шығыны 50-100 кг/т булау қарастырылады. Буланған бидай ылғалдылығы 10-25%, ИҚ сәулелерімен қыздыру 40-180 сек т=90-98С-де қыздыру, салқындату, ұсақтау жүргізіледі.

Бидай шикізатының қуырылуы. Қуырушы аппарат 700л сыйымдылықтағы цилиндрлі камерадан тұрады. Қуырушы камера жылу тасымалдағыш – май мен АМТ-300 250С температураға дейін қыздырылады.

Арпаны 1 мөлшерлегіште мөлшерлейді және тазалаудан кейін айырғышта 2, қабыршақтану қабыршақтануда 3 жүргізіледі, кейін қабығы алынуы 4 үшін аспирациялы құралдан өткізеді және 12т шанаққа құюға жіберіледі. Шанақтан мөлшерлегіш 1 арқылы бидай булаушы шнекке 5 және одан қуырушы аппаратқа 6 жіберіледі.

Нәтижесінде бидайды қуыруда түсі қоңырға айналады, жартылай жарылады. Жылу өңдеуден соң бидайдағы декстрин құрамы 1-1,5 дейін 10-12% дейін артады.

Қуыру процесі айналымды болып өтеді. Аппаратты арпа үлесі жүктеледі, бидайды қуыру жүгері және кейін ол аппараттан шығарылады, суытқыш 7-ге жіберіледі,суытылған арпа сыйымдылығы 12 т.жинақтаушы шанаққа түседі.

Арпаны өңдеу айналымы 60-90 минут көлемінде тиеу мен аппараттан түсіруден тұрады. Дайындалған арпа ұнтақталады, араластыру желісіндегі басты мөлшерлеуші шанаққа түседі.

Экспондат патогенді микроорганизмдерден босағаны суды жақсы ериді және өте жақсы електен ағады.Экстандирленген құрылымды жем көп құрамды бидай дақылы болуы мүмкін, жоғары концентрат ауыстырылатын энергия құрамынан, ақуызды концентрат және тұтынуға дайын құрама жемнен тұрады. Бидай және бұршақ тұқымдастарды 2т/с терең кездесу құрылымды жылулық өңдеу үшін жаңа технология құрылды.

Процестің негізгі сипаттамасы:

• 
  Бидайды 3-5 секунд уақытта экспандирлеу;
  
• 
  Жылу тасымалдағыштың орташа температурасы 300-450 С;
  
• 
  Дидайдың жарылу деңгейі -1,5-2,2;
  
• 
  Декстринизация деңгейі -35-50%;
  
• 
  Бұршақ тұқымластар мен қара бидаайда трипсин ингибиторлар төмендеу деңгейі -85-100%;
  
• 
  1 т. Өңделген өнім 70-90квт/сағ. Электр энергиясын шығындайды.
  

Карбамидті концентрат

Мочевинаны қолданудағы ұстап тұратын негізгі факторлардың бірі асқазан алдындағы жылдам өтетін гидролитз болып табылады. Осыған орай азоттың белгілі шығыны жүреді және жануарлардың улануы мүмкін. Сондықтан синтетикалық мочевинаны тиімді қолдану үшін протеинді қоспалар ретінде біркелкі жем түсуін немесе рубецтегі мочевинаның жылдамдығын ақырындатады. Бұл карбомидті көмірсулы құраммен қосылуға жеткізеді. Құрама жем өндірісінде карбомидті концентрат, бидай құрамын,карбомид және құрама жем зауыттарында натрий бентонит рецепті бойынша шығарылады.

Карбомидті концентрат мәселесі-карбамидтің гидролизі ақырындағанын қамтамасыз ету және оны күйіс қайыратын жануарларға қолдану.Мұндай жағдайда жануарлардың улануы асқазан шырында аммиак таралуы баяу жәнеи азотты байланысбіркелкі таралады. Карбомидті концентрат 40-80% шикі протеиннен (протеинді эквивалент) құрайды және құрама жемдерді қоспалармен күйіс қайыратын жануарлар үшін табиғи ақуызды құрамның рорнын толтыратынлар сипатында құрамына кіреді.

Дайын концентрат жарма және түйіршіктер түрінде болады.Нәтижесінде экструдирде өңделу карбомидтің құрамында физикалық байланысқан бидай құрамы және бентонит жағдайында болады.

Карбомид 1 фракцияға «ауыл шаруашылығына арналған» сәйкес келуі қажет

Сыртқы түрі-әлсіз түстіақ шар тәріздес түйіршіктер;

Дәмі-қышқыл;

Ылғалдығы 0,3%:

Құрғақ өнімдегі азот-46%-тен кем емес;

Биурет -1,0%-тен артық емес.

Түйіршіктелген кабомид полиэтиленді немесе қағазбы қаптарда қорапталған түрде беріледі. Әр қапта зауыт аты-алушы, өнім атауы, партия нөмірі, МЕСТ-ті массасы мен нөмірі жазылған түс қағазы болуы қажет.

Кептіру агенттің температурасының жоғарылауы,кептірудің жеделдеуінің негізгі факторы болып табылады. Әртүрлі астық мәдениеттері мен әртүрлі мақсатта қолданылатын астық үшін қатаң шектелген кептіру тәртібі белгіленген. Алайда, маман өздігінен кей жағдайларда кептіру агентінің температурасын өзгерте алады.