Аурудың алдын-алу мақсатымен дене тәрбиесі жаттығуларын жасау
Студент өміріндегі дене шынықытыру
жүктеу/скачать 39,04 Kb.
|
Есимова Айзат МФПКО-102
| Студент өміріндегі дене шынықытыру
Қазақстан қоғамының қазіргі жағыдайындағы әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының барысында студент жастардың тәрбие мәселелері күрт қиындады. Бұрынғы қалыптасқан жүйе құлап және жаңа тәрбие салты маңызды құндылықтармен жылдам өз орынына орнамауы салдарынан, өсіп келе жатқан жеткіншектердің көптеген бөлігін рухсыздыққа, салауатсыздыққа қарай әкеліп, керісінше уақытша болсада оңай табысқа ұмтылдырып қатыгездік пен қылмысқа бағыттады. Қоғам өміріндегі түбегейлі өзгерістер жоғарғы оқу орындарындағы тәрбие жұмыстарының да жағыдайына өз кері әсерлерін тигізді. Жоғарғы кәсіби білімді жаңа үлгіде қайта құрудың себептері, жүйелі түрде қалыптасып қалған студент жастардың салтына айналған тәрбие жүйесінің де күйреуін мойындау керек; студенттердің тәрбиесіне ықпал ететін амал-шаралар қолдан шықты; тәрбиелік жұмыстың ұстаздық-ұйымдастырушылық негізі қалыптан шыққан; студенттердің тәрбиесіне қолдау жасайтын әр түрлі қоғамдық жастар қозғалыстары, клубтар мен басқада ұйымдастыру түрлері жойылған. Зерттеудің мақсаты: дене шынықтыру және спорттың шаралары мен әдістерін екпінді қолдану артқылы, студент жастардың тәрбиесін басқарудағы жекеше-әлеуметтік жүйенің тұжырымдық жарғысының айқындалуын ілімдік негіздеу. Жұмыс барысында келесі міндеттер шешілді: 1. Студент жастардың тәрбиесін басқару барысында дене шынықтыру және спорттың шаралары мен әдістерін екпінді қолданудың жекеше-әлеуметтік негізгі мазмұны мен мәнін айқындау. 2. Дене шынықтырудың гумандық құндылықтарына студент жастардың жекеше көз қарастарын зерттеу. 3. Студенттердің жекелік және топтық мінездемелеріне дене шынықтыру және спортпен айналысудың әсерінің психологиялық-педагогикалық заңдылығын айқындау. Міндеттерді шешу үшін келесі әдістер қолданылды: әдебиеттер көзіне тұжырымдық талдау, мұрағаттық және қызметтік құжаттарға талдау, педагогикалық бақылау, сауалдамалар (анкеталау, әңгімелесу), сараптаушылық баға, студенттердің дене дайындығын анықтау үшін бақылаулық сынамалар, педагогикалық анықтау және қалыптастыру эксперименті, зерттеудің нәтижелерін сұрыптаудың математикалық әдістері. В.А. Шабунинаның (2001) ойы бойынша қалыптасқан жағдайдың негізгі себебі болып: -білім саласында нақты ойластырылған жастар саясатының жоқтығы; -бұқаралық ақпарат хабарларына қоғамдағы орныққан тәрбие жүйесінің ірге тасын қопаратын қазақстандық менталитетке жатпайтын, зорлықты және көлгейсуді насихаттайтын жастарға алшақ мәдениеті орнықтыруды көзделді; -жоғарғы оқу орындарының басшылығы тарапынан студенттердің тәрбие жұмыстарының мәселелеріне көңіл қоюдың төмендегендігінен; — студенттердің жауапкершіліктерді сезінулерін дамытуға арнайы бағыталғандығының күрделілігін бағаламау, олардың жеке тұлғалық және кәсіби жетілдірілуінің негізін айқындайтын жағыдайлар: өзі дамыуына, өзі білімденуіне, өзін тәрбиеленуіне қажеттіктердің болуы; -студенттер мен оқытушылардың ұжымданудан гөрі, өз беттерімен алшақтанулары, факультеттердің жекешеленулері; -жоғарғы оқу орындарының мәдени, шығармашылық және спорттық дәстүрлерін жоғалтулары; Осы себептерді толықтыру үшін, сондай-ақ қазіргі күннің әлеуметтік-экономикалық және саяси шындықтарының талабына сәйкес келе алатын, яғни жоғары оқу орындарындағы студент жастардың тәрбие жүйесін сапалы көтеруге бағытталған, ғылыми негізделген әдістері мен түрлері тәрбие үрдісін басқаруда өзекті қажеттілік. Студент жастардың тәрбие жүйесін жетілдіруді шешудің жолдарын іздестіру көптеген отандық және шет елдердің ғалымдарына ылғи да үлкен қызығушылық танытқан. Аса бір нәтижелі, ерекше ғылыми мағаналы кешендік ғылыми зерттеулерді Б.Г.Ананьев, Қ.И. Адамбеков, Г.А. Бордовский, Т.Ә. Ботагариев, А.С. Горшков, Н.В. Кузьмина, Б.К. Каражановтар жүргізген. Бірақ та қазіргі күннің жағыдайында жоғары оқу орындарында бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі әдіспен тәрбие үрдісін басқарудан жеке-әлеуметтік басқаруға ауысу қажеттілігі, елде болып жатқан әлеуметтік-экономикалық және саяси өзгерістеге сай жауап жасау мәселесі студент жастардың тәрбиесінде өткір сезіледі. Соған байланысты, жоғары оқу орындарындағы студент жастардың тәрбиесін жетілдіру үрдісін басқаруда, дене шынықтыру мен спорттың ұясындағы бай шараларын мақсатқа сай қолдану болып табылады. Мәселелерді осылай көру, студенттердің дене шынықтырулық-спорттық әрекеттерін әлеуметтік тәртіп бойынша тиімді шаралардың мақсатқа сай ұйымдастырылғандығын байқатады, ал оны жетілдірудің әдістемелік негізі болып жоғарғы оқу орындрындағы тәрбие үрдісінің басты себептері табылады. Сонымен қоса, студенттердің дене дайындығы жүйесінің қызмет етуін талдау, оның ұстаздық тәжірибенің ғылыми айқындалуының негізгі күші ретінде, осы уақытқа дейін студент жастардың жеке дене дайындығының деңгейі мен спорттық дайындығын дамытудың әдістері мен шараларын құрастыруға жұмылдыра келіп, олардың әлеуметтік-психологиялық заңдылықтарының тұлға тәрбиесінің басқа жақтарына әсер етуімен есептеспеуін көрсетеді. Бұндай көз қарастар жоғарғы оқу орындрындағы тәрбие үрдісін басқаруда дене шынықтырудың мәнін бағаламауға байланысты қалыптасқан және соның салдарынан оның психологиялық-педагогикалық негіздерінің тәрбиелік міндеттері құрастырылмағандығын көрсетті. Осы жағдай, дене шынықтырудың көптеген өзекті мәселелерінің көрнекті қозғалуын ғылыми негіздеуге ықпал етті, бәрін алдымен, әсіресе студенттердің жоғарғы оқу орындарында оқуға әлеуметтік-психологиялық қалыптасуларын жеделдетуге ықпал етеуді шешетіндеріне: өз ара қарым-қатынастарын үйлестіруде, негізгі кәсіби сапаларын тәрбиелеуде, әлеуметтік тәртіптерін тузетуде және өзін ұйымдастырудағы сияқтыларына. Сондықтан осы зерттеудің ауқымында дене шынықтырудың іс шаралары мен әдістерін екпінді қолдану артқылы, студенттердің тәрбиесін басқаруда әлеуметтік-жеке бастық жарғысының тұжырымдық негізінде ізденістер, құрастырулар мен эксперименттік тексерулер жасау мүмін болды. Осындай қолданыстардың мақсатқа сәйкестігі студенттердің бірлескен дене шынықтырулық-спорттық әрекеттерінің үрдісі барысында қалыптасқан әлеуметтік тәртіптегі механизмдер мен топтық қажеттіліктің өзара байланыстығын және мазмұнын ашуға жағыдай жасайды, яғни сонымен қоса, олардың нәтижелерін қолданудың өзі, студент жастардың тәрбиесін басқарудағы заңдылықтармен санасу барысына біраз әдістемелік іс міндеттер жасатады. Жалпы алғанда, студенттердің тәрбиесін басқару жүйесін тиімді арттыру мақсатымен дене шынықтыру және спортты одан ары жетілдірудің мәселелерін шешуді қоғамдық қажеттілік. Студент жастардың тәрбиесін басқаруды қалыптастырудың тиімді механизмі ретінде басты міндет болып, жоғарғы оқу орындарының оқу үрдісіне инновациялық тәрбиелік технологияларды енгізу қажеттігі, әкімдік-бұйрықтықтан әдістен жеке бастық-әлеуметтікке басқару мәдениетінің түріне ауысуға мүмкіншілік туғызады. Жалпы алғанда басқарудың бұндай түрлерінің сипатталулары: нысанмен субьектің арасындағы ыңғайлы қызметтік істің сенімділігі мен өз ара басқарушылықтың ықпал етуінен; басқарудың бұйрықтық-әкімшіл тұрыптық әдістерімен түрлеріндегі салмақтың күрт түсуінен; студенттердің әлеуметтік қорғалуыннан; жоғарғы оқу орындарындағы дене шынықтыру және спорттың жаңаша құрылымдарының дамуы және оларды, студент жастардың жан-жақты тәрбиеленуінде тиімді қолдану мақсатымен; олардың ұлттын сүйгіштік сезімін қалыптасытруға; әлеуметтік және кәсіби екпінділікке; қоршаған ортаның жайсыз ықпалдарына нық тұра алуына; қылмыстың алдын алып, студенттер арасында наша қорлыққа, маскүнемдікке, шылым шегуге жол бермеуге; салауатты өмір салтын насихаттауға, студенттік қозғалыстың керемет дәстүрлері мен моральдік сүйіспеншіліктің құндылықтарына тәрбиелу. Студенттерді салауатты өмір салтына қарай икемдеудегі тәрбиелік жұмысын басқаруда дене шынықтырудың әдістерімен іс шараларын кешенді қолдану жағыдайында ғана тиімді болады, егерде жеке тұлға басқа да оқу пәндерінің ақпараттық мүмкіншіліктерін игеруде өз ден саулығын үнемдеу бағытымен қоса алып жүре алса. Кәсіби білім алу барысында студенттердің ден саулығын көтеруді ұйымдастыру мақсатымен ойластырылған оқу жоспарлары мен бағдарламаларында, егерде дене шынықтырумен айналысудың салауатты өмір салтына әсерінің көптеген сұрақтарын ашатын арнайы тақырыптары көрсетілетін болса, оларға келешектегі кәсіби әрекеттеріне бағытталған құндылықтар жүйесін қалыртастыруларына мүмкіншілік береді. Жеке бастық- әлеуметтік ұстаздық тұжырым бойынша студент жастардың тәрбиесін басқаруда дене шынықтыру және спорттың іс шаралары мен әдістерін екпінді енгізу негізінде, жоғарғы оқу орындарындағы тәрбие жұмысын қалыптасып қалған жүйесінен қазіргі кездегі білім талабына 83 № 3 (76) 2010 сәйкес бағытқа келтіру керек. Ол жүйелі сипатта жәнеде жеке тұлға мен оның кіші және үлкен ортасының өз ара тығыз байланысын айқындайды. Студентке арнайы мақсатпен бағытталған дене шынықтырулық-спорттық шаралар оған, әлеуметтік қатынастардың нысаны мен субьектісі ретінде әсер етеді де, онда басты рөлді өзін икемдеу мен өзін ұйымдастыруға міндеттейді. Осы тұжырымның негізінде студент жастардың тәрбиесін басқарудың басты жекелік-әлеуметтік жүйеcінің құрылымдары қалыптасады: басқарушылық тәжірибесінде таратудың жолдары мен оны ұйымдастыру түрлері, қақидалары, әдістері. Студент жастардың әлеуметтік-жекетұлғалық тәрбиесін басқарудағы негізгі жүйесінің сипаттамасы болып: — жоғарғы оқу орындарындағы тәрбие үрдісін басқарудағы міндеттілік мәдени, тарихи, саяси-әлеуметтік және экономикалық ықпалымен қазіргі кездің білімін дамыту; — тәрбиелік міндеттердің шешімінің сипатына байланысты студенттердің әлеуметтік-жеке тұлғалық тәрбиесін басқарудағы қолайлы қалыпта орталықтандыру және орталықсыздандыру; — дене шынықтырудың гуманитарлық және материалдық құндылықтарын ескере келіп, студент жастардың екпінді жағымды қатынастарын қалыптастырудағы тәрбиелік мәніне әлеуметтік бағдарлау; — жоғарғы оқу орындарындағы барлық профессорлар мен оқытушылар қауымының студенттердің тәрбиесін басқару барысында әріптестік қақидаларының негізінде, жариялықта және шешімдердің қабылдануын талқылаудағы дербестік және олардың орындалуын жеке бастық жауапкершілікпен сезінуге қатынасулары. Дене шынықтыру және спорттың іс шараларын екінді қолдану артқылы студент жастардың тәрбиесін басқарудағы, әлеуметтік үрдістердің мәнімен, тәрбиені-басқарудың жеке-әлеуметтік негізі мазмұнын айқындауға ілімдік-әдістемелік өзекті мәселелерді талдау мүмкіншілік жасады. Басқарудың бұндай түрлерінің сипатталулары: нысанмен субьектің арасындағы ыңғайлы қызметтік істің сенімділігі мен өз ара басқарушылықтың ықпал етуінен; басқарудың бұйрықтық- әкімшіл тұрыптық әдістерімен түрлеріндегі салмақтың күрт түсуінен; студенттердің әлеуметтік қорғалуыннан; жоғарғы оқу орындарындағы дене шынықтыру және спорттың жаңаша құрылымдарының дамуы және оларды, студент жастардың жан-жақты тәрбиеленуінде тиімді қолдану мақсатымен; олардың ұлттын сүйгіштік сезімін қалыптасытруға; әлеуметтік және кәсіби екпінділікке; қоршаған ортаның жайсыз ықпалдарына нық тұра алуына; қылмыстың алдын алып, студенттер арасында наша қорлыққа, маскүнемдікке, шылым шегуге жол бермеуге; салауатты өмір салтын насихаттауға, студенттік қозғалыстың керемет дәстүрлері мен моральдік сүйіспеншіліктің құндылықтарына тәрбиелу. жүктеу/скачать 39,04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|