Орындаған: Төреәділ Мадина Тобы: ЭЭК-011 Ататүрік реформалары – Түркия мемлекетін қазіргі жағдайға жеткізген саясатты, мәдениетті, білім мен ғылымды, әлеуметтік және экономикалық мәселелерді қамтитын өзгерістер. Реформа елдің жағдайын әлде қайда өзгертті және жаңа конституция қабылдауға жол ашты. Реформа негізінде 1921 жылы қабылданған конституция 1924 жылы жаңартылып, қайта жарық көрді. Ататүрік реформалары – Түркия мемлекетін қазіргі жағдайға жеткізген саясатты, мәдениетті, білім мен ғылымды, әлеуметтік және экономикалық мәселелерді қамтитын өзгерістер. Реформа елдің жағдайын әлде қайда өзгертті және жаңа конституция қабылдауға жол ашты. Реформа негізінде 1921 жылы қабылданған конституция 1924 жылы жаңартылып, қайта жарық көрді. Ататүрік реформалары ел ішінде көптеген түсініспеушіліктерге ұшырады. Халық реформаның еуропалық стильде жазылғандығына, шариғат соты алынып тасталғанына және ислами заңдарға, көптеген салт дәстүрлерге шектеу қойылғанына қарсылық көрсеткенімен, кемалисттер мен мықты әскери жүйенің арқасында реформа жүзеге асқан болатын. Ататүрік реформалары ел ішінде көптеген түсініспеушіліктерге ұшырады. Халық реформаның еуропалық стильде жазылғандығына, шариғат соты алынып тасталғанына және ислами заңдарға, көптеген салт дәстүрлерге шектеу қойылғанына қарсылық көрсеткенімен, кемалисттер мен мықты әскери жүйенің арқасында реформа жүзеге асқан болатын. -Мыңдаған ақысыз мектептер ашылып, халықтың сауатын көтеруді міндеттеді. -Мыңдаған ақысыз мектептер ашылып, халықтың сауатын көтеруді міндеттеді. –Әйелдер тұңғыш рет азаматтық және саяси құқықтармен бірге Ататүрік реформаларынан кейінсайлау және сайлану құқына ие болды. -Фермерлерге салынатын салық көлемі азайтылды. -Дін мен мемлекеттің ара қатынасын реттеді. Дәруіштердің ғибадатханалары мен завиялардың жабылуы туралы заң қабылданды. -«Республикалық халық партиясын» құрып, оның төрағасы болды. Парламентте көппартиялы жүйе тәжірибесі қолданылды. -Араб әліпбиінің орнына латын әліпбиіне көшуреформасы өте қысқа мерзімде Ататүріктің басшылығымен жүзеге асырылды. -Алғашқы түрік информациялық агенттік «Анадолу агенттігін» құрды. -Күні бүгінге дейін Түркияның іргелі банкісі болып табылатын «Иш Банкін» ашты. -Индустрия мен ауылшаруашылығын дамытуға арналған ауқымды заң қабылданды. -Зайырлы мемлекет формасы Атазаңмен бекітілді. -Лақаптар мен қосалқы атақ –шендер жойылды. Бұрын қолданыста болған «аға», «қажы», «молла», «хафыз», «ханым», «хазреттері» т.б сияқты атақтар мен лақаптардың орнына азаматтардың заң алдындағы статусы тек қана аты –жөндерімен белгіленді. -Қылмыстық жаза туралы заңның негізі қаланды. -Анкара ел астанасы болып жарияланды. -Азаматтардың тегі/фамилиясы туралы заңбекітілді. -«Түрік тарих ұйымы» мен «Түрік тілі ұйымының» құрылуына тікелей ат салысты. - Түркияны заманауи мемлекеттер қатарына қосу мақсатымен ерлердің бас киімі мен киім үлгілерін Батыс елдерінің нормаларына сәйкестендіруге арналған «Бас киім» және «киім» реформасын жүзеге асырды. -Сағат және күнтізбені әлемдік тәжірибеге негіздей отырып ауыстырды. -1923 -1938 жылдары аралығында 4 рет Президент болып сайланды. -Шетелдіктер тарапынан Ататүрік туралы 380–дей шығарма жазылды. -Әлемде танымал 100 кісі қатарынан орын алды. -1981 жылы ЮНЕСКО тарапынан «Ататүрік жылы» болып жарияланды. Экономикалық реформалар:
Достарыңызбен бөлісу: |
