Қазақ экономикасының дамуы туралы

Мұнай өндіру. Қазақстан экономикасы Қазақстан Республикасы пайдалы қазбалардың мол қорларына, бай ауылшаруашылық жерлеріне, білікті кадрларға және айтарлықтай өндірістік әлеуетке ие. Бүгінгі таңда Қазақстанда нарықтық экономика жұмыс істейді.

Егер он жыл бұрын жан басына шаққандағы ЖІӨ небәрі жеті жүз доллардан асса, 2004 жылдың аяғында ол екі мың жеті жүз долларға жетті, 2005 жылы жан басына шаққандағы ЖІӨ шамамен үш мың долларды құрайды.

2010 жылға қарай Қазақстан жан басына шаққандағы ЖІӨ-ге 5800 АҚШ долларынан асады, яғни Чехия, Венгрия, Польша, Малайзия сияқты елдердің қазіргі деңгейі, ал 2015 жылға қарай - шамамен 9000 АҚШ доллары.

Елдер арасындағы тікелей шетелдік инвестициялардың құрылымы. Қазақстан экономикасы

Бүгінгі таңда экономикалық өсудің негізгі көзі - елдің шикізат әлеуетін пайдалану. 1985 жылмен салыстырғанда көмірсутегі өндірісі 225 пайызға өсті, ал дүниежүзілік өндіріс 1,3 есеге аз өсті.

Қазақстан экономикасына 30 млрд. АҚШ долларына жуық тікелей шетелдік инвестиция тартылды. Инвесторлар бүгінде Қазақстан тұрақтылықты қамтамасыз ететін және өзара тиімді ынтымақтастықты қамтамасыз ететін сенімді серіктес екенін біледі.

Қазақстанның қаржы жүйесі ең прогрессивті деп танылған және мұны жетекші халықаралық сарапшылар растайды. Қазақстан ТМД елдерінің ішінде бірінші болып тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды қамтамасыз ету, қолайсыз сыртқы факторларға тәуелділікті азайту үшін Ұлттық қор құрды.

Бүгінгі таңда Ұлттық қорда 5 миллиард 300 миллион доллар жиналды. Елдің алтын-валюта резервтері тұтастай алғанда Ұлттық қорды есептегенде 14 миллиард доллардан асады.

Мұнай өндіру. Қазақстан экономикасы

Қазақстан ашық сыртқы сауда саясатын дәйекті түрде жүргізіп келеді. Мәселен, 2004 жылы сыртқы сауда айналымының көлемі 33 млрд. АҚШ долларына жақындап, 7 млрд. Доллардан асып, 1994 жылмен салыстырғанда 3 еседен астам өсті.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында, негізінен ТМД-ны қосқан сыртқы сауданың географиясы да айтарлықтай әртараптанды.

2004 жылы ЕО-ға мүше мемлекеттер, Ресей, Швейцария және Қытай Қазақстанның тауар айналымы құрылымында бірінші орын алды.

Қазіргі уақытта, Дүниежүзілік банктің жіктемесіне сәйкес, Қазақстан орташа табысты елдер тобына кіреді. Егер соңғы 10 жылдағы өмір сапасының негізгі көрсеткіштерін салыстыратын болсақ, қазақстандықтардың орташа ақшалай табысы 5 есе өсті; орташа айлық жалақы 6 есеге жуық өсті; ең төменгі жалақы 25 есе өсті; орташа айлық зейнетақы 4,6 есе өсті; жеке тұлғалардың банктердегі салымдары және бір тұрғынға шаққандағы депозиттер көлемі тиісінше 35 және 37 есе өсті.

Ақысыз медициналық көмектің кепілдендірілген көлеміне мемлекеттік шығындар тек биылғы жылы 2003 жылмен салыстырғанда 1,7 еседен астам өсті.

Қазақстандағы тұрақты экономикалық өсу мемлекеттік шығыстардың әлеуметтік бағытын айтарлықтай кеңейтті, бұл Қазақстан экономикасы қол жеткізген қауіпсіздік маржасын көрсетеді.

Мұнай өндіру. Қазақстан экономикасы

Экономикалық география

Қазақстан бес ірі экономикалық аймақтан тұрады. Солтүстікте астық шаруашылығы, темір кені мен көмір өндіру, машина жасау, мұнай өнімдері мен ферроқорытпа өндірісі, энергетика дамыды. Шығыс Қазақстанда түсті металлургия, энергетика, машина жасау және орман шаруашылығы басым. Батыс Қазақстан - тек Қазақстанда ғана емес, сонымен бірге ТМД-дағы ең ірі мұнай мен газ өндіретін аймақ. Орталық Қазақстан экономикасының негізгі салалары - қара және түсті металлургия, машина жасау, мал шаруашылығы. Оңтүстік Қазақстанда мақта, күріш, жүн, астық, жемістер, көкөністер, жүзім өндіріледі; түсті металлургия, аспап жасау, жеңіл және тамақ өнеркәсібі, балық және орман шаруашылығы дамыған. Өнеркәсіптің орналасуы пайдалы қазбалар кен орындарымен, ірі қалалармен және су ресурстарымен байланысты. Кен өндіру өнеркәсібінің жоғары концентрациясы экологиялық жағдайдың нашарлауына себеп болды, бұл әсіресе Шығыс, Орталық және Оңтүстік Қазақстанның қалаларына тән.

Еңбек ресурстары

Жұмыс күші 8,8 миллион адамды құрайды (1997). Қызметкерлер саны 1991 жылғы 7,7-ге қарағанда 6,4 миллионға дейін азайды. 1999 жылдың басында шамамен. Елдің еңбекке қабілетті халқының 25% -ы. Жұмыспен қамтылған адамдардың шамамен 60% -ы қызмет көрсету саласында, 24% -ы ауыл, орман және балық шаруашылығында, 16% -ы өнеркәсіпте жұмыс істейді. Бұл саланы негізінен орыстар айналысады, шаруалар мен басқарушылардың арасында қазақтар басым. Елдің батысындағы мұнай саласы қызметкерлерінің едәуір бөлігі - әзірбайжандар.

Энергетика